Chiến lược hợp tác với KOL của các nước:Chính phủ - cộng đồng - KOL: 'Liên minh số' chống tin giả

Tiếp cận giới trẻ bằng cách “nói” ngôn ngữ của họ

Từ năm 2013, Hội đồng Thư viện Quốc gia (NLB) đã khởi động chiến dịch S.U.R.E. (Source, Understand, Research, Evaluate), một khung giáo dục giúp người dân “lọc” thông tin trước khi tin tưởng và chia sẻ. Ban đầu, S.U.R.E. là những buổi ngoại khóa trong trường học, nhưng đến thời đại TikTok, chính phủ nhanh chóng nhận ra rằng, nếu muốn đến được với giới trẻ, cần những gương mặt trẻ và ngôn ngữ mạng xã hội.

Chiến dịch Công nghệ số vì cuộc sống có sự tham gia của các KOL và sinh viên đại học. Ảnh: digitalforlife.gov.sg

Vì thế, các KOL đã được mời tham gia. Thay vì những tờ rơi khô khan, thông điệp S.U.R.E. được gói gọn trong các clip ngắn, các trò chơi thử thách online, hay infographic bắt mắt. Một đoạn video 30 giây giải thích cách kiểm tra nguồn tin có thể thu hút hàng trăm nghìn lượt xem, điều mà bài báo chính thống khó đạt tới.

Không chỉ dừng ở trường học, chiến dịch còn lan ra cộng đồng: các câu lạc bộ thanh niên, gia đình và cả người cao tuổi. Thông điệp được “làm mới” liên tục để phù hợp với từng nhóm công chúng, nhờ sự sáng tạo của các nhà sáng tạo nội dung trẻ.

Singapore không chỉ chống tin giả, mà còn muốn nâng khả năng sử dụng công nghệ và phân tích thông tin cho người dân. Vì vậy, họ đã tung ra Chiến dịch Công nghệ số vì cuộc sống (Digital for Life - DfL). Trong khuôn khổ DfL, nhiều KOL cùng sinh viên từ Đại học Quốc gia Singapore (NUS) trở thành “huấn luyện viên số” cho học sinh tiểu học thuộc gia đình thu nhập thấp. Thay vì những bài giảng cứng nhắc, các em nhỏ được hướng dẫn cách tra cứu thông tin, tránh lừa đảo mạng qua trò chơi và video ngắn do chính những người có ảnh hưởng dẫn dắt.

Luật pháp không thể đứng một mình

Singapore nổi tiếng với đạo luật Bảo vệ khỏi thông tin sai lệch và thao túng trực tuyến (POFMA), cho phép chính phủ yêu cầu chỉnh sửa hoặc gỡ bỏ nội dung sai sự thật. Nhưng các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ rằng, luật không đủ nhanh để bắt kịp tốc độ lan truyền của tin giả. Thế nên, họ dựng thêm “lá chắn cộng đồng”. Nổi bật là nền tảng CheckMate, nơi tình nguyện viên, từ sinh viên, nhà báo đến chuyên gia công nghệ, cùng nhau kiểm chứng và gắn nhãn cảnh báo. Đặc biệt, nhiều người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong cộng đồng và mạng xã hội đã được huy động để chia sẻ lại nội dung của CheckMate, biến các thông tin kiểm chứng vốn khô khan thành những clip giải thích ngắn gọn, dễ hiểu và lan tỏa rộng rãi. Cách làm này giúp Singapore không chỉ “dập lửa” bằng pháp luật, mà còn “giữ an toàn” bằng sức mạnh cộng đồng.

Dùng sức mạnh số để dẹp vùng xám số

Tin giả được coi là vùng xám của kỷ nguyên số. Cuộc tổng tuyển cử năm 2025 chứng kiến sự bùng nổ của deepfake và video AI. Một gương mặt chính trị gia có thể bị gắn ghép vào những phát ngôn chưa từng tồn tại. Để ứng phó, Singapore ban hành Đạo luật Bầu cử sửa đổi về bảo đảm tính toàn vẹn của quảng cáo trực tuyến (ELIONA) với mục đích ngăn chặn việc sử dụng deepfakes hoặc các hình thức chỉnh sửa kỹ thuật số (video, ảnh, âm thanh) để tạo ra nội dung sai sự thật về ứng cử viên bầu cử, khiến cử tri nhầm lẫn rằng đó là cảnh hoặc phát ngôn thật.

Nhưng như Bộ trưởng phụ trách Thông tin số thừa nhận, “luật không thể đủ nhanh và đủ mạnh nếu thiếu cộng đồng”. Chính lúc này, các KOL trở thành “lá chắn mềm”: họ nhanh chóng đăng video phản bác, giải thích cơ chế deepfake, hướng dẫn người dân cách phát hiện dấu hiệu giả mạo. Bằng uy tín cá nhân và ngôn ngữ giản dị, những người có ảnh hưởng giúp thông tin chính xác đến tay người dân trước khi tin giả kịp gây hậu quả.

Ở Singapore, các KOL không còn đơn thuần là người quảng bá sản phẩm, mà đang nỗ lực hỗ trợ Chính phủ và Chính phủ cũng hiểu giá trị của họ trong lan tỏa chính sách công, làm những công việc có ích cho cộng đồng. Họ làm điều mà báo chí chính thống hay văn bản pháp luật khó làm, đó là khiến người trẻ lắng nghe, hiểu và hành động.

Đạt Quốc