Chiếm làn trái trên cao tốc: Đừng để sự ích kỷ thành thói quen

Là tài xế đưa đón nhân viên từ TP.HCM đi Phú Mỹ (Bà Rịa Vũng Tàu), mỗi ngày anh Trần Văn Đương ít nhất 2 lần lưu thông trên tuyến cao tốc TP.HCM – Long Thành - Dầu Giây với thời gian di chuyển trung bình khoảng 1 giờ từ điểm đón đến điểm trả khách.

Dù đã rất quen thuộc với lộ trình này, song anh Đương vẫn rất bức xúc khi chứng kiến các xe tải nặng, xe container chạy chậm bám làn trái, thậm chí chạy song song nhau trên cao tốc: "Thường thường xe container hay xe 3 giò là hay cản trở nhất, họ không phải chạy chậm lắm, cũng trên 60km/h chứ không chạy dưới 60, nhưng đi như vậy cản trở rất nhiều với xe đằng sau. Nhiều khi chạy gần như cặp song song với nhau, đi vầy sẽ ảnh hưởng nhiều đến xe đằng sau nhưng nhiều tài xế ý thức rất kém".

Ô tô chiếm làn, chạy 'rùa bò' trên cao tốc, xe sau phải đi kiểu 'rắn săn mồi'. Ảnh minh họa: Vietnamnet.vn

Tương tự, anh Hoàng Thanh Mười (ngụ tỉnh Vĩnh Long) là tài xế xe khách tuyến Vĩnh Long – TPHCM cho biết thường xuyên chứng kiến xe cơ giới lớn di chuyển dưới tốc độ cho phép là 60km/h trên cao tốc TP.HCM – Trung Lương. Đường thì hẹp, xe thì đông lại phải gặp mấy lái xe rùa bò kiểu này khiến anh Mười và nhiều đồng nghiệp khác vô cùng bức xúc: "Họ vô tư tình tang chạy trên cao tốc dưới 60km/h.

Thậm chí nhiều trường hợp vừa gác chân chạy vừa hút thuốc như không có gì xảy ra nữa, chắc họ không nghĩ đang lái xe mà dường như đang hóng gió trên cao tốc. Đôi lúc mình gấp cần đi nhanh về để nghỉ ngôi ngày mai đi tiếp thì mình đá đèn, bóp kèn xin qua mà họ không nhúc nhích gì hết. Nói chung cái tâm cái nết họ vậy thì đành chịu, ráng nhịn chút cho qua".

Từ kinh nghiệm thực tiễn lái xe trên nhiều tuyến cao tốc trong và ngoài nước, ông Nguyễn Hùng Đăng Khoa – quản trị trang tin Vlog Xe phân tích: "Những xe chạy dưới tốc độ quy định trên cao tốc thường là xe tải, xe container lớn vì những xe này tốc độ tối đa chỉ loanh quanh 80km/h nên khi chở nặng hay quá tải hoặc chạy lên các đoạn dốc thì dĩ nhiên khó đạt được tốc độ 60km/h.

Việc này là do ý thức, văn hóa và 1 phần là do Luật giao thông đường bộ của chúng ta chưa chặt chẽ nên tình trạng các xe đi chậm vẫn ôm làn bên ngoài nhiều và gây ảnh hưởng, cản trở đến việc lưu thông chung. Ở Châu Âu người ta tuân thủ Luật rất nghiêm, xe đi chậm sẽ hoàn toàn đi về bên phải để nhường làn bên trái cho xe chạy nhanh, 10 xe thì cả 10 xe đều tuân thủ".

Phân tích thêm những ảnh hưởng xấu của hành vi này đối với công tác quản lý vận hành cao tốc, ông Bùi Xuân Kiên - Đội phó Đội vận hành Công ty Cổ phần dịch vụ kỹ thuật đường cao tốc Việt Nam (VEC E) nói: "Khi lưu thông trên cao tốc là di chuyển với tốc độ nhanh và khi có một xe di chuyển với tốc độ thấp sẽ gây cản trở cho những phương tiện khác, điều này sẽ dẫn đến tình trạng ùn ứ giao thông trên đường cao tốc.

Ngoài ra, khi di chuyển trên đường cao tốc khi phải đi sau các phương tiện di chuyển dưới tốc độ tối thiểu cũng khiến các tài xế cảm thấy căng thẳng hoặc bực bội khi phải giảm tốc độ liên tục hoặc phải vượt qua các phương tiện đang chạy quá chậm".

Ảnh minh họa

Căn cứ theo các nguyên tắc giao thông được nêu trong Luật Giao Thông đường bộ các thời kỳ, ông Trần Hữu Minh – Chánh văn phòng Ủy Ban ATGT Quốc Gia khẳng định hành vi cố tình chiếm làn ngoài cùng bên trái sát dải phân cách cứng trên cao tốc là không đúng và người tham gia giao thông có nghĩa vụ phải nhường đường khi có đủ điều kiện cho dù đang lưu thông với tốc độ nào trên cao tốc:

"Nếu như người lái trong điều kiện bình thường mà liên tục bám vào làn vượt sát dải phân cách cứng là điều hoàn toàn sai vì đó là làn không dành cho giao thông trong điều kiện bình thường mà dành cho vượt xe. Trong điều kiện bình thường thì người lái phải đi làn phải đặc biệt là với xe khách xe tải trong điều kiện bình thường chỉ được đi ở làn phải sát làn dừng khẩn cấp vì tốc độ thấp hơn xe con khá nhiều. Tình trạng trên có nhiều nguyên nhân nhưng có 1 điều nổi lên là quy tắc giao thông trên cao tốc của chúng ta chưa rõ ràng và đây là điều cần làm thật rõ thời gian tới".

Lý giải hiện tượng này từ góc độ khoa học hành vi, PGS TS Vũ Anh Tuấn – giám đốc trung tâm nghiên cứu giao thông trường đại học Việt Đức cho rằng việc một bộ phận lái xe container, xe tải lớn lặp đi lặp lại hành vi này khiến nó trở thành thói quen nhưng đáng tiếc là thói quen này hoàn toàn thiếu tích cực: "Chiếm dụng làn tốc độ cao là hành vi không tốt, không đáng có và gây tổn thất hiệu quả, công suất lưu thông cũng như tăng nguy cơ va chạm giao thông. Để triệt tiêu hành vi này theo tôi có 2 giải pháp là giáo dục tuyên truyền dành cho đại dúng và chế tài dành cho những người có thói quen. Chỉ có phạt, phạt tiền phạt hành chính và phạt nặng thì họ mới nhớ, mới thấm mới từ bỏ được thói quen".

Từ thực tiễn di chuyển và quan sát trên nhiều tuyến cao tốc, Chuyên gia tâm lý, tiến sĩ Đoàn Văn Báu cho rằng sự cố ý không nhường đường khi đủ điều kiện trên cao tốc chính là sự ích kỷ, đáng tiếc thay sự ích kỷ đó đang trở thành một thói quen xấu của không ít tài xế:"Hành vi này đương nhiên gây ảnh hưởng tiêu cực đến chủ trương chung của Đảng và Nhà nước, do đó tôi đề xuất trước tiên nên khẩn trương điều chỉnh thay đổi các quy định chế tài liên quan đến tốc độ của các loại phương tiện trên cao tốc. Tiếp theo phải tăng cường giáo dục ý thức để thay đổi các thói quen thành văn hóa giao thông tốt đẹp, như vậy mới hình thành được các tác động tích cực phát triển giao thông nước nhà".

Đừng để sự ích kỷ trở thành thói quen

Cần khẳng định rằng chính những nỗ lực đáng kinh ngạc của Chính phủ và các bên liên quan đã giúp số kilomet đường bộ cao tốc nước nhà tăng theo cấp số nhân chỉ trong vòng chưa đầy 1 nhiệm kỳ. Từ đó mở ra cánh cửa tuyệt vời để hàng chục triệu người được đi lại nhanh hơn xa hơn, mang đến vô số cơ hội cho hàng vạn doanh nghiệp lớn nhỏ được tiếp cận khách hàng, mở rộng quy mô kinh doanh, thu hút đầu tư, trực tiếp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xã hội của nhiều địa phương và cả đất nước.

Tình trạng các xe tải trọng lớn, đi chậm lưu thông trên làn bên trái dành cho xe đi nhanh trên cao tốc diễn ra phổ biến. Ảnh minh họa: Antoangiaothong.gov.vn

Song cũng không thể phủ nhận rằng trên hàng ngàn cây số đường cao tốc ấy vẫn tồn tại không ít bất cập, từ chất lượng hạ tầng đến khai thác vận hành hay bắt nguồn từ chính ý thức của người tham gia giao thông. Trong đó, việc không ít lái xe cơ giới lớn như xe tải, xe container, xe khách thường xuyên chiếm dụng làn bên trái sát dải phân cách cứng đã thực sự trở nên nhức nhối.

Tài mới thì bao biện rằng đi làn trái để đỡ phải quan sát, đỡ phải điều chỉnh tốc độ. Còn tài có kinh nghiệm lái xe to thì giữ làn để không phải xoay sở nhiều, ít phải thắng gấp, đỡ tốn nhiên liệu. Đó là chưa kể nhiều“lái xe cá tính” vẫn hồn nhiên cho rằng Luật không có quy định cụ thể, cứ đi trong giới hạn tối đa - tối thểu cho phép thì làn nào cũng như làn nào. Và dĩ nhiên, họ mặc kệ những bức xúc, những bực mình mà các tài xế đi cùng chiều phía sau phải hứng chịu.

Điều đáng buồn là sự thờ ơ, vô cảm hay thậm chí là ích kỷ ấy đang trở thành thói quen của không ít tài xế, những người trực tiếp tham gia vào mạch máu giao thông nuôi sống cả nền kinh tế. Nói 1 cách khác là họ đang gián tiếp làm lu mờ những nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị. Nếu không kịp thời điều chỉnh, tôi cho rằng thiệt hại do tình trạng này mang đến sẽ không ít hơn con số hàng tỷ USD mà ùn tắc giao thông đã gây ra cho các đô thị.

Đã đến lúc phải xem hành vi này là hành vi nguy hiểm, vi phạm pháp luật giao thông đường bộ tương tự như hành vi sử dụng điện thoại, chạy quá tốc độ hay lái xe khi đã uống rượu bia trên cao tốc…để sớm có chế tài răn đe xử phạt phù hợp. Ngoài ra, cần nhanh chóng đưa ra các quy tắc cụ thể khi lưu thông trên cao tốc, đặc biệt là quy định sử dụng làn để vượt trên cao tốc. Dĩ nhiên, công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người tham gia giao thông cần phải được tăng cường với mức độ phù hợp.

Tin rằng vẫn có không ít người lái văn minh, tuân thủ, vì vậy cần phải có những động thái cần thiết để sự ích kỷ không có cơ hội trở thành thói quen.

Huy Hoàng/VOV Giao thông