Chấn chỉnh, chống thao túng đầu cơ vàng

Giá vàng trong nước cao kỷ lục, câu chuyện không hẳn chỉ cung - cầu

Kết thúc tuần giao dịch từ ngày 1/9 đến ngày 6/9, giá vàng miếng SJC được các doanh nghiệp niêm yết ở mức 133,9-135,4 triệu đồng/lượng (mua - bán). Trước đó, giá vàng SJC trên thị trường này được đẩy cao lên tới 140 triệu đồng/lượng, cao hơn giá niêm yết chính thống lên tới gần 5 triệu đồng/lượng. Giá vàng đi lên liên tục trong hai tuần trở lại đây. Trong vòng hai tuần, mỗi lượng vàng tăng khoảng 10 triệu đồng, tương đương mức tăng gần 8%.

Người dân chen chân mua vàng tại Bảo Tín Minh Châu

Tại thị trường trong nước, nhiều người xếp hàng dài trước các điểm giao dịch để mua vàng khi giá vàng liên tục phá đỉnh. Tại các điểm giao dịch của các thương hiệu kinh doanh vàng, có hàng trăm người đứng đợi để đến lượt mua vàng. Nhiều người trang bị đồ ăn, thức uống để "ngồi cắm" giữ chỗ vào mua.

Lượng khách đổ về các cửa hàng vàng đông nghịt

Tại cửa hàng Bảo Tín Minh Châu trên đường Cầu Giấy, nhân viên phải phát phiếu chờ để gọi theo lượt và mỗi khách chỉ mua 1 chỉ vàng nhẫn trơn. Tại cửa hàng Phú Quý gần đó, người mua cũng phải xếp hàng dài chờ đến lượt. Đại diện Phú Quý cho biết những ngày gần đây nhu cầu mua vàng và bạc tăng mạnh khiến cầu vượt cung. Người mua có thể đặt trước, khoảng 20 ngày sau sẽ trả hàng. Trong khi đó, nhiều cửa hàng đã treo biển "tạm hết hàng".

Giá vàng thế giới cũng có tuần bứt phá mạnh sau báo cáo việc làm Mỹ yếu hơn dự báo, củng cố kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ hạ lãi suất ngay trong cuộc họp tháng 9. Tính chung cả tuần, giá vàng tăng 123,7 USD/ounce (3,52%), chốt phiên cuối tuần ở mức 3.585 USD/ounce, mức cao nhất từ trước đến nay, nhờ dòng tiền trú ẩn an toàn gia tăng trong bối cảnh lo ngại suy thoái kinh tế.

Tuy vậy, so với giá vàng thế giới giao dịch quanh 3.585 USD/ounce (tương đương 114,5 triệu đồng/lượng), giá vàng miếng trong nước vẫn cao hơn tới 20,9 triệu/lượng. Đây là mức chênh lệch rất cao và rủi ro cho người mua vàng.

Tính chung tuần qua, mỗi lượng vàng đã tăng 6,1 triệu đồng ở cả chiều mua và chiều bán. Còn nếu tính trong vòng 2 tuần gần nhất, mỗi lượng vàng tăng khoảng 10 triệu đồng, tương đương mức tăng gần 8%.

Khi chênh lệch giá vàng tăng cao, những ngày gần đây, mạng xã hội cũng xuất hiện tình trạng tuyển người mua vàng hộ. Người được tuyển thường trên 18 tuổi, có sim chính chủ, e-mail và căn cước công dân. Lương được rao thấp nhất 400.000 đồng một ngày, có thể cao hơn tùy thời điểm.

Trong lúc giá vàng tăng "nóng" như hiện nay, thị trường vàng "chợ đen" lại hoạt động sôi nổi. Nhiều nhà đầu tư tìm đến kênh không chính thống mua không giới hạn với giá cao hơn từ 3 đến hơn 4 triệu đồng/lượng.

Một nhân viên tại cửa hàng SJC xác nhận có tình trạng "xếp hàng mua vàng hộ". Ngoài ra, một số người xếp hàng và nhận số thứ tự từ sớm, sau đó bán lại vị trí đấy cho người khác với giá vài trăm nghìn đồng.

Nhiều chuyên gia cho rằng, giá vàng không ngừng leo thang nguyên nhân từ cung - cầu nhưng cũng thẳng thắn chỉ ra dấu hiệu đầu cơ, thổi giá và trục lợi đang góp phần làm méo mó thị trường vàng.

Vềlâu dài, thị trường vàng phảitrở nên minh bạch

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết đã chỉ đạo các cơ quan chức năng phải vào cuộc, sử dụng hiệu quả các công cụ quản lý nhà nước để tăng cường thanh tra, kiểm tra việc kinh doanh vàng, không để thao túng thị trường, găm hàng, đội giá và phải xử lý nghiêm vi phạm.

Báo cáo về tình hình quản lý thị trường vàng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Đoàn Thái Sơn cho biết, đợt tăng này do ba yếu tố chính. Thứ nhất là giá vàng thế giới tăng rất cao. Thứ hai là kỳ vọng và tâm lý của thị trường rằng giá vàng sẽ tăng tiếp, dẫn đến nhu cầu mua vàng của người dân tăng rất cao. Nguyên nhân nữa được chỉ ra là nguồn cung trong nước khan hiếm do NHNN tạm thời dừng việc bán vàng SJC ra thị trường trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế quản lý mới.

Về chỉ đạo của Thủ tướng, Phó Thống đốc khẳng định, cơ quan này phối hợp với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan chức năng để triển khai chỉ đạo của Thủ tướng về quản lý thị trường vàng, bảo đảm tuân thủ nghiêm các quy định. Tăng cường thanh, kiểm tra để làm rõ việc này, đồng thời cùng với các bộ ngành liên quan xử lý các vi phạm nếu có.

"Quan trọng nhất là phải sớm triển khai các giải pháp điều hành thị trường vàng theo cơ chế mới mà Chính phủ thông qua", Phó Thống đốc Đoàn Thái Sơn nhấn mạnh.

Trước đó, vào ngày 26/8, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 3/4/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Trong đó giao quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng cho một số ngân hàng và doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện. Giới chuyên môn kỳ vọng về trung và dài hạn, quy định mới sẽ khiến giá vàng miếng lùi về sát với thế giới, mức chênh lệch có thể dao động quanh vài phần trăm, khoảng 4-5 triệu đồng, thay vì đắt hơn gần 20 triệu so với thế giới như hiện tại.

Nghị định này có hiệu lực từ ngày 10/10. Theo ông Hà, NHNN đang hoàn thiện các văn bản hướng dẫn theo hướng công khai, minh bạch, đồng thời cắt giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và nguồn lực cho doanh nghiệp.

Nói về hiện tượng đầu cơ, thổi giá trên thị trường vàng, ông Shaokai Fan - Giám đốc Khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Hội đồng Vàng thế giới cho rằng, đây là một diễn biến không xa lạ trong các nền kinh tế thị trường. Nguyên nhân gốc rễ khiến giá vàng trong nước liên tục bỏ xa thế giới là tình trạng khan hiếm nguồn cung.

Khi phá bỏ độc quyền vàng SJC, người dân sẽ chờ đợi những động thái tiếp theo như bao nhiêu doanh nghiệp được tham gia thị trường kinh doanh vàng miếng, họ được phép nhập khẩu bao nhiêu và lượng vàng đó có đủ để đáp ứng nhu cầu trong nước hay không.

Tuy nhiên, ông cảnh báo, khi không được kiểm soát, đầu cơ quá mức sẽ gây ra những "cơn sóng dữ", làm méo mó thị trường và suy giảm niềm tin của nhà đầu tư. Đây là lúc cơ quan quản lý không thể khoanh tay đứng nhìn.

TS Nguyễn Đức Độ (Học Viện Tài chính) cho rằng, khi cơ quan quản lý cân nhắc đến bài toán tỷ giá. Hiện tỷ giá USD cũng đang rất nóng. Trong khi đó, nhập vàng về không biết bao nhiêu cho đủ với nhu cầu người dân.

Người dân Việt Nam có thói quen tích trữ vàng. Đồng thời, khi giá vàng tăng, dòng tiền đầu cơ càng đổ vào, tạo hiệu ứng “self-fulfilling prophecy” (giá càng cao càng nhiều người mua thêm). Đặc biệt, với văn hóa truyền thống coi vàng là tài sản an toàn và có tính thanh khoản cao, xu hướng này càng được củng cố.

Một chuyên gia tài chính nhận định, dòng tiền có xu hướng rút khỏi sản xuất, kinh doanh để tìm nơi trú ẩn an toàn trong vàng. Nếu hiện tượng này tiếp tục kéo dài và lan rộng, không chỉ gây ra mất cân đối trong cơ cấu đầu tư xã hội mà còn làm gia tăng nguy cơ “vàng hóa” nền kinh tế, điều mà Chính phủ đã nỗ lực kiểm soát trong suốt nhiều năm qua.

Do đó cần phát triển các công cụ tài chính thay thế vàng (như Quỹ ETF vàng, hợp đồng tương lai vàng trong nước). Hiện nay, các công cụ này chưa được phát triển, dẫn tới việc người dân và doanh nghiệp gần như chỉ có lựa chọn mua bán vàng vật chất.

Thảo Nguyên