Chính sách tiền tệ liệu còn 'khoảng thở' để nới lỏng?

Những lực kéo, lực đẩy lên chính sách tiền tệ

Tăng trưởng kinh tế 9 tháng đầu năm bứt phá mạnh mẽ, tạo nền cho kỳ vọng hoàn thành mục tiêu cả năm, nhưng cũng kéo theo những rung lắc mới trong điều hành vĩ mô.

Diễn biến tỷ giá là tín hiệu đầu tiên cho thấy sự nhạy cảm của môi trường điều hành. Hơn một tuần gần đây, tỷ giá USD/VND có dấu hiệu hạ nhiệt, nhưng mặt bằng tỷ giá chung vẫn chịu sức ép đáng kể. Ngày 17/11, tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước công bố ở mức 25.120 đồng/USD. Tại Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước, USD được niêm yết mua vào 23.917 đồng/USD và bán ra 26.325 đồng/USD.

Điều khiến thị trường chú ý nhiều hơn là khoảng cách giữa tỷ giá ngân hàng và tự do nới rộng, phản ánh kỳ vọng biến động còn tiếp diễn trong những tháng cuối năm. Ngày 17/11, Vietcombank niêm yết tỷ giá ở mức Vietcombank 26.128 đồng/USD chiều mua và 26.378 đồng/USD chiều bán. Trong khi đó, tại thị trường tự do niêm yết ở mức mua vào 27.500 đồng/USD và bán ra 27.600 đồng/USD, chênh lêch hơn 1.300 đồng/USD so với ngân hàng.

Hơn một tuần gần đây, tỷ giá USD/VND có dấu hiệu hạ nhiệt. Ảnh: Văn Hải

Cùng lúc, lãi suất huy động tại một số ngân hàng thương mại, đặc biệt nhóm có quy mô vốn nhỏ, bắt đầu điều chỉnh tăng. Theo đó, sau giai đoạn dài gần như đứng yên, mặt bằng lãi suất tiết kiệm đã nhích lên ở nhiều kỳ hạn. Các ngân hàng thương mại cổ phần hiện huy động lãi suất 1 tháng từ 1,6 - 4,1%/năm, 3 tháng từ 1,9 - 4,4%/năm, 6 tháng từ 2,9 - 5,3%/năm và 12 tháng từ 4,7 - 5,3%/năm. Những người gửi kỳ hạn dài 18 - 24 tháng có thể nhận mức 5,8 - 5,95%/năm.

Giới phân tích nhìn nhận áp lực tỷ giá là lý do quan trọng khiến các ngân hàng phải tăng lãi suất huy động để củng cố nguồn vốn VND. Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ABCS), nhận định, áp lực lãi suất có thể tiếp tục tăng khi tín dụng bước vào giai đoạn cao điểm cuối năm, trong khi các ngân hàng thương mại cần cải thiện lượng nắm giữ VND để bảo đảm các chỉ tiêu an toàn.

Theo ACBS, nhà điều hành đang đi vào giai đoạn thận trọng hơn là vẫn duy trì hỗ trợ tăng trưởng nhưng phải kiểm soát rủi ro tỷ giá và tránh tác động lan truyền từ bên ngoài. Lãi suất huy động kỳ hạn dài có thể tăng nhẹ trong khi lãi suất cho vay sẽ được giữ ổn định nhằm tạo không gian cho sản xuất kinh doanh.

Dư địa còn lại hẹp nhưng chưa khép lại

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên cao cấp Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8%, tín dụng cần tăng 19 - 20%, đồng nghĩa Ngân hàng Nhà nước phải tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng. Nhưng càng nới, áp lực lạm phát và tỷ giá càng tăng.

Ông chỉ ra ba yếu tố đang tạo sức ép tăng lãi suất thị trường: kỳ vọng lạm phát đi lên, VND mất giá và tín dụng tăng mạnh hơn cung tiền. Lạm phát năm nay có thể trong vùng kiểm soát nhờ giá dầu hạ, nhưng sang năm sẽ là thách thức. Bởi vậy, chính sách tiền tệ dù vẫn mở rộng nhưng khó giữ mức độ mạnh như năm nay.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8%, tín dụng cần tăng 19 - 20%, Ảnh: Duy Minh

Ông Thành cho biết tính toán dựa trên tỷ giá chính thức cho thấy, từ đầu năm tới tháng 10, VND đã mất 3,8% so với USD và khoảng 13% so với Euro. Nếu tính theo rổ 14 đồng tiền của các đối tác thương mại lớn nhất, mức mất giá bình quân đạt 5,1%. Từ thực tế đó, ông cho rằng những tháng cuối năm, Ngân hàng Nhà nước vẫn buộc phải giữ lãi suất ở mức thấp để hỗ trợ tăng trưởng, dù điều này đồng nghĩa chấp nhận áp lực mất giá VND.

Khối nghiên cứu của Ngân hàng UOB (Singapore) cũng đưa ra góc nhìn tương tự khi đánh giá Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng 7,85% trong 3 quý đầu năm, vượt kỳ vọng và giữ triển vọng cả năm ở vùng tích cực. Tuy nhiên, nền so sánh cao của quý IV/2024 cho thấy, tăng trưởng quý cuối năm 2025 sẽ gặp thách thức.

UOB giữ dự báo tăng trưởng quý IV ở mức 7,2% và nâng dự báo cả năm lên 7,7%. Dẫu vậy, so với mục tiêu tăng trưởng chính thức 8,3 - 8,5%, quý IV buộc phải đạt 9,7 - 10,5% là mức tăng rất cao. Chính vì vậy, nhóm chuyên gia đánh giá dư địa nới lỏng chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước là “rất ít”.

Trong khi đó, áp lực lạm phát vẫn hiện hữu với mức 3,38% trong tháng 9, nhỉnh hơn tháng 8. Lạm phát cơ bản 3,2% đã vượt mức của hai năm trước. Trên cơ sở này, UOB điều chỉnh dự báo tỷ giá USD/VND lên 26.400 trong quý IV/2025 và giảm dần về 26.100 trong quý III/2026.

Trong góc nhìn về rủi ro tỷ giá, Tổng Giám đốc Dragon Capital Lê Anh Tuấn, cho rằng, lãi suất hiện nay có xu hướng tăng nhẹ dù lãi suất toàn cầu đang giảm, bởi tỷ giá tác động rất mạnh đến chính sách tiền tệ. “Chừng nào tỷ giá còn ổn định thì chính sách tiền tệ vẫn có thể duy trì xu hướng nới lỏng, còn nới tới đâu thì chưa nên phán đoán trước”, ông nói.

Ông Lê Anh Tuấn cũng nhấn mạnh lượng dự trữ ngoại tệ của Việt Nam là điểm tựa quan trọng giúp ổn định thị trường, cùng với sự linh hoạt của bộ công cụ điều hành.

Các chuyên gia cũng nhận định, dù Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã giảm lãi suất 2 lần thì dư địa nới lỏng tiền tệ trong nước vẫn hạn chế. Việt Nam duy trì lãi suất thấp trong thời gian dài, lạm phát quanh 3,7 - 4%, nên khó giảm thêm lãi suất. Điều quan trọng lúc này là Việt Nam cần đẩy mạnh chính sách tài khóa, đặc biệt là giải ngân đầu tư công.

Nhìn tổng thể, sức ép từ tỷ giá, lạm phát, tín dụng và nhu cầu vốn khiến dư địa chính sách tiền tệ ngày càng thu hẹp. Nhưng “khoảng thở” chưa khép lại hoàn toàn. Khả năng duy trì mức độ nới lỏng phù hợp vẫn phụ thuộc vào sự ổn định của tỷ giá, diễn biến giá cả và đặc biệt là sự phối hợp mạnh mẽ của chính sách tài khóa trong những tháng tới. Đây sẽ là chìa khóa để giữ vững ổn định vĩ mô và bảo toàn đà tăng trưởng mà nền kinh tế đã rất nỗ lực gây dựng trong suốt thời gian tháng qua.

Ngân Thương