Chỉ số ít doanh nghiệp sẵn sàng chuyển đổi xanh

Chia sẻ tại tọa đàm trong khuôn khổ Diễn đàn Chuyển đổi xanh và Ngày hội tái chế 2025 do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC), Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA), Chương trình HVNCLC - Chuẩn hội nhập - BSA phối hợp tổ chức sáng 31/7, các chuyên gia nhận định chỉ một số ít doanh nghiệp tại Việt Nam sẵn sàng chuyển đổi xanh và phát triển theo hướng bền vững.

Các diễn giả chia sẻ về hành trình xanh hóa của doanh nghiệp Việt Nam sáng 31/7. Ảnh: BTC.

Khoảng cách lớn từ thực tế đến hành động

Theo đó, mức độ nhận thức về chuyển đổi xanh của doanh nghiệp đã cải thiện nhưng còn những hạn chế trong hành động.

Khảo sát do Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS) thực hiện chỉ ra rằng các doanh nghiệp biết nhiều về hoạt động tái chế, sản xuất và tiêu dùng bền vững, nhưng không rõ các chính sách, thông tin về mua sắm công xanh, tài chính xanh và các ưu đãi khác về thực hành bền vững.

Về mặt nhận thức, bà Phạm Minh Hương, Giám đốc Dịch vụ Phát triển bền vững Deloitte Việt Nam chia sẻ trong báo cáo mới đây của Cục Phát triển Kinh tế tư nhân, hơn 60% doanh nghiệp đã từng nghe nói về phát triển bền vững và còn lại chưa từng.

Từ nhận thức đến thực tế hành động cũng có khoảng cách khá lớn. Trong số những doanh nghiệp đã từng nghe nói về phát triển bền vững, chỉ 15% doanh nghiệp có chiến lược hoặc thực hiện các kế hoạch để phát triển bền vững, trong đó 7% doanh nghiệp đã lên chiến lược nhưng chưa có kế hoạch hành động.

Điều này cho thấy các doanh nghiệp đã sẵn sàng về mặt ý định triển khai nhưng lại gặp khó khăn. Bên cạnh vấn đề tài chính, nguồn nhân lực có kinh nghiệm, chuyên môn để chuyển đổi xanh cũng trở thành một trong những rào cản khi các doanh nghiệp quyết định chuyển đổi xanh.

Các doanh nghiệp Việt Nam bày tỏ mức độ sẵn sàng chi trả cho những sản phẩm thân thiện môi trường của người tiêu dùng không nhiều. Thực tế, theo báo cáo của Deloitte, 50% người tiêu dùng quan tâm đến vấn đề giảm phát thải, kinh tế tuần hoàn cũng như sản phẩm thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, chỉ 1/3 trong đó (tức tỷ lệ chung chưa đến 30%) sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm này.

Theo bà Hương, người tiêu dùng vẫn quan tâm đến vấn đề ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, thay vì chú ý đến chi phí hay các đổi mới công nghệ giúp sản phẩm thân thiện với môi trường, họ lại chuyển sang giảm các rác thải sinh hoạt.

Có đến 68% người được khảo sát cho biết sẽ hạn chế sử dụng nhựa một lần và 75% người tiêu dùng sẵn sàng cân nhắc những sản phẩm tái chế. Đây có thể là cơ hội cho các doanh nghiệp chuyển đổi xanh hoặc tính đến những yếu tố bền vững của sản phẩm.

Cần đẩy mạnh hợp tác công - tư

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050, ông Phạm Bình An, Phó viện trưởng HIDS cho biết TP.HCM đang thực hiện cơ chế hợp tác công - tư (PPP) và đã có nhiều sáng kiến hay trong khu vực tư nhân.

Ông cho rằng nguồn lực hiện có của khối tư nhân khá nhỏ, trong khi khu vực Nhà nước nói chung và đặc biệt doanh nghiệp Nhà nước nói riêng lại có nhiều nguồn lực đang sử dụng không hiệu quả. Do đó, muốn chuyển đổi xanh, các doanh nghiệp cần phải nhìn nhận tầm quan trọng của hợp tác công - tư.

Không chỉ hợp tác trong phát triển hạ tầng kỹ thuật, ông An nhấn mạnh các doanh nghiệp cần hợp tác công - tư trong nghiên cứu quản lý. Đặc biệt, việc hợp tác trong nghiên cứu khoa học có thể giúp thúc đẩy nguồn lực liên quan đến chuyển đổi xanh.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (HGBA) cũng cho rằng chuyển đổi xanh là vấn đề lớn, liên quan đến Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và các nhà khoa học.

"Trong bối cảnh hiện tại, các doanh nghiệp nên đi cùng nhau để đạt mục tiêu xanh, vì việc đi một mình sẽ rất khó", ông nói.

Để chuyển đổi xanh diễn ra một cách hiệu quả, bà Phạm Minh Hương cho rằng khi nguồn lực hạn chế, doanh nghiệp cần xác định lộ trình và mức độ ưu tiên khác nhau, tùy theo đặc thù ngành nghề. Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất tiêu thụ năng lượng lớn tập trung giảm phát thải, doanh nghiệp dùng nhiều bao bì chú ý vào tái chế.

Với các dự án bền vững có khả năng huy động tài chính, doanh nghiệp nên tiến hành quy trình đo lường tác động để tìm cơ hội tiếp cận các nguồn vốn như khoản vay hoặc trái phiếu liên kết bền vững.

Ông Nguyễn Huy, Tổng giám đốc ngành Đảm bảo kinh doanh và Dịch vụ thực phẩm khu vực Việt Nam và Campuchia, Tập đoàn Intertek khuyến nghị doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống quản lý, quy trình, biểu mẫu để thu thập dữ liệu về các hoạt động phát triển bền vững một cách chính xác.

Đồng thời, doanh nghiệp phải đi từ tuân thủ các quy định đến đạt được các tiêu chuẩn xanh, bền vững trong ngành của mình.

Việc đáp ứng các tiêu chuẩn sẽ giúp doanh nghiệp hình thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng và gần như không thể thay thế. Chiến lược này còn giúp doanh nghiệp tránh việc chỉ được chọn vì chi phí nhân công thấp. Ông Huy nhấn mạnh cần hình thành các liên minh sản xuất bền vững để trao đổi thông tin, chia sẻ công nghệ mới.

Anh Nguyễn