Chính sách đặc thù tạo đột phá để bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân
Dự thảo Nghị quyết quy định một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, trong đó xác định một số cơ chế, chính sách đặc thù cần triển khai thực hiện ngay các nội dung mà Bộ Chính trị giao và bảo đảm tính khả thi.
Khám bệnh định kỳ cho học sinh tại trường Tiểu học Lê Quý Đôn, Hà Nội. (Ảnh: TRẦN HẢI)
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách tạo đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân do Bộ Y tế chủ trì xây dựng.
4 nhóm giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân
Theo Bộ Y tế, việc xây dựng Nghị quyết là cần thiết nhằm triển khai hiệu quả Nghị quyết 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; trong đó xác định một số cơ chế, chính sách đặc thù cần triển khai thực hiện ngay các nội dung mà Bộ Chính trị giao và bảo đảm tính khả thi.
Trên cơ sở rà soát các vướng mắc, khó khăn, bất cập của lĩnh vực y tế hiện nay, dự thảo Nghị quyết gồm 8 Điều, tập trung giải quyết các vấn đề mang tính đột phá, chiến lược để kịp thời thể chế hóa Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị và để phát triển lĩnh vực y tế như sau:
Thứ nhất, nhóm nội dung về các giải pháp từng bước giảm chi phí y tế cho người dân.
Tại Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách tạo đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, Bộ Y tế đề xuất thực hiện khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên.
Từ năm 2026, tiếp tục triển khai hoạt động khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc cho các đối tượng theo quy định của pháp luật; ngân sách Nhà nước bảo đảm kinh phí thông qua Quỹ Bảo hiểm y tế để thực hiện khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần cho các đối tượng chưa được pháp luật quy định về nguồn kinh phí bảo đảm cho việc khám sức khỏe định kỳ.
Theo tờ trình dự thảo Nghị quyết, trước mắt sẽ thực hiện khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người có công, người sống tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, xã đảo, đặc khu với chi phí ngân sách Nhà nước chi ước khoảng 6.000 tỷ đồng/năm. Dự kiến, các đối tượng thuộc nhóm ưu tiên nói trên là khoảng 20 triệu người.
Theo Bộ Y tế, nội dung này nhằm thể chế hóa Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị. Hiện nay, Luật Bảo hiểm y tế không cho phép thanh toán đối với khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc, nên cần phải có Nghị quyết của Quốc hội mới có thể thực hiện được.
Dự thảo cũng nêu rõ: không quy định về khám sàng lọc do nội dung đã được quy định trong Luật Phòng bệnh, nguồn kinh phí đã được bố trí trong chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2030.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đề xuất miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình, phù hợp điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Từ năm 2027, thực hiện tăng mức hưởng trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế từ 95% lên 100% cho đối tượng người thuộc hộ gia đình cận nghèo và người từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Bộ Y tế đề xuất miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. (Ảnh: ĐỖ THOA)
Bộ Y tế cho biết, hiện nay, mức hưởng trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế đang được quy định tại điều 22 Luật Bảo hiểm y tế, nên cần phải có nghị quyết của Quốc hội mới có thể thực hiện được. Trước mắt, sẽ thực hiện đối với một số nhóm đối tượng và thực hiện theo lộ trình đối với các nhóm đối tượng còn lại theo quy định của Chính phủ.
Dự thảo Nghị quyết cũng đề xuất cho phép thực hiện thí điểm, đa dạng hóa các gói bảo hiểm y tế bảo hiểm y tế bổ sung theo nhu cầu của người dân.
Thứ hai, nhóm nội dung giải pháp về chế độ, chính sách về tiền lương và phụ cấp cho nhân viên y tế.
Dự thảo Nghị quyết quy định theo hướng từ năm 2026: Bác sĩ, bác sĩ y học dự phòng và dược sĩ được xếp lương từ bậc 2; Nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề cho người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế cấp xã, cơ sở y tế dự phòng; người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn thuộc lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh được hưởng mức phụ cấp ưu đãi nghề ở mức 100%.
Người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế cấp xã, cơ sở y tế dự phòng được hưởng mức phụ cấp ưu đãi nghề ở mức: 100% đối với khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo; Tối thiểu 70% đối với các trường hợp không thuộc đối tượng trên.
Bộ Y tế đề xuất từ năm 2026, bác sĩ, bác sĩ y học dự phòng và dược sĩ được xếp lương từ bậc 2. (Ảnh minh họa).
Ước tính tổng kinh phí để thực hiện khoảng 4.481,1 tỷ đồng trong đó: Kinh phí chi cho các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế là khoảng 136,6 tỷ đồng tương ứng khoảng 3% tổng kinh phí; Kinh phí chi cho các đơn vị thuộc các địa phương là khoảng 4.344,4 tỷ đồng tương ứng 97% tổng kinh phí.
Thứ ba, nhóm nội dung về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực sức khỏe.
Theo Bộ Y tế, đào tạo chuyên khoa là giai đoạn tiếp sau đào tạo trình độ đại học được áp dụng phổ biến đối với nhân lực chuyên môn y tế ở hầu hết các quốc gia nhằm mục đích nâng cao chất lượng điều trị cho các bệnh nhân. Việc đào tạo và cấp văn bằng đào tạo chuyên khoa trong lĩnh vực sức khỏe đã được triển khai tại Việt Nam hơn 50 năm nhưng chưa được công nhận trong hệ thống văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân trong khi nhân lực y tế được đào tạo chuyên khoa đang là lực lượng nòng cốt ở tất cả các cơ sở y tế. Họ cũng chính là nhân tố quan trọng giúp ngành y tế Việt Nam từng bước triển khai các kỹ thuật ngang tầm với trình độ y học của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.
Nội dung quy định tại dự thảo Nghị quyết để hướng dẫn, thể chế hóa nội dung trong Nghị quyết số 72-NQ/TW "Thực hiện đào tạo chuyên sâu đặc thù trình độ đào tạo sau đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân trong lĩnh vực sức khỏe do Bộ Y tế quản lý" nhằm thiết lập cơ chế, chính sách đặc biệt về đào tạo nguồn nhân lực y tế nhằm tạo đột phá trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Thứ tư, nhóm chính sách giải pháp về đất đai, thuế, tài chính.
Dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế về đất đai, thuế, tài chính khác so với các luật hiện hành như: Cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ các mục đích khác sang đất dành cho y tế; Không thu tiền sử dụng đất, giảm tiền thuê đất, tiền thuế đất; Không áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp; Ngân sách Nhà nước bảo đảm kinh phí chi thường xuyên, chi đầu tư cho y tế cơ sở, y tế dự phòng không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính và cho phép áp dụng mức thanh toán thuốc, thiết bị y tế thuộc phạm vi chi trả của Quỹ bảo hiểm y tế tại Trạm y tế cấp xã theo quy định tại khoản 3 Điều 55 Luật Đấu thầu.
Làm rõ khái niệm “chuyển đổi linh hoạt mục đích sử dụng đất”
Ngày 26/9, tại cuộc họp của Hội đồng thẩm định dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách tạo đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, ông Nguyễn Hồng Ngọc, đại diện Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho biết, dự thảo hiện quy định từ năm 2027 sẽ nâng mức hưởng bảo hiểm y tế từ 95% lên 100% cho người thuộc hộ gia đình cận nghèo quy định tại điểm a khoản 4 Điều 12 Luật Bảo hiểm y tế và người cao tuổi từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Tuy nhiên, theo Luật Bảo hiểm y tế năm 2024, người cao tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trước ngày 1/7/2025 vẫn được chi trả 100% chi phí khám, chữa bệnh, còn những người bắt đầu hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ sau mốc thời gian này chỉ được hưởng 80%. Quy định này dẫn đến sự chênh lệch về mức hưởng bảo hiểm y tế giữa các nhóm người cao tuổi.
Vì vậy, ông Ngọc đề nghị rà soát, sửa đổi quy định từ “đang hưởng” thành “được hưởng” trợ cấp hưu trí xã hội để bao quát hơn, đồng thời xem xét áp dụng nâng mức hưởng cho nhóm này sớm hơn, ngay từ năm 2026 thay vì 2027, nhằm bảo đảm quyền lợi cho người yếu thế.
Liên quan đến quy định không thu tiền sử dụng đất, giảm tiền thuê đất, tiền thuế đất đối với các cơ sở y tế trong nước trong dự thảo, bà Nguyễn Lan Phương, đại diện Bộ Tài chính cho rằng, nội dung này đã được quy định trong Luật Đất đai 2024 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 43/2024/QH15) và các văn bản hướng dẫn thi hành khác như khoản 1 Điều 157 Luật Đất đai, Điều 38, 39 Nghị định số 103/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 của Chính phủ quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất… Vì vậy, bà Phương đề nghị nghiên cứu, rà soát, lược bỏ nội dung này tại dự thảo Nghị quyết, để bảo đảm thống nhất với Luật Đất đai và các nghị định hiện hành.
Thứ trưởng Tư pháp Đặng Hoàng Oanh nhấn mạnh, việc cụ thể hóa các nội dung tại Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị phải nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng, làm rõ căn cứ, cơ sở và lý do chỉ chọn cụ thể hóa một số giải pháp, chính sách của Nghị quyết; đồng thời xem xét bổ sung những nội dung thực sự cần thiết như hỗ trợ chi phí vận chuyển ngoại viện, khuyến khích đa dạng loại hình bảo hiểm sức khỏe, thu hút nhân lực công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong y tế, khuyến khích phát triển bệnh viện tư nhân quy mô lớn, mở rộng dịch vụ y tế tại các khu vực có điều kiện khó khăn…
Thứ trưởng lưu ý dự thảo cần bảo đảm tính thống nhất với hệ thống pháp luật, đặc biệt rà soát sự phù hợp với Luật Thủ đô 2024 để quy định cụ thể khi có nội dung khác hoặc vượt trội so với luật hiện hành. Các quy định về đất đai, thuế, tài chính nên được chắt lọc, chỉ giữ những cơ chế thật sự đặc thù, tránh lặp lại quy định đã có trong Luật Đất đai và các nghị định liên quan.
Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh cũng đề nghị cần làm rõ khái niệm “chuyển đổi linh hoạt mục đích sử dụng đất”. Việc làm rõ khái niệm này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho y tế tư nhân và doanh nghiệp phát triển.
