Chung tay chống sa mạc hóa và hạn hán

Đoàn viên thanh niên trồng cây tại khu vực gần hồ Đại Lải, thành phố Phúc Yên. Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN

Theo cảnh báo của Ban thư ký Công ước của Liên hợp quốc về chống sa mạc hóa, hiện nay có tới trên 40% diện tích đất màu mỡ nhất trên hành tinh đang bị xói mòn, suy thoái, hoặc đã mất đi chức năng sinh học, ảnh hưởng đến hơn 3,2 tỷ người, đặc biệt là nông dân, cộng đồng nông thôn và người nghèo. Tình trạng suy thoái này còn dẫn đến năng suất giảm, gia tăng hạn hán và đe dọa không chỉ các hệ sinh thái mà còn ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh trên toàn cầu. Tác động kinh tế là rất nghiêm trọng, với ước tính từ đánh giá nhu cầu tài chính của UNCCD năm 2024 cho thấy chi phí liên quan đến khắc phục suy thoái đất hàng năm lên tới khoảng 880 tỷ USD.

Tại Việt Nam, dù không phải là quốc gia có sa mạc hóa điển hình, nhưng suy thoái đất đang âm thầm lan rộng và đáng báo động. Gần 11,8 triệu ha đất, tương đương với gần 36% diện tích đất tự nhiên đã và đang bị thoái hóa ở các mức độ khác nhau. Những vùng đất trống, đồi trọc, đất bị xói mòn tại miền núi, vùng khô hạn ở duyên hải Nam Trung Bộ hay xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long là những minh chứng rõ rệt nhất.

Trước thực trạng này, Việt Nam đã và đang triển khai nhiều biện pháp đồng bộ, như: chiến lược phát triển lâm nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; chương trình trồng 1 tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025, với sự tham gia rộng rãi của các cấp, các ngành và toàn xã hội, đến nay đã có trên 980 triệu cây xanh được trồng; duy trì tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức trên 42%, cao hơn đáng kể so với mức trung bình của thế giới (31%).

Các đại biểu trồng cây tại khu vực gần hồ Đại Lải, thành phố Phúc Yên. Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN

Song song với đó, nhiều chương trình, đề án quan trọng đã được triển khai, như: nâng cao năng suất, chất lượng rừng trồng, trồng rừng dưới tán, phòng chống sạt lở, xói mòn đất ở vùng đầu nguồn và miền núi dốc, phục hồi và phát triển rừng ngập mặn ven biển nhằm gia cố hệ thống phòng hộ tự nhiên, ngăn ngừa quá trình thoái hóa đất và giảm thiểu rủi ro thiên tai do tác động của biến đổi khí hậu. Việt Nam cũng tích cực thực hiện các sáng kiến quốc tế và khu vực, huy động nguồn lực tài chính và kỹ thuật từ nhiều đối tác phát triển để bảo vệ rừng, phục hồi đất suy thoái và nâng cao sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Các cơ chế như REDD+, các khoản vay và viện trợ kỹ thuật, cùng với các chương trình hợp tác công – tư đang được khai thác hiệu quả để tạo động lực cho công cuộc phục hồi hệ sinh thái.

Phát động Chiến dịch “Phục hồi đất đai. Tương lai mở lối”, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh, suy thoái đất không thể giải quyết chỉ bằng những văn bản chính sách hoặc những giải pháp kỹ thuật đơn lẻ. Đó là cuộc chiến đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng, từ các nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế cho đến từng người dân.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị kêu gọi các cấp chính quyền hãy chủ động lồng ghép mục tiêu chống suy thoái đất vào chiến lược phát triển của mình; các doanh nghiệp tích cực đầu tư vào các giải pháp xanh và bền vững; người dân hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ: trồng thêm một cây, giữ gìn một mảnh đất, thay đổi thói quen sử dụng đất. Đó cũng chính là cách chúng ta mở lối cho tương lai – một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng.

Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm trao tặng 3000 cây giống cho quân và nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc tại chương trình. Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN

Chiến dịch “Phục hồi đất đai. Tương lai mở lối” năm 2025 sẽ tập trung vào các mục tiêu cụ thể: trồng cây phủ xanh đất trống, phục hồi rừng bị suy thoái; nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của đất và sử dụng đất bền vững; Tăng cường các mô hình điển hình trong phục hồi rừng, cải tạo đất và phòng chống xói mòn và mở rộng hợp tác quốc tế, chia sẻ công nghệ và kinh nghiệm phục hồi đất đai.

Có mặt tại Việt Nam từ năm 2011 và luôn đồng hành cùng ngành lâm nghiệp Việt Nam, bà Lý Thị Minh Hải, Giám đốc quốc gia Trung tâm Đào tạo Lâm nghiệp Cộng đồng Châu Á - Thái Bình Dương (RECOFTC) tại Việt Nam cam kết trong chiến lược 2023-2028, RECOFTC sẽ đồng hành cùng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm và các đối tác để cải thiện chính sách và thể chế lâm nghiệp cộng đồng; Tăng cường năng lực cộng đồng trong phục hồi đất, quản lý rừng, thích ứng với biến đổi khí hậu và tiếp cận tài chính khí hậu; Nhân rộng các mô hình sinh kế xanh và công bằng, gắn liền với bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Để hiện thực hóa chủ đề “Phục hồi đất đai, Tương lai mở lối”, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đã trao tặng 3.000 cây giống Giáng hương và Lát hoa cho quân và dân địa phương tỉnh Vĩnh Phúc để trồng cây phân tán, góp phần phủ xanh đất trống, đồi trọc và cải thiện môi trường sống.

Nguyễn Thảo (TTXVN)