Cẩn trọng với các hồ đập tự phát

Hồ chứa nước của Trang trại Việt.

Bão Kalmaegi được dự báo tiếp tục đổ bộ vào khu vực miền trung, gây mưa lớn, trong khi các hồ chứa đều đã đầy nước. Nguy cơ mất an toàn hồ đập là rất lớn.

Theo báo cáo của UBND xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng, vào ngày 1/11 lượng nước đổ về các suối như Tăng Lai, Hố Táo, làm tăng lưu lượng nước dẫn tới ngập lụt, gây ảnh hưởng đến diện tích sản xuất và cây cối, hoa màu của một số hộ dân ở vùng hạ lưu thuộc 3 thôn: Tuy Tịnh 1, Tuy Tịnh 2, Thôn 2, thuộc xã Tuy Phong.

Khoảng 15 giờ cùng ngày, lượng nước lớn từ nhiều nguồn tập trung đổ về kênh Suối Măng Cây Cà gây vỡ một đoạn đường đắp tạm trên tuyến kênh, lượng nước lớn được điều tiết ở các điểm điều tiết nước của tuyến kênh gây ảnh hưởng đến diện tích sản xuất nông nghiệp của người dân ở vùng hạ lưu.

Vào khoảng 18 giờ 30 phút cùng ngày, trên thượng nguồn của suối Tăng Lai, suối Hố Táo có lượng nước lớn đổ về vùng hạ lưu tiếp tục gây vỡ nhiều đoạn kênh chính Tuy Tịnh khoảng 200m gây thiệt hại lớn về đất và tài sản. Sự việc vỡ bờ ao chứa nước của dự án Trang Trại Việt tuy chưa phải là quá nghiêm trọng, nhưng là hồi chuông cảnh báo về tình trạng mất an toàn hồ chứa trong mùa mưa bão.

Diện tích của một hồ với 18ha.

Điều đáng nói là, trong khi các hồ chứa nước lớn được quản lý, vận hành theo đúng quy trình thì không ít hồ chứa nhỏ, không được cấp phép, không được quản lý, vận hành đúng, như những quả “bom nước” khổng lồ, đe dọa sự an toàn của khu vực hạ du.

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, mưa, lũ lịch sử do bão số 12 vừa đi qua, thì bão Kalmaegi lại dự kiến ảnh hưởng trực tiếp đến các tỉnh, thành phố từ Đà Nẵng đến Khánh Hòa.

Trước diễn biến phức tạp của bão Kalmaegi, tỉnh Gia Lai đang tập trung cao độ cho công tác phòng, chống thiên tai, đặc biệt là bảo đảm an toàn các công trình hồ đập, nhằm giảm đến mức thấp nhất thiệt hại có thể xảy ra.

Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh, an toàn hồ đập là ưu tiên hàng đầu trong ứng phó với bão Kalmaegi. Các đơn vị quản lý hồ chứa nước cần theo dõi chặt chẽ mực nước, vận hành đúng quy trình, đặc biệt là tại các hồ lớn có vai trò điều tiết lũ cho hạ du.

Hiện toàn tỉnh Gia Lai có 283 hồ chứa, trong đó khu vực phía đông có 164 hồ với tổng dung tích thiết kế 675,96 triệu m3, đang chứa khoảng 335,75 triệu m3 (đạt 49% thiết kế).

Khu vực phía tây có 119 hồ chứa (không tính hồ Ia Mor do Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý), tổng dung tích thiết kế 600 triệu m3, hiện đạt 457,1 triệu m3 (chiếm 76% thiết kế), nguồn nước được duy trì ở mức ổn định.

Đặc biệt, các hồ chứa lớn tham gia điều tiết lũ như: Định Bình, Núi Một, Thuận Ninh, Trà Xom 1... đều đang vận hành theo đúng quy trình liên hồ chứa trên lưu vực sông Kôn-Hà Thanh.

Tổng dung tích hiện có của các hồ này là 181,2 triệu m3/411,2 triệu m3, đạt 44,1%, tức còn trống khoảng 230 triệu m3 nước, một con số khá an toàn giúp các hồ sẵn sàng cắt, giảm lũ đợt mưa do bão Kalmaegi gây ra.

Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, bão Kalmaegi có khả năng ảnh hưởng đến tỉnh Khánh Hòa.

Hiện địa bàn tỉnh có 52 hồ chứa đang khai thác vận hành, 34 hồ chứa đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt quy trình vận hành hồ chứa. Tuy nhiên, 15/34 quy trình vận hành đến nay không còn phù hợp, cần điều chỉnh, cập nhật; 18 hồ chứa phải lập mới quy trình vận hành theo quy định.

Theo Chi cục trưởng Thủy lợi tỉnh Khánh Hòa Lê Xuân Thái, qua kiểm tra, một số hồ chứa đã có dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng và có khả năng mất an toàn trong mùa mưa lũ sắp tới. Đơn vị đã tham mưu tỉnh chỉ đạo các địa phương và đơn vị quản lý hồ đập triển khai nhiều giải pháp, trước hết là tiếp tục rà soát, khắc phục, sửa chữa các hư hỏng.

Đối với những hồ có hiện tượng thấm, cần chuẩn bị sẵn sàng vật tư và thường xuyên theo dõi số liệu để xử lý kịp thời. Những hồ bị hư hỏng sẽ được gia cố tạm thời và khẩn trương sửa chữa, nâng cấp sau khi mùa mưa lũ kết thúc, đồng thời Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đã đề xuất danh mục hồ đập cần sửa chữa để đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.

Một phần nước còn đọng lại trên hồ.

Chuẩn bị ứng phó bão Kalmaegi, ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh Gia Lai chỉ đạo các đơn vị thủy lợi tăng cường kiểm tra, rà soát toàn bộ các hồ chứa, đặc biệt là các công trình xung yếu, có nguy cơ mất an toàn cao. Tại các khu vực nguy cơ sạt lở đất khi mưa lớn, chính quyền địa phương tỉnh đã chủ động sơ tán dân; tăng cường kiểm tra, tháo dỡ các công trình làm cản trở dòng chảy.

Các dự án giao thông lớn như đường ven biển đoạn Cát Tiến-Diêm Vân và tuyến ĐT639, đoạn từ Quốc lộ 1D-Quốc lộ 19 mới, đã hoàn tất việc thanh thải dòng chảy, bảo đảm thoát lũ khi mưa lớn xảy ra.

Ngoài ra, tỉnh Gia Lai cũng khuyến cáo người dân nuôi trồng thủy sản có biện pháp bảo vệ lồng bè.

Tính đến nay, toàn tỉnh có hơn 2.460 lồng nuôi cá biển với tổng sản lượng thủy sản đã thu hoạch 248 tấn, đạt khoảng 75% kế hoạch năm 2025 và hơn 1.380 lồng/bè nuôi cá nước ngọt tại các hồ chứa.

Thời tiết ngày càng diễn biến bất thường. Để bảo đảm an toàn hồ, đập, về lâu dài các địa phương cần xây dựng phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp, bảo đảm cụ thể trách nhiệm của các cơ quan quản lý chuyên ngành, rà soát lại danh mục đập, hồ chứa; thực hiện phân cấp quản lý, khai thác đập, hồ chứa thủy lợi theo quy định.

NHÓM PHÓNG VIÊN