Chuyên gia chỉ thẳng bất cập rau quả xuất khẩu có vùng trồng, trong nước bỏ ngỏ

Chưa đến 1% diện tích rau VietGAP

Tại tọa đàm “Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước - Chinh phục người tiêu dùng Việt” do báo Tiền Phong tổ chức ngày 23/9, ông Nguyễn Quý Dương - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) - đã tiết lộ một con số gây bất ngờ về thực trạng sản xuất rau theo tiêu chuẩn tại Việt Nam.

Theo ông Dương, từ năm 2008, Bộ NN&MT đã ban hành quy định sản xuất theo tiêu chuẩn GAP, gồm 2 loại là VietGAP và các loại GAP khác (trong đó có GlobalGAP). Quy định này không mang tính chất bắt buộc mà mang tính chất khuyến khích để đảm bảo sản xuất an toàn.

Thống kê của Bộ NN&MT cho thấy cả nước hiện có khoảng 1,15 triệu ha rau/năm, phục vụ trực tiếp bữa ăn hàng ngày của người dân. Thế nhưng, theo tính toán đến năm 2024, diện tích sản xuất rau đạt chuẩn VietGAP mới chỉ đạt 8.000 ha, tức chưa đến 1% trên tổng diện tích.

"Hơn 13 năm kể từ khi Chính phủ ban hành chính sách khuyến khích sản xuất theo VietGAP, diện tích rau an toàn vẫn chỉ chiếm chưa đầy 1% tổng diện tích, một con số cực kỳ khiêm tốn”, ông Dương bày tỏ.

Ông Nguyễn Quý Dương - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật.

Ngoài sản xuất theo GAP, ông Dương cho biết, hiện nay các cơ sở nhỏ lẻ, hợp tác xã còn ký cam kết sản xuất rau đảm bảo an toàn nhưng thực tế có thực hiện đúng hay không thì lại rất khó kiểm soát.

“Bao nhiêu năm quản lý thuốc bảo vệ thực vật, chúng ta vẫn không chắc nông dân có sử dụng đúng cách hay không. Cách đây 2 tháng, chúng ta xuất khẩu rau sang EU, và họ hỏi câu đơn giản bây giờ các hộ đó ký cam kết xong, làm sao để đảm bảo nông dân thực hiện đúng? Chúng ta không trả lời được”, ông Dương thẳng thắn nói.

Chính sự lỏng lẻo này đã khiến rau an toàn theo chuẩn GAP trở nên “xa xỉ” với phần đông người tiêu dùng. Một số siêu thị chỉ nhận hàng được chứng nhận VietGAP, còn đa phần rau bán ở chợ truyền thống, nơi tiêu thụ chính lại hoàn toàn thiếu nhãn mác, thiếu truy xuất nguồn gốc.

Có vùng trồng xuất khẩu, vì sao bỏ ngỏ trong nước?

Bày tỏ vấn đề này, bà Trần Thị Dung - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam - cho rằng, hiện nay người tiêu dùng đang rất hoang mang trước tình trạng mất an toàn thực phẩm. Việc các bộ ngành chưa thực sự đột phá, chưa quyết tâm làm cho thực phẩm trở nên an toàn khiến người tiêu dùng lực bất tòng tâm.

Bà Trần Thị Dung - Phó Chủ tịch Hội bảo vệ người tiêu dùng - cho rằng đã đến lúc cần cuộc cách mạng về vấn đề an toàn thực phẩm.

Theo bà Dung, hiện nay đang tồn tại bất cập trong vấn đề truy xuất nguồn gốc, minh bạch thông tin sản phẩm khiến người tiêu dùng Việt luôn thường trực rủi ro. Chẳng hạn ở Nhật, người dân trồng rau trước khi bán ra thị trường cần phải có bao bì, nhãn mác. Nhưng ở Việt Nam cứ ra đường, ra chợ là có thể mua được mớ rau nhưng không biết sản xuất ở đâu.

“Bao năm qua chúng ta đổ tiền vào xây dựng các dự án VietGAP, nhưng hiện có bao nhiêu đơn vị đang áp dụng và duy trì được tiêu chuẩn này. Chúng ta xuất khẩu đi các nước đều có vùng trồng sản xuất với tiêu chuẩn khắt khe, tại sao không làm vùng trồng cho sản xuất trong nước”, bà Dung đặt câu hỏi.

Đại diện Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho rằng đã đến lúc cần phải làm một cuộc cách mạng về vấn đề an toàn thực phẩm.

"Cần phải có hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ, trong đó yêu cầu tối thiểu các sản phẩm phải có nhãn mác. Đặc biệt, người tiêu dùng cần phải lên tiếng yêu cầu các sản phẩm phải ghi nhãn, phải làm như thế người Việt mới có được vùng trồng an toàn. Hệ thống siêu thị cần phải bắt buộc phải có chứng nhận an toàn mới được đưa rau vào bán. Phải quyết liệt thay đổi, nếu không 10 năm nữa chúng ta cũng cứ lặp lại vòng luẩn quẩn này", bà Dung bày tỏ.

Dương Hưng