Châu Âu cân nhắc ý tưởng lập vùng đệm Nga – Ukraine và những chia rẽ bên trong

Ý tưởng lập vùng đệm giữa Nga và Ukraine

Các nhà lãnh đạo châu Âu đang cân nhắc việc tạo ra một vùng đệm rộng 40 km giữa tiền tuyến Nga và Ukraine như một phần của thỏa thuận hòa bình. Đây là một ý tưởng mà Moscow đã chấp thuận, nhưng sẽ đòi hỏi một lực lượng gìn giữ hòa bình khiêm tốn của châu Âu phải trải ra trên diện rộng.

Ảnh minh họa: IMAGO

Theo 5 nhà ngoại giao châu Âu, đề xuất này nằm trong số nhiều phương án mà các quan chức đang cân nhắc cho kịch bản hậu xung đột hoặc ngừng bắn ở Ukraine. Các quan chức vẫn bất đồng về độ sâu thực tế của vùng đệm và chưa rõ liệu Kiev có chấp nhận kế hoạch này hay không, vì nó có thể kèm theo những nhượng bộ lãnh thổ. Mỹ dường như không tham gia vào các cuộc thảo luận về vùng đệm.

Một số nhà quan sát cho rằng, việc các quan chức đang cân nhắc việc phong tỏa một dải đất bên trong lãnh thổ Ukraine để áp đặt nền hòa bình mong manh cho thấy sự tuyệt vọng của các đồng minh NATO trong việc tìm kiếm một giải pháp cho cuộc xung đột. Ngày 28/8, Moscow đã tiến hành một cuộc tấn công hiếm hoi vào trung tâm Kiev và được cho là làm hư hại các văn phòng của Liên minh châu Âu.

“Họ (châu Âu - ND) đang cố bấu víu vào những tia hy vọng mong manh", Jim Townsend, cựu quan chức Lầu Năm Góc từng phụ trách chính sách châu Âu và NATO dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Obama, nhận định.

Một sự chia cắt như vậy gắn liền với nhiều hệ lụy và ý nghĩa lịch sử. Các nhà ngoại giao châu Âu tránh so sánh nó với đường phân chia được canh gác nghiêm ngặt giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, hai nước trên lý thuyết vẫn đang trong tình trạng chiến tranh. Thay vào đó, họ so sánh nhiều hơn với sự chia cắt nước Đức trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Tổng thống Putin và các quan chức Nga từng tuyên bố họ đang nỗ lực thiết lập các vùng đệm dọc biên giới Nga - Ukraine, nhằm tạo thêm khoảng cách giữa Moscow với các cuộc tấn công pháo binh và máy bay không người lái của Ukraine. Tuy nhiên, hiện chưa có chi tiết nào được đưa ra để cho thấy nội dung của những đề xuất này.

Số lượng binh lính cần thiết để tuần tra biên giới cũng vẫn là một vấn đề cần quan tâm. Theo các quan chức, con số này sẽ dao động từ 4.000 đến khoảng 60.000 quân. Dù vậy, các quốc gia vẫn chưa đưa ra bất kỳ cam kết nào và Tổng thống Donald Trump đã bác bỏ khả năng triển khai quân đội Mỹ.

NATO hiện đang gặp khó khăn trong việc chuẩn bị một lực lượng phản ứng gồm 300.000 quân để bảo vệ sườn phía Đông của liên minh trước nguy cơ tấn công từ Nga. Theo hai nhà ngoại giao châu Âu giấu tên, bất kỳ lực lượng gìn giữ hòa bình nào cũng sẽ phải đảm nhận hai vai trò: tuần tra gần khu phi quân sự, đồng thời huấn luyện binh lính Ukraine.

Lập trường chia rẽ trong nội bộ phương Tây

Các đồng minh của Ukraine đang trì hoãn việc công bố cam kết quân sự công khai trong khi chờ các chi tiết then chốt, một quan chức châu Âu tiết lộ. Những vấn đề đặt ra gồm: quy tắc giao chiến cho binh lính NATO ở tiền tuyến, cách xử lý khi Nga leo thang và liệu họ có cần đến các nước thứ ba để tuần tra khu vực nếu Điện Kremlin phản đối việc binh lính NATO hiện diện trong vùng đệm hay không.

“Mọi người đều đang cố gắng hành động nhanh nhất có thể về các đảm bảo an ninh, để ông Trump không thay đổi ý định” trong việc thúc đẩy ông Putin tiến tới một thỏa thuận đàm phán, một trong các quan chức châu Âu cho biết.

Đề xuất vùng đệm đã không được nhắc đến trong cuộc họp trực tuyến hôm 25/8 của các lãnh đạo quốc phòng NATO, với sự tham dự của Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ - Tướng Dan Caine và Tư lệnh tối cao lực lượng đồng minh NATO tại châu Âu kiêm Tư lệnh Bộ Chỉ huy châu Âu của Mỹ - Tướng Alexus Grynkewich.

Hai quan chức châu Âu tiết lộ, lực lượng Pháp và Anh có khả năng sẽ đóng vai trò nòng cốt trong lực lượng quân sự nước ngoài và hai quốc gia này đang vận động các đồng minh khác hỗ trợ thêm nguồn lực quân sự.

Tuy nhiên, điều này khiến các thành viên NATO giáp biên giới Nga như Ba Lan lo ngại rằng họ sẽ trở nên dễ bị tổn thương trước một cuộc tấn công. Các đồng minh cũng đã bày tỏ lo ngại với các lãnh đạo Lầu Năm Góc rằng việc cam kết thêm quân có thể làm giảm khả năng phòng thủ ở sườn phía Đông của liên minh.

Ba Lan và Đức cho biết họ không quan tâm đến việc triển khai quân ở Ukraine, trong khi Estonia thậm chí đã cam kết điều một số lực lượng. Các đồng minh châu Âu dự đoán rằng Ukraine vẫn sẽ đóng góp phần lớn binh lính nếu có bất kỳ lệnh ngừng bắn hoặc vùng đệm nào được thiết lập.

Các thành viên NATO đang trao đổi với các quan chức Mỹ về việc cung cấp tình báo vệ tinh và hỗ trợ trên không, mặc dù họ không kỳ vọng nhiều hơn thế. Các quan chức cấp cao Lầu Năm Góc đã nói với các đối tác châu Âu rằng Mỹ sẽ chỉ đóng vai trò tối thiểu trong bất kỳ cam kết đảm bảo an ninh nào cho Ukraine. Bộ Quốc phòng Mỹ đã không phản hồi yêu cầu bình luận.

Châu Âu cho rằng, Mỹ có lẽ là quốc gia NATO duy nhất sở hữu đủ vệ tinh để cung cấp thông tin tình báo trên không nhằm đảm bảo rằng Nga sẽ không vi phạm thỏa thuận ngừng bắn hoặc hòa bình.

“Mọi người đang chờ các nhà hoạch định chính sách của Bộ Quốc phòng Mỹ làm rõ mức độ cam kết và họ đang để cho các nước châu Âu lộ "quân bài" của mình”, một quan chức châu Âu nói.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Politico