Cảnh báo khẩn cấp ở mức cao nhất trong trận lũ lụt lịch sử ở Trung Quốc

Tình trạng lũ lụt nghiêm trọng tại Quý Châu, Trung Quốc

9 địa phương kích hoạt ứng phó khẩn cấp

Huyện Dung Giang, tỉnh Quý Châu, đang phải đối mặt với tình trạng lũ lụt nghiêm trọng, buộc chính quyền địa phương phải tái kích hoạt phản ứng khẩn cấp lũ lụt ở cấp cao nhất (cấp 1), có hiệu lực từ 12h30 ngày 28-6 (giờ địa phương). Kể từ ngày 24-6, Dung Giang đã phải hứng chịu lũ lụt nghiêm trọng do mưa lớn kéo dài. Tính đến trưa 27-6, thành phố này ghi nhận 6 người thiệt mạng do lũ lụt và hơn 80.000 người phải sơ tán. Nhiều vùng trũng trong huyện bị ngập lụt và cơ sở hạ tầng một số thị trấn bị hư hại nghiêm trọng, gây cản trở giao thông, mất liên lạc và một số người mắc kẹt.

Cũng ở Quý Châu, tính đến 18h ngày 28-6, chính quyền huyện Vinh Giang đã tổ chức sơ tán khẩn cấp cho 41.574 người, thuộc 11.992 hộ dân. Hơn 1.000 binh sĩ cùng xe chuyên dụng, máy xúc, xe ủi đất được điều động đến hiện trường nhằm hỗ trợ ứng cứu và gia cố các điểm đê xung yếu. Còn tại Tam Đô, mưa lớn đã gây ra sạt lở đất, khiến một phần cầu trên tuyến đường cao tốc bị sập.

Trung Quốc sử dụng hệ thống ứng phó khẩn cấp 4 cấp để kiểm soát lũ lụt. Hệ thống này, do các tỉnh quản lý, phân loại các phản ứng theo cấp độ. Cấp độ 1 là cấp độ phản ứng khẩn cấp và nghiêm trọng nhất, được kích hoạt khi dự đoán sẽ xảy ra một trận lũ rất lớn. Cấp độ 2 được kích hoạt khi có lũ lớn xảy ra, đòi hỏi phải có biện pháp ứng phó mạnh mẽ. Cấp độ 3 tương đương với tình huống lũ lụt vừa phải, cho thấy cần phải có những nỗ lực ứng phó tập trung. Còn cấp độ 4 là mức thấp nhất, được kích hoạt đối với các trận lũ lụt ít nghiêm trọng hơn hoặc các mối đe dọa tiềm tàng, đòi hỏi phải giám sát và có biện pháp ứng phó tại địa phương.

Trong khi đó, dự báo thủy văn cho thấy mực nước sông Đô Liễu chảy qua Quý Châu đạt đỉnh lũ 253,5 m, với lưu lượng đỉnh 8.360 m3/giây. Mức này vượt quá mực nước đảm bảo an toàn là 251,5m. Trước diễn biến trên, Văn phòng phòng chống lũ lụt và hạn hán địa phương đã phải quyết định nâng mức ứng phó khẩn cấp kiểm soát lũ từ cấp 2 lên cấp 1, cao nhất trong hệ thống cảnh báo thời tiết 4 cấp của Trung Quốc.

Không riêng gì Quý Châu, theo thông tin của Bộ Thủy lợi Trung Quốc ngày 28-6, mực nước của 13 con sông lớn ở Vân Nam, Quý Châu, Quảng Tây và Hải Nam đã vượt quá mức cảnh báo. Đây là hệ quả của những cơn mưa lớn ở miền Nam nước này do ảnh hưởng kết hợp của không khí lạnh và ấm. Tại tỉnh Quảng Đông, huyện Hoài Tập phải hứng chịu trận lũ lụt “một thế kỷ mới gặp một lần”. Trạm thủy văn Hoài Tập ở thành phố Triệu Khánh thuộc tỉnh này đã ghi nhận mực nước cao nhất 55,22m vào sáng 18-6, cao hơn 5,22m so với cảnh báo, đánh dấu mức lũ cao nhất kể từ khi trạm này thành lập.

Bộ Thủy lợi Trung Quốc đã phải kích hoạt ứng phó khẩn cấp cấp độ 4 về phòng chống lũ lụt tại 9 tỉnh, thành và khu tự trị, gồm Giang Tô, Chiết Giang, An Huy, Hà Nam, Hồ Bắc, Hồ Nam, Quảng Tây, Trùng Khánh và Quý Châu, đồng thời cử 3 đoàn công tác đến Hồ Nam, Hồ Bắc và An Huy để hỗ trợ chỉ đạo công tác phòng chống mưa lũ. Bộ này cũng yêu cầu các cơ quan dự báo thời tiết liên tục phát đi cảnh báo rủi ro thiên tai lũ quét, tổ chức sơ tán sớm người dân tại các khu vực nguy hiểm, tiến hành điều độ các hồ chứa một cách khoa học, tăng cường kiểm tra và bảo vệ đê điều, làm tốt công tác phòng chống úng ngập ở các đô thị.

Tăng cường thích nghi với biến đổi khí hậu

Lũ lụt kỷ lục ở Trung Quốc có thể coi là hậu quả của biến đổi khí hậu do tình trạng nóng lên của khu vực châu Á. Theo Báo cáo thường niên của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) công bố ngày 23-6, châu Á đang nóng lên với tốc độ gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu, khiến hiện tượng thời tiết cực đoan gia tăng, gây ra thiệt hại nặng nề cho khu vực. Châu Á có khối đất liền lớn nhất trải dài tới Bắc Cực nóng lên nhanh gấp đôi so với tốc độ trung bình toàn cầu vì nhiệt độ tăng trên đất liền cao hơn nhiệt độ tăng trên đại dương. Các đợt nắng nóng kéo dài, các cơn bão, trận mưa, lũ lụt và hạn hán lớn đã tàn phá lục địa này và gây ra nhiều khó khăn cho người dân các vùng bị ảnh hưởng.

Để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, Trung Quốc đã đưa ra nhiều biện pháp thích nghi. Nước này đã xây dựng một số dự án lớn để ngăn ngừa lũ lụt, chẳng hạn như dự án chuyển nước Nam - Bắc trên sông Dương Tử được khởi công vào năm 2002. Mới đây, Quốc vụ viện Trung Quốc đã công bố kế hoạch xây dựng “mạng lưới nước quốc gia” vào năm 2035, coi như “xương sống” của công tác phòng chống lũ lụt trong tương lai. Đó là các công trình lớn được thiết kế cứng trên các con sông chính, chẳng hạn như kè, cửa xả lũ và mạng lưới kênh dẫn nước sông để giảm thiểu rủi ro lũ lụt.

Các giải pháp dựa trên thiên nhiên cũng đang trở nên phổ biến ở Trung Quốc. Chẳng hạn, việc phục hồi và bảo tồn các đầm lầy nước ngọt, rừng ngập mặn và đất ngập nước dọc theo bờ biển và cửa sông được sử dụng để cung cấp vùng đệm cho thủy triều và bão dâng. Một giải pháp khác là thúc đẩy phát triển thông minh bằng cách sử dụng internet, dữ liệu và công nghệ để theo dõi và phòng ngừa lũ lụt. Chẳng hạn, Thủ đô Bắc Kinh đã kết hợp dữ liệu từ camera độ nét cao, cũng như kính viễn vọng, bản đồ radar và hình ảnh đám mây vệ tinh để cung cấp thông tin cập nhật về mối nguy hiểm theo thời gian thực, giúp cải thiện thời gian phản ứng khẩn cấp. Ninh Ba, một thành phố cảng ở bờ biển phía đông Trung Quốc, đã hợp tác với các công ty di động để phân tích dữ liệu lớn và phổ biến thông tin.

Năm 2015, khái niệm chương trình “thành phố bọt biển” đã được đưa vào văn bản chính sách của Bộ Nhà ở và phát triển đô thị - nông thôn. Chương trình này được thúc đẩy trên toàn quốc và 30 thành phố lớn. Vũ Hán (nơi sinh sống của 11 triệu người) và Trịnh Châu (nơi sinh sống của 10 triệu người) đã được chọn làm thành phố thí điểm. Những “thành phố bọt biển” này được thiết kế để thu hồi, thanh lọc và tái sử dụng ít nhất 70% nước lũ thông qua mái nhà xanh, vỉa hè thấm nước và công viên thoát nước mưa, ở các khu vực đô thị. Hệ thống tổng thể này có thể giải quyết các vấn đề về sưởi ấm đô thị, tình trạng thiếu nước ngọt và lũ lụt cùng một lúc.

Trước năm 2015, Trung Quốc đầu tư xây đập để phát điện và bảo đảm cung cấp nước là chính. Tuy nhiên, sau năm 2015, giới chức nhận ra rằng những con đập này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan như lũ lụt và hạn hán. Một ví dụ điển hình là vào năm 2020, khi nhà máy điện Gongzui ở Tứ Xuyên chủ động xả lượng nước đáng kể từ hồ chứa Pubugou trước khi có cơn mưa lớn. Nhờ đó, khi trận lũ lớn ập đến, hồ chứa được 500 triệu m3 nước, giảm mức độ từ lũ lụt lớn thành lũ lụt thông thường.

Hoàng Sơn