Chính quyền địa phương 2 cấp: Gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn

Buổi họp báo có sự tham dự và đồng chủ trì của Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội Nguyễn Phương Thủy; Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long; Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Anh Tuấn; Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng.

Sự kiện mang ý nghĩa lịch sử

Theo đồng chí Phạm Tất Thắng, kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV đã thông qua với số phiếu rất cao Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, theo đó xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã) thống nhất trong cả nước, phân định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức bộ máy của từng cấp chính quyền.

Đây là sự kiện lớn, mang ý nghĩa lịch sử, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam, phục vụ việc thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, nhà nước về phát triển đất nước trên các lĩnh vực, đảm bảo quốc phòng - an ninh, hội nhập quốc tế.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng phát biểu tại họp báo.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đồng thời trích dẫn lời Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: “Đề án về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp cùng với các đề án kèm theo là những vấn đề rất hệ trọng, có tính lịch sử; không chỉ sắp xếp về tổ chức, bộ máy, cán bộ; mà còn phân cấp về thẩm quyền; bố trí lại đơn vị hành chính; phân bổ về nguồn lực; tạo không gian phát triển. Mục tiêu là xây dựng chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn; đồng thời, mở ra cục diện mới trong phát triển đất nước với tầm nhìn lâu dài, ít nhất là cho 100 năm tới”.

Mặt khác, đây là vấn đề được cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân Việt Nam rất quan tâm với sự đồng tình ủng hộ, đánh giá rất cao và sẽ được thực hiện đồng bộ từ ngày 01/7/2025.

"Có thể nói, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết và chiến lược nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, hoàn thiện hệ thống chính trị và pháp luật, đồng thời thể hiện ý chí và nguyện vọng của nhân dân trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam", đồng chí Phạm Tất Thắng nhấn mạnh.

Xây dựng chính quyền theo hướng gần dân, phục vụ nhân dân

Tại buổi họp báo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội Nguyễn Phương Thủy đã trình bày nội dung cơ bản của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam. đồng chí Trương Hải Long, Thứ trưởng Bộ Nội vụ đã giới thiệu về những nội dung cơ bản của Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) năm 2025.

Buổi họp báo có sự tham dự của đông đảo phóng viên trong nước và quốc tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội Nguyễn Phương Thủy bày tỏ: "Có thể nói, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam đã được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, phản ánh sâu sắc ý chí, nguyện vọng của nhân dân, kết hợp giữa ý Đảng, lòng dân, phù hợp tình hình thực tiễn và yêu cầu xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".

Theo đó, chính phủ đã trình và Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025; Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố. Sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (06 thành phố và 28 tỉnh); 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu).

Về phần mình, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long khẳng định, việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp là chủ trương, chính sách lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi một bộ máy quản trị tinh gọn, hiệu quả và hiện đại.

"Mô hình này không chỉ khắc phục tình trạng cồng kềnh, tầng nấc, trùng lặp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong mô hình tổ chức chính quyền 3 cấp trước đây, mà còn là cơ sở quan trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền, đặc biệt là cấp xã - nơi gần dân, sát dân và trực tiếp phục vụ người dân", đồng chí Trương Hải Long nói.

Thứ trưởng Nội vụ Trương Hải Long trả lời tại buổi họp báo quốc tế. Ảnh: Hoàng Phong

Trên cơ sở các nguyên tắc phân định thẩm quyền, Luật số 72/2025/QH15 đã thiết kế lại toàn diện nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền địa phương 02 cấp (cấp tỉnh và cấp xã), bảo đảm phân định rõ, không trùng lắp, chồng chéo về nhiệm vụ, thẩm quyền của từng cấp chính quyền, phù hợp với mô hình quản trị địa phương hiện đại; đồng thời, tạo cơ sở pháp lý để các luật chuyên ngành căn cứ vào Luật này để quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã trong các lĩnh vực chuyên ngành. Theo đó, cấp tỉnh tập trung ban hành cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, quản lý vĩ mô, các vấn đề có tính chất liên vùng, liên cấp xã, vượt quá năng lực giải quyết của cấp xã, đòi hỏi chuyên môn sâu và đảm bảo tính thống nhất trên toàn cấp tỉnh.

Cấp xã là cấp tổ chức thực hiện chính sách (từ trung ương và cấp tỉnh), tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp các dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân trên địa bàn; các nhiệm vụ cần sự tham gia của cộng đồng, phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền cấp xã. Điều chỉnh một số nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cho Chủ tịch UBND và bổ sung quy định Chủ tịch UBND được quyết định các nhiệm vụ, quyền hạn của UBND (trừ những nội dung theo yêu cầu phải thảo luận tập thể UBND) và báo cáo UBND tại phiên họp UBND gần nhất.

Đây là một bước cải cách mạnh mẽ nhằm đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính, tạo động lực đổi mới trong quản trị địa phương. Theo đó, các quy định này của Luật sẽ bảo đảm phát huy sự chủ động, sáng tạo, linh hoạt, nâng cao hơn trách nhiệm của Chủ tịch UBND, hiệu lực, hiệu quả điều hành, quản lý hành chính nhà nước ở địa phương phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Không gây ảnh hưởng hay khó khăn cho doanh nghiệp

Phát biểu tại họp báo, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng nhấn mạnh, việc tinh giản biên chế và sắp xếp tổ chức trong khu vực công hiện nay là rất cần thiết. Tuy nhiên, đây không phải là mục tiêu cuối cùng, mà chỉ là hệ quả của một mục đích lớn hơn, đó là Việt Nam muốn triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đồng bộ với quá trình sắp xếp, tổ chức lại bộ máy và thay đổi cơ chế quản lý, giảm cấp trung gian, hướng đến mục tiêu chuyển đổi trạng thái sang kiến tạo, chủ động phục vụ nhân dân, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội Nguyễn Phương Thủy đã trình bày nội dung cơ bản của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp.

Quá trình này đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, với việc Việt Nam đã ban hành đồng loạt 28 Nghị định phân cấp, phân quyền ngay sau khi Quốc hội thông qua các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính.

"Quá trình sắp xếp đương nhiên sẽ có thay đổi, nhưng những thay đổi này không ảnh hưởng và không gây khó khăn thêm cho môi trường đầu tư, kinh doanh. Khi sắp xếp sẽ tạo ra không gian phát triển kinh tế - xã hội lớn hơn, với các đơn vị hành chính có quy mô đủ mạnh để kết nối hạ tầng, kinh tế, kinh doanh thuận lợi hơn", Thứ trưởng Bộ Tài chính nêu rõ.

Đồng chí Hồ Sỹ Hùng cũng chia sẻ thêm, cùng với đồng bộ với tổ chức lại bộ máy, Việt Nam cũng đã đổi mới cơ chế quản lý, rút ngắn thủ tục, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính. Phấn đấu giảm ít nhất 30% thủ tục, phân cấp mạnh mẽ cho cấp cơ sở, nơi trực tiếp tiếp xúc và xử lý công việc với người dân và doanh nghiệp, giảm bớt khâu trung gian. Việc này không chỉ làm rõ trách nhiệm, tăng tính minh bạch, tính trách nhiệm, mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy và chất lượng phục vụ.

Linh Chi