Chính sách của Mỹ với châu Âu khiến Ukraine lâm thế bấp bênh

Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa) chủ trì cuộc họp với các lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: IRNA/TTXVN

Theo Politico, năm đầu tiên kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại nắm quyền đã phá tan mọi ảo tưởng của các nhà lãnh đạo châu Âu về khả năng "kiểm soát" hay tác động đến thế giới quan của ông. Một trật tự thế giới mới đang hình thành, mang theo thái độ phản ứng công khai đối với Liên minh châu Âu (EU) và đẩy vận mệnh của Ukraine vào một tương lai đầy bất định trước thềm năm 2026.

Sự rạn nứt của liên minh xuyên Đại Tây Dương

Politico lưu ý, chính sách của Tổng thống Trump đã gây căng thẳng cực độ cho mối quan hệ đồng minh vốn tồn tại từ sau Thế chiến II. Thái độ của ông không chỉ làm suy yếu sự gắn kết giữa Mỹ và châu Âu mà còn khoét sâu sự chia rẽ trong nội bộ các quốc gia của lục địa già. Điều này gây nguy hiểm cho khả năng phản ứng của châu Âu trước những lời đe dọa bằng một sức mạnh đoàn kết duy nhất.

Hệ quả trực tiếp là số phận của Ukraine trở nên bấp bênh hơn trong bối cảnh những câu hỏi sống còn về an ninh châu Âu vẫn chưa có lời giải thỏa đáng khi vai trò bảo trợ của Mỹ đang thay đổi.

Thực tế phụ thuộc và sự trỗi dậy của "dự án cạnh tranh"

Bất chấp những sóng gió, châu Âu vẫn đang nỗ lực để tồn tại trong trật tự mới. Jana Puglirin, chuyên gia cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, nhận định: “Châu Âu không thể cắt đứt quan hệ vì họ vẫn còn quá phụ thuộc vào các cam kết quân sự và an ninh của Mỹ”.

Tuy nhiên, chuyên gia trên cũng cảnh báo rằng những giá trị, chuẩn mực phương Tây và trật tự dựa trên luật lệ cũ đang dần bị thay thế bởi một "dự án cạnh tranh" mới từ phía Nhà Trắng. Điều này buộc các nhà lãnh đạo châu Âu phải hết sức thận trọng khi nhận ra rằng lợi ích lâu dài giữa hai bên không còn nhất quán như trước.

Góc nhìn từ Nhà Trắng

Trái ngược với những lo ngại từ Brussels, chính quyền Trump khẳng định họ đang hành động như một "người bạn" thẳng thắn. Phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly tuyên bố rằng việc Mỹ thúc đẩy châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng và siết chặt nhập cư là để giúp lục địa này "lập lại trật tự".

Nhà Trắng cho rằng chính sách biên giới mở của châu Âu đã dẫn đến bạo lực, gia tăng tội phạm và đe dọa tính bền vững của các chương trình an sinh xã hội. Trong một cuộc phỏng vấn, ông Trump không ngần ngại chỉ trích các nhà lãnh đạo châu Âu là "yếu đuối" và đặt câu hỏi về tư cách đồng minh của họ dựa trên các chính sách quốc gia.

Chiến lược An ninh Quốc gia mới: Bước ngoặt căng thẳng

Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Mỹ được coi là một "bước ngoặt" làm thay đổi quan hệ hai bên. Tài liệu này công khai bày tỏ sự không hài lòng đối với EU, gọi khối này là "tiêu cực" đối với lợi ích kinh tế Mỹ và coi những người theo chủ nghĩa trung dung châu Âu là những đồng minh không đáng tin cậy.

Chuyên gia Constance Stelzenmüller từ Viện Brookings cảnh báo: “Đến năm 2026, chúng ta cần chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất trên mọi phương diện. Những điểm yếu của châu Âu sẽ bị khai thác”. Minh chứng rõ nhất cho thái độ này là việc ông Trump bổ nhiệm đặc phái viên nhằm mục tiêu sáp nhập Greenland vào Mỹ, giáng một đòn mạnh vào niềm tin của Đan Mạch - một đồng minh NATO.

Lợi ích an ninh trực tiếp của Mỹ tại NATO

Giữa những biến động, Tổng thư ký NATO Mark Rutte vẫn đưa ra những lập luận nhằm duy trì sự gắn kết của Mỹ với liên minh. Ông nêu rõ ba lý do chính:

Thứ nhất, an ninh tương hỗ: Một châu Âu an toàn chính là sự bảo đảm cho an ninh của nước Mỹ.

Thứ hai, tầm quan trọng của Bắc Cực: Sự hoạt động tích cực của Nga và Trung Quốc tại đây đòi hỏi sự hợp tác để bảo vệ lục địa Mỹ.

Thứ ba, an ninh Bắc Đại Tây Dương: Việc bảo vệ Mỹ chỉ khả thi khi có sự hiệp lực của toàn bộ khối NATO.

Dù vậy, với những bước đi quyết liệt và đầy thực dụng của chính quyền Trump, Ukraine và châu Âu đang phải đối mặt với một giai đoạn đầy rủi ro, nơi các liên minh cũ không còn là tấm lá chắn an toàn tuyệt đối.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc