Chiến lược đổi mới sáng tạo thúc đẩy doanh nghiệp phát triển

Toàn cảnh buổi hội thảo

Có mặt tại hội thảo “Giải pháp huy động nguồn lực từ xã hội hóa thực hiện phổ biến kiến thức và chuyển giao khoa học công nghệ” do Liên hiệp Hội Việt Nam tổ chức mới đây tại Hà Nội, nhiều đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra nhiều bất cập, hạn chế, nguyên nhân về công tác phổ biến kiến thức và chuyển giao công nghệ của Liên hiệp Hội Việt Nam thời gian qua. Đồng thời đề xuất nhiều giải pháp để phát huy nguồn lực xã hội hóa công tác phổ biến kiến thức và chuyển giao khoa học công nghệ ngày càng hiệu quả, thiết thực hơn.

CÒN NHIỀU BẤT CẬP

Theo thống kê, trong giai đoạn 2021-2024, các tổ chức khoa học và công nghệ thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam đã tổ chức 148 hội nghị khoa học, 364 hội thảo khoa học và thực hiện hàng trăm chiến dịch truyền thông, mô hình phổ biến kiến thức tới cộng đồng. Các tổ chức này cũng đã phát hành hơn 106.000 ấn phẩm tuyên truyền, triển khai 148 chiến dịch truyền thông bảo tồn đa dạng sinh học và 146 mô hình bảo tồn trên cả nước.

TS. Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam)

Bên cạnh đó, các tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc đã chủ động tham gia 38 đề tài cấp quốc gia, hơn 300 đề tài, dự án cấp bộ/tỉnh và khoảng 2.000 dự án cấp cơ sở, đồng thời tiếp nhận hàng trăm dự án viện trợ nước ngoài để thực hiện các mô hình chuyển giao tiến bộ kỹ thuật phục vụ phát triển bền vững.

Tuy nhiên, theo ông Lê Công Lương - Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác Quốc tế, trong hoạt động phổ biến kiến thức và truyền thông khoa học và công nghệ của các tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc vẫn thiếu đồng bộ trong công tác truyền thông và phổ biến kiến thức; nội dung và hình thức truyền thông còn đơn điệu, chưa hấp dẫn; chưa khai thác hiệu quả công nghệ thông tin và các nền tảng truyền thông số; chưa chú trọng vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng; thiếu sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức khoa học và công nghệ và các cơ quan truyền thông báo chí.

Cũng theo ông Lê Công Lương, nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế là do thiếu nguồn lực cho công tác truyền thông; kỹ năng và trình độ của đội ngũ làm công tác truyền thông chưa cao; thiếu sự phối hợp và kết nối giữa các bên liên quan; nhận thức và sự quan tâm của các tổ chức khoa học và công nghệ đối với truyền thông khoa học còn thấp; khó khăn trong việc tạo ra nội dung khoa học hấp dẫn.

TS. Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) cho biết thêm, trong giai đoạn 2016-2020, đóng góp của tiến bộ khoa học và công nghệ vào tăng trưởng GDP của Việt Nam đạt khoảng 45%, tăng từ mức 35%-40% của giai đoạn trước đó.

Tuy nhiên một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là khoảng cách giữa nghiên cứu khoa học và ứng dụng thực tiễn. Theo thống kê của Bộ Khoa học và Công nghệ, chỉ khoảng 15 - 20% các kết quả nghiên cứu khoa học được chuyển giao và ứng dụng vào sản xuất kinh doanh.

Nguyên nhân của tình trạng này được ông Linh chỉ ra là do không chỉ nằm ở chất lượng nghiên cứu hay năng lực tiếp nhận công nghệ của doanh nghiệp, mà còn ở sự thiếu kết nối, thiếu thông tin và thiếu các cơ chế trung gian hiệu quả.

Do đó, công tác phổ biến kiến thức khoa học và công nghệ trở thành nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học nhấn mạnh.

“CẦU NỐI” GIỮA NHÀ NƯỚC - DOANH NGHIỆP VÀ CÁC TỔ CHỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

Theo ông Phạm Quang Thao - Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam, chủ trương xã hội hóa khoa học và công nghệ chính là lời giải cho bài toán nguồn lực. Đây không chỉ là việc huy động tài chính mà còn là huy động trí tuệ, sự tham gia và tâm huyết của toàn dân, doanh nghiệp và cộng đồng. Điều này phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, coi khoa học và công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực trực tiếp của phát triển, phải thấm sâu vào mọi mặt đời sống xã hội.

Ông Phạm Quang Thao - Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam

Đồng quan điểm, TS. Lê Công Lương đề nghị, để khắc phục hạn chế và thúc đẩy xã hội hóa, Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, ngành hoàn thiện hệ thống chính sách khuyến khích xã hội hóa, trong đó có cơ chế đặt hàng nhiệm vụ phổ biến kiến thức và chuyển giao khoa học và công nghệ cho các tổ chức ngoài công lập, có cơ chế ưu tiên tài chính và tiếp cận quỹ khoa học và công nghệ quốc gia.

Bên cạnh đó, Liên hiệp Hội Việt Nam cần tiếp tục đóng vai trò cầu nối giữa Nhà nước – doanh nghiệp – các tổ chức khoa học và công nghệ, hỗ trợ kết nối nguồn lực, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, đồng thời đẩy mạnh công tác tư vấn phản biện chính sách liên quan đến xã hội hóa khoa học và công nghệ.

Đồng thời đẩy mạnh truyền thông và nâng cao nhận thức xã hội, khẳng định vai trò của các tổ chức khoa học và công nghệ ngoài công lập trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Xây dựng cơ sở dữ liệu và mạng lưới hợp tác chuyên gia, kết nối các đơn vị khoa học và công nghệ, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, hình thành hệ sinh thái chia sẻ tri thức mở.

TS. Đặng Vũ Cảnh Linh cũng cho rằng, Liên hiệp Hội Việt Nam cần xây dựng mô hình hoạt động có khả năng tự chủ tài chính một phần. Trọng tâm là phát triển các dịch vụ có giá trị gia tăng cao mà doanh nghiệp sẵn sàng chi trả. Các dịch vụ này có thể bao gồm tư vấn chuyên sâu theo dự án, đánh giá và thẩm định công nghệ, hỗ trợ xây dựng chiến lược đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật, môi giới và hỗ trợ đàm phán hợp đồng chuyển giao công nghệ. Để các dịch vụ này có tính cạnh tranh, Liên hiệp Hội Việt Nam cần đảm bảo chất lượng cao, quy trình chuyên nghiệp và giá cả hợp lý…

Hồ Hường