Chuyển động mới trong không gian văn hóa đô thị

Với loạt hoạt động nghệ thuật cộng đồng, bảo tồn di sản, kết nối văn hóa truyền thống và đương đại, thành phố biển đang chứng minh rằng văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà còn là động lực phát triển bền vững.

Đà Nẵng từng được đánh giá là “thành phố của công trình” với những biểu tượng kiến trúc hiện đại như cầu Rồng, cầu Trần Thị Lý hay nhà hát Trưng Vương.

Tuy nhiên, trong vòng 5 năm trở lại đây, chính quyền thành phố đã định hướng rõ hơn về chiến lược phát triển văn hóa gắn với bản sắc địa phương, nâng tầm vai trò của văn hóa trong không gian sống đô thị.

Văn hóa – yếu tố cốt lõi trong chiến lược phát triển

Một điểm nhấn đáng chú ý là sự đầu tư cho các hoạt động nghệ thuật cộng đồng. Những con đường bích họa ở phường Thanh Khê Đông, phường Phước Ninh hay khu vực biển Mỹ An đang trở thành điểm đến mới của du khách và người dân địa phương.

Bảo tàng Đà Nẵng là công trình văn hóa được đầu tư với hệ thống trưng bày, diễn giải khoa học, thẩm mỹ và cơ sở vật chất hiện đại. Với gần 3.000 tài liệu, hiện vật được lựa chọn từ 27.000 tài liệu, hiện vật, kết hợp phong cách trưng bày truyền thống với công nghệ trình chiếu hiện đại; đặc biệt là ứng dụng phim 3D Mapping và 3D Mapping có tương tác, phim 3D, phim tư liệu và slide hình ảnh làm tăng tính trải nghiệm, tương tác đối với du khách.

Các tác phẩm nghệ thuật đường phố không chỉ làm đẹp không gian công cộng, mà còn gửi gắm thông điệp về bảo vệ môi trường, gìn giữ di sản, khơi gợi tình yêu quê hương trong thế hệ trẻ.

Song song đó, các chương trình biểu diễn nghệ thuật ngoài trời như “Vũ hội đường phố”, “Âm nhạc bên sông Hàn”, “Chợ đêm Sơn Trà” cũng được tổ chức định kỳ.

Những sự kiện này góp phần hình thành thói quen thưởng thức nghệ thuật cho người dân, đồng thời quảng bá nét văn hóa sôi động, thân thiện của thành phố đến du khách quốc tế.

Dù là đô thị hiện đại, Đà Nẵng vẫn sở hữu nhiều giá trị văn hóa truyền thống đáng quý. Các làng nghề truyền thống như Nam Ô (làm nước mắm), Non Nước (chạm khắc đá), Túy Loan (bánh tráng), Phong Nam (nếp sống làng cổ) được chính quyền và cộng đồng quan tâm bảo tồn.

Lễ hội Pháo hoa Quốc tế Đà Nẵng – DIFF do UBND TP Đà Nẵng phối hợp cùng Tập đoàn Sun Group tổ chức là sự kiện văn hóa – du lịch được mong chờ nhất mỗi mùa hè trên thành phố biển miền Trung

Năm 2024, UBND TP. Đà Nẵng phê duyệt đề án “Phát triển không gian văn hóa cộng đồng tại các làng di sản” với mục tiêu xây dựng các điểm đến văn hóa trải nghiệm, kết nối giữa truyền thống và hiện đại.

Làng cổ Phong Nam (Hòa Vang) được lựa chọn làm điểm thí điểm đầu tiên, với các chương trình như: phục dựng nhà rường cổ, tổ chức chợ quê cuối tuần, biểu diễn bài chòi và dân ca Trung Bộ.

Các dự án trùng tu di tích lịch sử như Thành Điện Hải, đình làng Hải Châu, Văn Thánh Khê, Nhà cổ Tích Thiện Đường… được triển khai bài bản, có sự đồng hành của giới chuyên môn và người dân.

Đây là bước đi quan trọng nhằm khơi lại mạch nguồn ký ức đô thị trong tâm thức cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Kết nối văn hóa – du lịch: Hướng đi bền vững

Một trong những điểm sáng nổi bật của văn hóa Đà Nẵng hiện nay là xu hướng đưa nghệ thuật vào đời sống thường nhật.

Các không gian sáng tạo như “Đà Nẵng Souvenirs & Café”, “Zone Đà Nẵng”, “Museum Café”, “BaMi Gallery” đang trở thành điểm hẹn của giới trẻ yêu nghệ thuật, nhiếp ảnh, hội họa và âm nhạc indie.

Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải

Các nhóm nghệ sĩ trẻ cũng đang đóng vai trò quan trọng trong việc định hình bản sắc văn hóa đô thị mới.

Nhóm “DaNang Art Street” với chuỗi tranh tường tương tác ở bờ Đông sông Hàn; nhóm “Cội Rễ” tổ chức các đêm nhạc acoustic, chiếu phim ngoài trời và tọa đàm văn hóa dân gian… là minh chứng cho sức sống mới trong giới trẻ Đà Nẵng.

Bên cạnh đó, thành phố cũng chú trọng phát triển các hoạt động văn hóa chuyên sâu. Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh, Nhà hát Trưng Vương, Bảo tàng Đà Nẵng, Bảo tàng Mỹ thuật... đang từng bước cải tiến chương trình, cách tiếp cận khán giả trẻ và khách du lịch.

Đặc biệt, từ 2023, thành phố đã triển khai “Tuần lễ Di sản văn hóa Đà Nẵng” vào tháng 11 hàng năm, nhằm tôn vinh di sản và kết nối với cộng đồng.

Không chỉ dừng lại ở phát triển nội tại, văn hóa Đà Nẵng đang từng bước gắn kết sâu hơn với ngành du lịch, hướng tới mô hình “du lịch văn hóa trải nghiệm”.

Năm 2025, thành phố tiếp tục mở rộng mô hình “Hộ chiếu ẩm thực Đà Nẵng” – một sáng kiến sáng tạo giúp du khách khám phá ẩm thực thông qua các tuyến điểm gắn với lịch sử, văn hóa địa phương.

Khu du lịch thắng cảnh Ngũ Hành Sơn nằm ở phía đông nam thành phố Đà Nẵng, cách trung tâm thành phố khoảng 8 km, có vị trí địa lý huận lợi, là điểm đến của du khách trên con đường di sản Miền Trung: Cố Đô Huế – Ngũ Hành Sơn – Phố cổ Hội An và Khu di tích đền tháp Mỹ Sơn

Ngoài ra, Đà Nẵng cũng hợp tác với các địa phương lân cận như Huế, Quảng Nam, Kon Tum để phát triển sản phẩm du lịch theo trục văn hóa – di sản miền Trung – Tây Nguyên.

Lễ hội pháo hoa quốc tế Đà Nẵng (DIFF) 2025 với chủ đề “Đà Nẵng – Sắc màu văn hóa thế giới” sẽ khai mạc vào tháng 6, hứa hẹn trở thành sự kiện điểm nhấn góp phần đưa văn hóa Đà Nẵng ra thế giới.

Theo định hướng phát triển đô thị đến năm 2030, Đà Nẵng xác định “phát triển thành phố sáng tạo, đáng sống và bản sắc” là mục tiêu xuyên suốt. Trong đó, văn hóa giữ vai trò hạt nhân trong việc định vị giá trị và thương hiệu đô thị.

Thành phố đang từng bước hoàn thiện các thiết chế văn hóa cơ sở, mở rộng các thư viện, trung tâm văn hóa, không gian đọc miễn phí, nhằm đảm bảo sự tiếp cận văn hóa công bằng cho mọi tầng lớp nhân dân.

Ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng từng nhấn mạnh: “Muốn phát triển nhanh nhưng phải bền vững, nhất thiết phải dựa vào nền tảng văn hóa. Văn hóa chính là nội lực, là linh hồn của một đô thị có bản sắc”.

Với tầm nhìn chiến lược, những bước đi cụ thể và sự đồng hành của cộng đồng, văn hóa Đà Nẵng đang chuyển mình mạnh mẽ, trở thành chất keo kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa cộng đồng địa phương và du khách quốc tế.

Đó cũng chính là hành trình khẳng định bản sắc, nâng cao nội lực và hướng tới tương lai bền vững của thành phố bên sông Hàn.

HÒA XUÂN; ảnh: NHƯ NAM