CAS từng xóa phán quyết của FIFA - cơ hội cho Malaysia

Các cầu thủ Malaysia đã bị FIFA kiên quyết xử lý.

Tối 3/11, Ủy ban Khiếu nại của FIFA (FAC) chính thức thông báo giữ nguyên bản án mà Ủy ban Kỷ luật (FDC) ban hành hôm 26/9, khép lại giai đoạn kháng cáo nội bộ của Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM).

FIFA không nương tay

Theo đó, FAM bị phạt 350.000 franc Thụy Sĩ, tương đương khoảng 11,5 tỷ đồng. Bảy cầu thủ nhập tịch của họ, trung tâm trong vụ bê bối, mỗi người bị phạt 2.000 franc và cấm tham gia các hoạt động bóng đá trong 12 tháng.

FIFA xác định FAM vi phạm nghiêm trọng trong việc đăng ký cầu thủ, khi cố tình làm sai lệch hoặc giả mạo giấy tờ để chứng minh nguồn gốc tổ tiên Malaysia cho các cầu thủ nhập tịch. Đây là yếu tố then chốt giúp họ đáp ứng điều kiện thi đấu cho đội tuyển quốc gia theo quy định về “huyết thống”.

Tuy nhiên, sau khi nhận được khiếu nại từ bên thứ ba, FDC tiến hành điều tra và phát hiện giấy khai sinh gốc từ Argentina, Hà Lan và Tây Ban Nha, chứng minh rằng ông hoặc bà của nhóm cầu thủ này hoàn toàn không sinh ra tại Malaysia như FAM đã khai.

Theo FDC, đây không chỉ là lỗi hành chính mà là hành vi có chủ ý nhằm lách luật. Báo cáo kỷ luật của FIFA cho biết FAM “thiếu cẩn trọng trong xác thực thông tin, thậm chí có dấu hiệu cố tình giả mạo hoặc sai lệch giấy tờ”. Hành vi này bị xem là gây tổn hại đến sự minh bạch và công bằng trong bóng đá quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh FIFA đang siết chặt các quy định về quốc tịch thi đấu.

FAM vẫn không chịu chấp nhận sai phạm.

FAM lập tức phản ứng mạnh mẽ sau quyết định của FAC. Trong thông báo đăng trên trang chính thức tối 3/11, liên đoàn này cho biết: “Các luật sư và Ban lãnh đạo Liên đoàn rất kinh ngạc trước quyết định của Ủy ban Khiếu nại FIFA. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ kiên quyết đấu tranh cho quyền lợi của các cầu thủ và vị thế của bóng đá Malaysia trên trường quốc tế”.

Cụ thể, FAM cho biết sẽ khởi kiện lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS), cấp cuối cùng có quyền xem xét lại phán quyết của FIFA. Theo quy định, họ có 10 ngày để xin biên bản chi tiết từ FAC và 21 ngày tiếp theo để nộp đơn lên CAS.

CAS từng phủ quyết FIFA

CAS từng đảo ngược phán quyết của FIFA. Đó là trường hợp của Yves Jean-Bart, cựu Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Haiti. Năm 2020, FIFA cấm ông Jean-Bart vĩnh viễn mọi hoạt động bóng đá và phạt 1 triệu franc Thụy Sĩ vì cáo buộc lạm dụng tình dục các cầu thủ nữ.

Khi vụ việc được đưa lên CAS, Hội đồng trọng tài nhận thấy bằng chứng của FIFA không đủ sức thuyết phục. Nhiều lời khai mâu thuẫn, không có nhân chứng trực tiếp, và các báo cáo từ Human Rights Watch hay FIFPRO chỉ mang tính “tài liệu thứ cấp”. Vì thế, CAS tuyên hủy toàn bộ phán quyết của FIFA vào tháng 2/2023, cho rằng việc kết án một người dựa trên lời đồn hay chứng cứ gián tiếp là trái với nguyên tắc pháp lý của thể thao.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng cơ hội để FAM lật ngược bản án như vụ Yves Jean-Bart là cực kỳ mong manh. CAS, có trụ sở tại Lausanne (Thụy Sĩ), không phải là nơi xử lại toàn bộ vụ việc từ đầu, mà chỉ xem xét xem liệu FIFA có vi phạm thủ tục pháp lý, hoặc ra quyết định trái quy định hiện hành hay không.

Trong trường hợp của Malaysia, những bằng chứng mà FIFA thu thập được lại có tính xác thực cao, là giấy tờ gốc do chính các cơ quan hộ tịch ở Argentina, Hà Lan và Tây Ban Nha cung cấp. Điều này khiến khả năng “lật thế cờ” của FAM gần như bằng không.

CAS là cọng rơm cuối cùng của FAM?

Điểm mấu chốt ở đây là sự khác biệt về chất lượng bằng chứng. Trong vụ Haiti, FIFA dựa vào các lời kể không được xác minh đầy đủ; trong vụ Malaysia, FIFA sở hữu tài liệu chính thức từ các nước sở tại, khẳng định rõ ràng nguồn gốc thực tế của các cầu thủ. Nếu trong vụ Jean-Bart, CAS nhận định “chưa đủ chứng cứ để buộc tội”, thì trong vụ FAM, ngược lại, hồ sơ lại có thể được xem là “bằng chứng trực tiếp và không thể chối cãi”.

Mọi thứ đều chống lại FAM

Giới luật thể thao quốc tế cho rằng, về mặt thủ tục, FAM có thể lập luận rằng họ “không cố ý” và chỉ mắc lỗi xác minh. Tuy nhiên, việc nhiều hồ sơ cùng sai theo một mẫu cho thấy khó có thể quy là “vô tình”. Hơn nữa, theo quy định của FIFA, các liên đoàn quốc gia chịu trách nhiệm toàn phần về tính chính xác của hồ sơ cầu thủ khi đăng ký thi đấu quốc tế. Việc “thiếu kiểm chứng” cũng đủ cấu thành hành vi vi phạm.

Trong bối cảnh đó, CAS có thể chỉ xem xét quy trình điều tra của FIFA có đảm bảo quyền được nghe và bào chữa của FAM hay không. Nhưng ngay cả khi có sai sót nhỏ về thủ tục, khả năng FIFA phải hủy án gần như không tồn tại, vì các yếu tố chứng minh hành vi gian dối đã quá rõ. Một bản án có thể được “sửa” phần ngôn từ hoặc mức phạt, song việc xóa bỏ hoàn toàn trách nhiệm của FAM là điều gần như bất khả thi.

Trên thực tế, CAS hiếm khi đảo ngược phán quyết của FIFA, trừ khi phát hiện vi phạm nghiêm trọng về quyền tố tụng hoặc thiếu chứng cứ. Trong 5 năm gần đây, vụ Jean-Bart là ví dụ gần như duy nhất. Còn với những trường hợp có bằng chứng tài liệu rõ ràng, như Malaysia, CAS thường chỉ giữ nguyên hoặc bác kháng cáo. Nếu không có bước ngoặt bất ngờ, FAM nhiều khả năng sẽ thất bại trong nỗ lực cuối cùng tại Lausanne.

Tú Anh