Chuyên gia nghiên cứu tội phạm học Đào Trung Hiếu: Bóc phốt nhau trên mạng ăn chặn tiền từ thiện, nguy cơ pháp lý đến từ hai phía
Khi phát hiện cá nhân thực hiện hoạt động quyên góp từ thiện và sử dụng tiền, hàng hóa không minh bạch, có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản thì không chỉ người quyên góp mà cả những người không quyên góp đều có quyền yêu cầu công khai các khoản thu chi theo đúng mục đích sử dụng.
Minh bạch về hoạt động quyên góp từ thiện của các nghệ sĩ, ca sĩ đã được nhắc đến liên tục trong thời gian gần đây do dư luận nghi ngờ đã có những gian lận trong sử dụng tiền từ thiện của một số nghệ sĩ, ca sĩ. Vì vậy, để chứng minh sự trong sạch, các nghệ sĩ, ca sĩ như Thủy Tiên, Đàm Vĩnh Hưng… cần minh bạch các hoạt động từ thiện bằng cách sao kê tài khoản ngân hàng liên quan đến số tiền nhận ủng hộ đồng bào miền Trung bị bão lụt trong năm vừa qua.
Hiện tại, trước những phản ứng của dư luận, MC Trấn Thành đã chính thức tung bản sao kê ngân hàng liên quan đến quá trình quyên góp tiền từ thiện nhằm chứng minh sự trong sạch của mình.
Theo dõi trang cá nhân của MC Trấn Thành thì thấy rất nhiều người vào bày tỏ thái độ bức xúc cho dù ngay cả khi nghệ sĩ này công bố thông tin về sao kê tài khoản ngân hàng. Thực tế, trong nghệ thuật thì có những fan hâm mộ luôn tỉnh táo để nhìn nhận công tâm về thần tượng của mình nhưng cũng có những "fan cuồng", họ vì cảm xúc, vì sự hâm mộ mà mất đi lý trí, sẵn sàng ủng hộ vô điều kiện đối với nghệ sĩ mà họ yêu thích.
Tuy nhiên, cảm xúc thì hay thay đổi, khi nghi ngờ là bị phản bội, bị lợi dụng thì họ bực tức, tỏ thái độ là chuyện dễ hiểu. Đời sống của nghệ sĩ là đời sống nghệ thuật, danh tiếng của nghệ sĩ cũng từ nghệ thuật, do khán giả xây dựng lên. Là nghệ sĩ, người nổi tiếng, những thứ có được là từ sự hâm mộ của khán giả nhưng nếu không biết giữ gìn danh tiếng, phản bội lại người hâm mộ thì cái giá phải trả của nghệ sĩ sẽ là rất đắt.
Ca sĩ Thủy Tiên luôn khẳng định mình trong sạch trong các hoạt động từ thiện
Đến nay, ngoài MC Trấn Thành đã sao kê tài khoản ngân hàng, các ca sĩ Thủy Tiên, Đàm Vĩnh Hưng... vẫn giữ lập trường của mình và chưa chịu sao kê. Vậy câu hỏi được đặt ra là những ai có quyền yêu cầu họ phải minh bạch về hoạt động quyên góp từ thiện?
Chia sẻ về vấn đề này, luật sư Nguyễn Anh Thơm- Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng, mọi công dân đều có quyền yêu cầu cá nhân hoạt động từ thiện phải minh bạch về tiền quyên góp. Bởi lẽ, hoạt động từ thiện xã hội là hoạt động nhân đạo nhằm giải quyết các khó khăn cho người nghèo, các địa phương vùng sâu, vùng xa còn thiếu thốn về điều kiện cơ sở hạ tầng, các điều kiện chăm lo về đời sống vật chất, tinh thần của người dân, đặc biệt trong hoàn cảnh bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh.
Tuy nhiên, vẫn còn một số cá nhân thực hiện công tác từ thiện xã hội có động cơ, mục đích không trong sáng, họ hoạt động nhằm đánh bóng tên tuổi, chưa có sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức, đơn vị có chức năng, nhiệm vụ, trong đó cụ thể là các địa phương có người dân cần được giúp đỡ. Thậm chí, một số cá nhân lợi dụng danh nghĩa kêu gọi quyên góp từ thiện để chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ tiền đóng góp của người dân.
"Về nguyên tắc, khi cá nhân công khai kêu gọi đóng góp thì khi họ sử dụng cũng cần thiết phải công khai, minh bạch. Đó mới đúng ý nghĩa và bản chất của từ thiện. Trong trường hợp phát hiện cá nhân thực hiện hoạt động quyên góp từ thiện và sử dụng tiền, hàng hóa không minh bạch, có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản thì không chỉ người quyên góp mà cả những người không quyên góp đều có quyền yêu cầu cá nhân đó phải công khai các khoản thu chi theo đúng mục đích sử dụng.
Khoản 3 (Điều 4, Bộ luật Tố tụng hình sự 2015) quy định: "Mọi công dân có nghĩa vụ tích cực tham gia phòng, chống tội phạm". Do vậy, khi phát hiện có dấu hiệu của tội phạm ăn chặn tiền từ thiện, người dân có thể gửi đơn tố giác đến Cơ quan CSĐT để xử lý theo quy định", luật sư Thơm phân tích.
Luật sư Nguyễn Anh Thơm cho rằng, mọi công dân đều có quyền yêu cầu cá nhân hoạt động từ thiện phải minh bạch về hoạt động quyên góp
Trong khi đó, trên trang Facebook cá nhân, chuyên gia nghiên cứu tội phạm học Đào Trung Hiếu cho rằng, những bóc phốt nhau trên mạng giờ không phải là chuyện chơi. Bởi lẽ, những livestream bóc phốt trên mạng xã hội mà người bị tố cáo là các cá nhân đã đứng ra kêu gọi, quyên góp từ thiện nhưng chỉ sử dụng một phần vào đúng mục đích, số tiền còn lại bị họ biển thủ, chiếm đoạt. Cho nên, đây không còn là chuyện chơi mà đã mang tính pháp lý, với những nguy cơ rất cụ thể cho cả hai phía.
Các clip đã cáo buộc rất thẳng thắn, theo kiểu vạch mặt, chỉ tên từng người với những danh tính, nghề nghiệp rõ ràng. Phần lớn người bị điểm tên là những người nổi tiếng hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật như ca sĩ, nghệ sĩ. Sau khi bị bóc phốt, mỗi "nạn nhân" đều có những động thái khác nhau để bảo vệ ưu tín, danh dự của mình. Người thì trả lời sẽ dùng công cụ pháp luật như khởi kiện, tố cáo ra cơ quan pháp luật người đã gây hại cho mình. Người thì đăng các hình ảnh sao kê tài khoản làm từ thiện trên mạng xã hội như là một cách bảo vệ sự trong sạch của mình.
Hiện dư luận đang rất hoang mang, sợ mình đã lầm tưởng, tin yêu nhầm vào những người sống hai mặt, sẵn sàng lợi dụng, kiếm ăn trên tình nhân ái của đồng bào. Do đó, nhu cầu được "thần tượng" tự chứng minh sự trong sạch của mình là rất lớn. Mà một cách đơn giản nhất là chủ động sao kê tài khoản và niêm yết câu khai trên mạng xã hội.
"Việc có công bố sao kê tài khoản cá nhân liên quan đến hoạt động từ thiện hay không là quyền của mỗi người, pháp luật không bắt buộc, vì trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Nhưng để giữ được niềm tin từ phía người hâm mộ, xem ra việc chủ động "bạch hóa", công bố sao kê tài khoản của mình là bước đi khôn ngoan của các nghệ sĩ, ca sĩ. Ngoài ra, người dân khi có chứng cứ, tài liệu về việc "ăn chặn" từ thiện nên trình báo, cung cấp cho cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật", chuyên gia Đào Trung Hiếu nhấn mạnh.
