Chuyên gia nhận định công việc dễ bị AI 'xóa sổ'

Bài toán thay đổi công việc trong kỷ nguyên AI

Chỉ trong khoảng 5 năm trở lại đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã chuyển mình từ một công nghệ thử nghiệm thành nền tảng quan trọng trong chiến lược vận hành và đổi mới của nhiều doanh nghiệp toàn cầu.

Sau sự bùng nổ của mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, Gemini hay DeepSeek, AI không chỉ giới hạn trong các tác vụ kỹ thuật mà đã bước vào các lĩnh vực sáng tạo, dịch vụ và quản trị.

Hiện tại, các quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, và EU đang dẫn đầu về tốc độ đầu tư và triển khai AI.

Từ phía đầu tư hạ tầng cho AI, các “đại gia” công nghệ lớn nhất thế giới như Microsoft, Alphabet, Meta hay Amazon đều đã công bố kế hoạch tăng mạnh chi phí vốn hàng trăm tỷ USD cho năm tài khóa 2025, phần lớn sẽ đổ vào cơ sở hạ tầng phục vụ AI.

Về phía ứng dụng AI, khảo sát từ Naukri.com - trang web tuyển dụng trực tuyến lâu đời nhất tại Ấn Độ - cho biết khoảng 1/3 nhân sự công nghệ quốc gia này được đào tạo AI tại nơi làm việc. Gần 50% nhân sự từ 10 năm kinh nghiệm trở lên coi Gen AI là kỹ năng được ưu tiên hàng đầu.

Một nghiên cứu lực lượng lao động toàn cầu năm 2024 của Great Place To Work cũng cho kết quả 67% người tham gia khảo sát nói rằng đã được công ty giới thiệu về lợi ích và rủi ro khi sử dụng AI. 58% cho biết công ty đang đầu tư đáng kể để họ có thể sử dụng AI hiệu quả.

Trong bối cảnh AI đang ngày càng được ứng dụng tại nhiều doanh nghiệp, xu hướng này cũng đặt ra bài toán về việc thay đổi công việc với người lao động.

Ông Roland Wee - Chủ tịch HĐQT Great Place To Work ASEAN và ANZ chỉ ra những công việc dễ bị xóa sổ bởi AI

Ông Roland Wee - Chủ tịch HĐQT Great Place To Work ASEAN và ANZ cho rằng AI giúp gia tăng đáng kể hiệu suất công việc nhưng cũng làm thay đổi công việc. Trong đó, những vị trí dễ bị ảnh hưởng nhất là các công việc nhập liệu khi AI có thể xử lý khối lượng lớn dữ liệu nhanh chóng và chính xác.

Tương tự, các công việc chăm sóc khách hàng; kế toán cơ bản, ghi sổ; telesales… cũng sẽ bị thay thế khi các công cụ AI như chatbot hiện nay có thể trả lời hàng loạt câu hỏi phổ biến 24/7; tự động hóa các tác vụ tài chính với độ chính xác cao…

“Những công việc này dễ bị thay thế vì tính chất công việc mang tính quy trình, lặp lại và dễ đoán, điều mà AI rất giỏi”, ông Wee nói.

Trong 5 năm tới, Chủ tịch HĐQT Great Place To Work ASEAN và ANZ cho rằng một số công việc có thể bị thay thế là trợ lý pháp lý và nghiên cứu luật (AI có thể quét và phân tích tài liệu một cách nhanh chóng, chính xác); chẩn đoán y khoa (AI đang ngày càng chính xác trong việc phân tích hình ảnh y khoa và kết quả xét nghiệm).

Ngoài tính lặp đi lặp lại và tuân theo quy tắc cố định, những công việc dễ bị AI thay thế thường ít yêu cầu cảm xúc hoặc phán đoán của con người.

Những công việc khó bị AI thay thế

Ngược lại, ông Wee cho rằng AI khó có thể thay thế những công việc đòi hỏi sự thấu cảm, tư duy chiến lược, tính sáng tạo và khả năng phán đoán đa lĩnh vực của con người. Ví dụ như giáo viên, chuyên gia trị liệu tâm lý, người làm công việc sáng tạo, và bác sĩ.

“Đây là những vai trò có khả năng được AI hỗ trợ để nâng cao hiệu quả, thay vì bị thay thế hoàn toàn”, ông nói.

Lãnh đạo Great Place To Work cho rằng sự phát triển của AI sẽ tác động tới thị trường lao động theo cả 2 mặt: dịch chuyển và phát triển. Trong đó, đã có nhiều doanh nghiệp thu hẹp các bộ phận hậu cần khi các giải pháp AI trở nên hiệu quả và khả thi hơn.

Ngược lại, nhu cầu đối với nhiều vai trò lại đang gia tăng như nhân sự tiếp thị dựa trên dữ liệu, tuyển dụng có hỗ trợ AI, hoặc chăm sóc khách hàng kết hợp AI… nơi người lao động sử dụng AI để nâng cao hiệu suất.

Đồng thời, ông Roland Wee cho rằng tác động tâm lý từ AI đến người lao động là rất lớn. Trong đó, lo ngại về an toàn việc làm, kỹ năng bị thay thế và sự minh bạch trong tổ chức có thể làm suy giảm lòng tin nếu không được xử lý một cách chủ động.

“Ngay cả những công ty không có động thái sa thải, chúng tôi vẫn ghi nhận sự lo lắng ngày càng tăng về tính bền vững của sự nghiệp”, ông Wee nói và cho biết lúc này, nhà lãnh đạo sẽ đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ người lao động thích nghi.

Bà Milly Cheng, CEO Công ty Coca-Cola Việt Nam, cho biết ứng dụng các công nghệ AI tiên tiến như ChatGPT, DeepSeek… vào công việc không đồng nghĩa với việc con người trở nên ít giá trị hơn.

“Ngược lại, AI đang trao cho chúng ta một cơ hội rất lớn để nâng tầm tư duy, tăng tốc phát triển cá nhân và chuyển dịch lên những vai trò có giá trị cao hơn trong chuỗi vận hành”, bà Cheng cho biết bà công ty khuyến khích nhân viên ứng dụng AI một cách thông minh.

CEO Milly Cheng trao đổi với phóng viên về chủ đề AI ảnh hưởng đến việc làm của người lao động bên lề sự kiện công bố bảng xếp hạng Best Workplaces in Vietnam 2025.

Ông Roland Wee cho biết thực tế, các tổ chức xem AI chỉ là một dự án công nghệ thường gặp khó khăn trong việc tạo sự đồng thuận. Ngược lại, những tổ chức coi đây là một quá trình chuyển đổi văn hóa, với sự thấu cảm, minh bạch và trao quyền sẽ có nhiều khả năng đạt được cả hiệu quả hoạt động lẫn sự hưởng ứng từ người lao động.

“AI ở một khía cạnh nào đó cũng giống như chất xúc tác, ai biết sử dụng đúng cách sẽ gặt hái được giá trị cao hơn. Ngược lại, ai không biết cách sử dụng sẽ dễ bị bỏ lại trong quá trình chuyển đổi”, ông Wee nói.

Minh Khôi