Căng thẳng Israel - Iran: Nhiều quốc gia gấp rút di tản công dân
Ngày 16/6, trong bối cảnh căng thẳng quân sự leo thang tại Trung Đông, nhiều quốc gia đã bắt đầu triển khai kế hoạch sơ tán công dân khỏi Iran và Israel.
Tòa nhà tại Tehran, Iran bị hư hại sau đòn không kích của Israel, ngày 13/6/2025. Ảnh: AA/TTXVN
Bộ Ngoại giao Ba Lan thông báo đang tổ chức di tản khoảng 200 công dân khỏi Israel qua ngả Jordan.
Chính phủ Ấn Độ đã điều xe buýt tới Tehran và Qom để chuyển hàng trăm sinh viên đến các khu vực an toàn hơn trong nước. Một phương án sơ tán bằng đường biển qua cảng Bandar Abbas cũng đang được xem xét.
Nhật Bản cũng lên tiếng bày tỏ lo ngại trước diễn biến xung đột. Ngoại trưởng Takeshi Iwaya kêu gọi các bên “kiềm chế tối đa” và nhấn mạnh nguy cơ xung đột lan rộng nếu các hành động quân sự tiếp tục leo thang.
Trong khi đó, hàng nghìn người dân đổ xô rời khỏi Tehran, tích trữ nhu yếu phẩm và tìm nơi trú ẩn do lo ngại các cuộc không kích của Israel sẽ tiếp tục leo thang trong những ngày tới.
Theo truyền thông nhà nước Iran, nhiều tuyến đường dẫn ra khỏi Tehran bị ùn tắc nghiêm trọng.
Kênh truyền hình nhà nước Iran ghi lại cảnh nhiều người dân rút tiền mặt, tích trữ thực phẩm, thuốc men và nước uống trong bối cảnh hệ thống cảnh báo và hạ tầng hầm trú ẩn còn nhiều hạn chế.
Chính phủ Iran đã ra thông báo khẩn cho biết các nhà thờ Hồi giáo, trường học và hệ thống tàu điện ngầm sẽ mở cửa 24/24 để làm nơi trú ẩn tạm thời cho người dân.
Một quan chức Iran xác nhận các cuộc tấn công của Israel từ ngày 13/6 đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 224 người, trong đó 90% là dân thường. Phía Israel cũng ghi nhận 24 dân thường tử vong trong các cuộc tấn công trả đũa của Iran.
Quân đội Israel đã phát đi hàng loạt thông điệp cảnh báo người dân Iran nên sơ tán khỏi một số khu vực "vì sự an toàn của chính họ", làm dấy lên đồn đoán về khả năng mở rộng chiến dịch không kích.
Chính quyền Iran bác bỏ các cảnh báo này, coi đây là hành động “chiến tranh tâm lý", đồng thời kêu gọi người dân giữ bình tĩnh, tránh hoảng loạn.
Trong động thái đáp trả, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) cũng đã phát cảnh báo, yêu cầu người dân Tel Aviv nhanh chóng sơ tán “càng sớm càng tốt." Đây là lần đầu tiên kể từ khi xung đột bùng phát, cả hai bên đồng loạt phát cảnh báo sơ tán nhằm vào trung tâm dân cư của đối phương. Trong bối cảnh này, lực lượng an ninh Iran đã đẩy mạnh việc tăng cường kiểm soát.
Hãng tin Fars đưa tin lực lượng Basij thuộc IRGC đã thiết lập các chốt kiểm tra trên khắp đất nước và tiến hành tuần tra ban đêm. Cảnh sát cũng thông báo bắt giữ 4 nghi phạm tại một xưởng chế tạo thiết bị bay không người lái ở Isfahan, bị nghi ngờ có liên hệ với Israel. Một lượng lớn linh kiện chế tạo thiết bị bay không người lái cũng đã bị thu giữ.
Cùng lúc, theo tổ chức giám sát NetBlocks, lưu lượng truy cập mạng Internet tại Iran đã giảm gần 50%, do mất kết nối diện rộng kể từ khi cuộc xung đột diễn ra. Nhiều người dùng báo cáo tình trạng không thể truy cập các nền tảng trực tuyến. Chính quyền Iran cũng cảnh báo mạnh mẽ về việc liên lạc với Israel, đồng thời bắt giữ hàng chục người bị cáo buộc làm gián điệp hoặc phát tán thông tin sai lệch.
Trong khi đó, 20 quốc gia trong và gần khu vực Trung Đông ngày 16/6 (giờ địa phương) đã ra tuyên bố chung kêu gọi giảm leo thang cuộc xung đột quân sự đang diễn ra giữa Iran và Israel cũng như thiết lập một Trung Đông không có vũ khí hạt nhân ở tất cả các quốc gia trong khu vực, bao gồm cả Israel - quốc gia duy nhất ở Trung Đông không tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).
Theo tuyên bố chung được phóng viên do phóng viên TTXVN tại Trung Đông trích dẫn, trước sự leo thang căng thẳng chưa từng có ở Trung Đông, ngoại trưởng các nước Algeria, Bahrain, Brunei, Chad, Comoros, Djibouti, Ai Cập, Iraq, Jordan, Kuwait, Libya, Mauritania, Pakistan, Qatar, Ả-rập Xê-út, Somalia, Sudan, Thổ Nhĩ Kỳ, Oman và Các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất (UAE) phản đối và lên án mạnh mẽ các cuộc tấn công gần đây của Israel vào Iran kể từ ngày 13/6, coi đây là hành vi vi phạm luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ.
Các ngoại trưởng nhấn mạnh sự cần thiết phải tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia, tuân thủ các nguyên tắc láng giềng tốt và giải quyết hòa bình các tranh chấp. Tuyên bố nêu bật sự cấp thiết phải chấm dứt các hành động thù địch và hướng tới giảm leo thang, đạt được lệnh ngừng bắn toàn diện và khôi phục sự bình yên trong khu vực.
Các ngoại trưởng bày tỏ quan ngại sâu sắc về sự leo thang nguy hiểm hiện nay, đe dọa gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với hòa bình và ổn định của toàn khu vực. Tuyên bố chung của các ngoại trưởng cũng nhấn mạnh sự cấp thiết phải nhanh chóng quay trở lại con đường đàm phán như một giải pháp khả thi duy nhất để đạt được một thỏa thuận bền vững liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran. Tuyên bố khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền tự do hàng hải trên các tuyến đường thủy quốc tế theo luật pháp quốc tế và tránh làm suy yếu an ninh hàng hải.
Trong diễn biến khác, Bộ Du lịch Israel ước tính có khoảng 40.000 du khách nước ngoài đang mắc kẹt tại nước này sau khi không phận bị đóng cửa vô thời hạn do căng thẳng giữa nước này với Iran.
Thông báo từ bộ trên nêu rõ đã thiết lập phương thức hỗ trợ trực tuyến được gọi là "văn phòng ảo", hoạt động 24/7 nhằm cung cấp dịch vụ thông tin cho du khách tại Israel thông qua các nền tảng và công cụ sử dụng công nghệ kỹ thuật số. Ngôn ngữ hỗ trợ gồm tiếng Hebrew và tiếng Anh.
Bộ Du lịch cho biết đang phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan trong ngành du lịch, bao gồm khách sạn và các cơ sở lưu trú khác, để hỗ trợ du khách về vấn đề nơi ở cũng như các nhu cầu thiết yếu khác.
Người phát ngôn Bộ Du lịch khẳng định các du khách nước ngoài được cung cấp các lựa chọn rời khỏi Israel thông qua hệ thống cửa khẩu đường bộ sang Jordan và Ai Cập, hiện vẫn đang được mở.
Cơ quan Quản lý Sân bay Israel ngày 15/6 thông báo theo quyết định của các cơ quan an ninh, không phận Israel vẫn sẽ đóng với các chuyến bay dân sự. Do đó, toàn bộ các chuyến bay đến và đi từ sân bay Ben Gurion bị hủy cho đến hết ngày 17/6, các chuyến bay có các điểm đầu ở châu Âu cũng sẽ bị hủy đến hết ngày 23/6.
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 16/6 thông báo đã điều động thêm lực lượng tới Trung Đông trong bối cảnh giao tranh giữa Israel và Iran chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Theo dữ liệu trên trang theo dõi tàu Marine Traffic, tàu sân bay USS Nimitz của Mỹ đã rời Đông Nam Á và đang di chuyển qua eo biển Malacca hướng về Ấn Độ Dương.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth thông báo nước này đang tăng cường hiện diện quân sự ở Trung Đông cho "thế phòng thủ”. Trên mạng xã hội X, ông Hegseth viết: “Vào cuối tuần qua, tôi đã chỉ đạo triển khai thêm lực lượng đến Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM), đơn vị phụ trách khu vực Trung Đông... Việc bảo vệ lực lượng Mỹ là ưu tiên hàng đầu và đợt triển khai này nhằm tăng cường thế phòng thủ của Mỹ trong khu vực".
Trong khi đó, nhiều nhà phân tích tình báo nguồn mở chia sẻ dữ liệu cho thấy khoảng 20 máy bay tiếp dầu của Không quân Mỹ đã cất cánh hôm 15/6 bay về hướng Đông qua Đại Tây Dương.
Theo trang tin quốc phòng The War Zone (TWZ), số máy bay này có thể đang được điều tới Trung Đông để hỗ trợ tiếp liệu trên không cho các chiến dịch hoặc có thể nhằm thiết lập cầu hàng không từ Mỹ tới khu vực.
Thông tin trên diễn ra trong bối cảnh tình hình Trung Đông diễn biến căng thẳng khi xung đột Israel - Iran đã bước sang ngày thứ 4 mà chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, bất chấp kêu gọi kiềm chế từ cộng đồng quốc tế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump, hiện đang tham dự Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) tại Canada, thông báo rằng ông sẽ rời sự kiện vào tối 16/6 theo giờ địa phương, sớm hơn một ngày so với kế hoạch. Trước đó, ông Trump cũng đã đưa ra cảnh báo người dân ở thủ đô Tehran của Iran cần sơ tán.
