Chuyên gia Phan Đức Hiếu: thực thi tốt quyết định thành công của Nghị quyết 68-NQ/TW

Tăng bảo vệ, giảm phiền hà, khơi thông nguồn lực cho DN

Theo ông Phan Đức Hiếu, việc ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Những thông điệp trong Nghị quyết là động lực mạnh mẽ tháo gỡ vướng mắc cho kinh tế tư nhân rất rõ ràng và mạnh mẽ, đã đi thẳng vào những vấn đề của khu vực kinh tế tư nhân, giải quyết những trở ngại tồn tại lâu nay.

Chuyên gia Phan Đức Hiếu chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Phạm Hùng

Chia sẻ về các dấu mốc phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam, ông Phan Đức Hiếu cho biết, quá trình phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam có hai dấu mốc lịch sử quan trọng. Mốc thứ nhất là vào giai đoạn 1988-1990, chúng ta chuyển từ quan điểm kinh tế tư nhân là thành phần cải tạo, nghĩa là không được thừa nhận, chuyển sang là được thừa nhận và bắt đầu cho phép được hoạt động trong một số ngành, lĩnh vực nhất định theo quy định của pháp luật. Mốc thứ hai là sự ra đời của Luật Doanh nghiệp. Đó là năm 1999-2000. Đây là một mốc lớn, thay đổi một bước nữa về quan điểm của Việt Nam đối với khu vực tư nhân.

Từ năm 2000, Việt Nam đã chuyển từ mô hình “thành lập DN để đi kinh doanh” sang “đăng ký kinh doanh để thành lập DN”. Cụ thể, nếu như trước năm 2000, việc thành lập DN phải thông qua quá trình cấp phép theo Luật Công ty năm 1990, thì sau năm 2000, thủ tục này đã được đơn giản hóa. DN chỉ cần đăng ký kinh doanh là có thể thành lập, không cần chờ cấp phép như trước đây. Sự thay đổi này thể hiện rõ quyền của chủ DN, đồng thời giúp quá trình thành lập trở nên nhanh chóng và thuận tiện hơn rất nhiều.

Trong suốt từ thời gian đó đến nay, chúng ta vẫn liên tục cải cách. Tuy nhiên, theo chuyên gia Phan Đức Hiếu, việc ra đời của Nghị quyết 68-NQ/TW đã “thay đổi về chất” khi những vướng mắc về thể chế trước kia đã được tháo bỏ tại ba điểm đáng lưu ý: cắt giảm thủ tục phiền hà; tăng tính bảo vệ và khơi thông nguồn lực. Nếu triển khai thực thi tốt, thì đây có thể là bước ngoặt, đột phá thứ 3 trong lịch sử phát triển khu vực kinh tế tư nhân, sẽ giúp thay đổi khu vực kinh tế tư nhân về chất. “Nếu chúng ta nhìn sâu vào Nghị quyết 68-NQ/TW thì đã tiến thêm một bước, sẽ giúp thay đổi khu vực kinh tế tư nhân về chất. Chúng ta nhìn lại tất cả các giải pháp trong nghị quyết này cho thấy nổi bật ba nhóm mục tiêu và Bộ Chính trị mong muốn” – ông Phan Đức Hiếu đưa ra nhận định.

Thứ nhất là tiếp tục tạo thuận lợi hơn cho việc gia nhập thị trường. Thông điệp ở đây rất rõ là xóa bỏ các rào cản hành chính trong quá trình hoạt động. Đó là cách giảm 30% thủ tục quy định chi phí tuân thủ. Đây là một sự tiến lên rất lớn so với thời điểm những năm 2000.

Thứ hai là tăng mức độ bảo vệ. Chúng ta có thể nhìn thấy xử lý trách nhiệm của khu vực kinh tế tư nhân theo hướng không hình sự hóa, như vậy là đã giảm thiểu rất nhiều rủi ro cho khu vực này.

Thứ ba là khơi thông nguồn lực. Đó là giúp khu vực này tiếp cận nguồn lực với đất đai, nguồn lực về mặt bằng sản xuất kinh doanh, về vốn, nhân sự. Trong này, có một nhóm giải pháp ẩn, mang tính chất khơi thông nguồn lực rất lớn, đó là thúc đẩy nhanh và hiệu quả cơ chế giải quyết tranh chấp.

Tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 68-NQ/TW không chỉ đơn thuần là tháo gỡ những rào cản trong môi trường kinh doanh, mà quan trọng hơn là tạo ra sự thay đổi căn bản trong tư duy lập pháp và thực thi pháp luật.

Điểm nổi bật trong tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW khi cam kết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, không áp dụng hồi tố đối với những quy định pháp luật gây bất lợi cho DN. Đây là những tín hiệu tích cực, tạo dựng lòng tin cho cộng đồng DN, giúp yên tâm mở rộng đầu tư, nâng cao năng lực canhjt ranh và phát triển bền vững trong dài hạn.

Bảo đảm nguyên tắc khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế: ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước. Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự. Không hồi tố các quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho DN. Bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án.

Cần nhìn nhận DN như một thực thể pháp lý độc lập. Việc phân biệt rõ giữa tài sản, quyền, nghĩa vụ của DN của cá nhân những người quản lý trong DN là rất quan trọng. Điều này sẽ giúp bảo đảm DN không bị liên lụy bởi sai phạm cá nhân và có thể hoạt động ổn định trong khuôn khổ pháp luật.

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Phạm Hùng

Bước đột phá thứ 3 trong lịch sử phát triển kinh tế tư nhân

Theo ông Phan Đức Hiếu, Nghị quyết 68-NQ/TW đã được ban hành, tuy nhiên, việc thực thi như thế nào sẽ quyết định thành công. Nếu đưa Nghị quyết được triển khai tốt sẽ tạo nên bước đột phá thứ 3 trong lịch sử phát triển kinh tế tư nhân. Nghị quyết 68-NQ/TW chỉ thực sự tạo ra thay đổi khi được chuyển hóa thành hành động cụ thể trong từng DN.

TS Phan Đức Hiếu cho rằng, cải cách thể chế là “dễ nhất”. Nhà nước làm ra thể chế thì Nhà nước tiến hành cải cách. Không phải có những hỗ trợ mạnh mẽ về nguồn lực thì mới tạo ra sự đột phá, mà chỉ khi cải cách mạnh mẽ về thể chế mới tạo ra được đột phá. Trước hết, không chỉ cắt giảm thủ tục hành chính, mà cần rà soát, nếu như luật nào, nghị định nào không còn cần thiết thì phải bãi bỏ.

Theo TS Phan Đức Hiếu, khi thể chế đã được cởi mở, các DN sẽ không còn mang nỗi lo bị phân biệt đối xử hay gặp khó khăn khi gia nhập thị trường. Tuy nhiên, DN cũng sẽ phải đối mặt với áp lực cạnh tranh khốc liệt. Chỉ những DN có năng lực thực sự, biết đổi mới và tận dụng vơ hội mới có thể bứt phá và trụ vững trong dài hạn.

Song, để Nghị quyết 68-NQ/TW thực sự phát huy hiệu quả, cũng cần có sự đồng hành và chủ động từ phía DN. Các DN tư nhân cần tích cực tham gia vào quá trình xây dựng và phản biện chính sách, đồng thời không ngừng nâng cao năng lực quản trị, vận hành và tuân thủ pháp luật.

Nói về vai trò của các cơ quan báo chí, truyền thông trong việc triển khai Nghị quyết 68-NQ/TW, chuyên gia Phan Đức Hiếu nhấn mạnh, cơ quan báo chí, truyền thông có vai trò rất quan trọng và không thể thiếu. Trong đó, vai trò quan trọng nhất là xóa bỏ định kiến về kinh tế tư nhân. Tăng cường các bài viết về nhưng những câu chuyện, tấm gương DN vượt khó, kinh doanh giỏi.

Phương Nga