Chuyển hóa tinh thần dân tộc thành động lực tăng trưởng hai chữ số

Thế khó của doanh nghiệp tư nhân và nền kinh tế

Từ một quốc gia kém phát triển trong thập niên 80 của thế kỷ XX, Việt Nam vươn lên vị trí thứ 33 trong số các nền kinh tế có quy mô lớn nhất thế giới, với GDP đạt 476 tỉ đô la Mỹ năm 2024. Kinh tế Việt Nam cũng hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, với 20 FTA được ký kết, trong đó 16 FTA đã được thực thi. Điều này đưa hàng hóa từ Việt Nam tới nhiều thị trường trọng điểm toàn cầu, với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 đạt 786 tỉ đô la.

Cùng với quá trình phát triển của đất nước, một số doanh nghiệp dần lớn mạnh, vươn tầm quốc tế. Chẳng hạn, Tập đoàn Đại Dũng đã xuất khẩu kết cấu thép sang hơn 50 quốc gia, từng thi công mái vòm 24.000 tấn của Trung tâm Hội chợ & Triển lãm Quốc gia.

AA Corporation cũng xuất khẩu nội thất đến 40 quốc gia, góp phần đưa Việt Nam thành quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn thứ hai thế giới.

Cấu phần mái vòm 24.000 tấn của Trung tâm Hội chợ & Triển lãm Quốc gia, do doanh nghiệp tư nhân Việt Nam thi công. Ảnh: H.T

Nhìn lại hành trình 80 năm phát triển, TS Bùi Thanh Minh, Phó giám đốc chuyên môn, Văn phòng Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), chỉ ra ba thành tựu nổi bật, gồm: Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ; Hình thành nền kinh tế hiện đại, hội nhập, với nhiều tập đoàn lớn hoạt động tại Việt Nam, hàng hóa Việt Nam xuất hiện trên thị trường toàn cầu; Thành tựu kinh tế đi vào đời sống, giúp người dân có độc lập, tự do và hướng tới hạnh phúc.

Nhưng bên cạnh những thành tựu, nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cũng chịu không ít thách thức từ doanh nghiệp nước ngoài và biến động địa – chính trị thế giới.

Với các doanh nghiệp khoa học công nghệ như Công ty an ninh mạng SCS, thách thức lớn nhất là áp lực cạnh tranh về nguồn nhân sự với những “người khổng lồ”.

“Khi những công ty công nghệ hàng đầu tới Việt Nam, họ sẽ hút những nguồn lực tốt nhất, khiến doanh nghiệp trong nước mất nguồn lực quan trọng. Nguồn lực sẽ này quay lại đóng góp cho đất nước sau này, nhưng ngay trước mắt thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ mất nhân lực chất lượng cao”, ông Vũ Thanh Thắng, Giám đốc cấp cao về trí tuệ nhân tạo (CAIO) của SCS cho biết.

Với doanh nghiệp gỗ, ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch AA Corporation, cho biết khó khăn tới từ sự xâm nhập thị trường của nhà sản xuất nước ngoài qua các hội chợ trong nước, rồi tận dụng sự kiện để quảng bá và thu hút khách hàng về với quốc gia họ.

“Chính phủ, các bộ, ngành cần quản lý chặt chẽ công tác tổ chức hội chợ ngành gỗ, đảm bảo đúng định hướng phát triển và hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam. Không để tình trạng các đơn vị tổ chức hội chợ tư nhân chạy theo nhu cầu thị trường, tạo cơ hội cho các nhà sản xuất ở nước ngoài tràn vào”, ông Khanh nói.

Tổng hợp những vấn đề riêng của từng nhóm doanh nghiệp, TS Bùi Thanh Minh cho biết doanh nghiệp tư nhân Việt Nam phải đối mặt với nhiều khó khăn ngay trên sân nhà. Bên cạnh những khó khăn truyền thống vẫn được nhắc đến như: môi trường kinh doanh thiếu thuận lợi, vẫn còn tình trạng phân biệt đối xử; khó khăn trong tiếp cận đất đai, vốn, thị trường, khách hàng và các bất lợi về thuế, hải quan; rủi ro về thay đổi chính sách, pháp luật kinh doanh thì các doanh nghiệp tư còn phải thích ứng với các xu hướng mới trên thế giới, trong đó có chuyển đổi xanh, như một hàng rào kỹ thuật.

“Trong bối cảnh đa số là doanh nghiệp nhỏ, quản trị yếu, kỷ luật thị trường chưa cao, chưa chú trọng đầu tư cho R&D thì thách thức và khó khăn với doanh nghiệp tư nhân Việt Nam càng trở nên rõ nét”, ông Minh nêu vấn đề

Vươn mình nhờ sức mạnh cộng hưởng

Trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước xuất hiện yếu tố thuận lợi, khó khăn đan xen, Đảng đặt mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam là quốc gia hùng cường, hưng thịnh, hạnh phúc. Điều này đã được Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định trong bài diễn văn tại Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, như một cam kết trước lịch sử.

Để thực hóa mục tiêu này, thời gian qua, Đảng đã ban hành bốn nghị quyết đột phá, gồm: Nghị quyết 57 về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết 66 về đột phá thể chế; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế.

Bốn nghị quyết này đã làm rõ nội hàm của mô hình tăng trưởng mới, dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, lấy doanh nghiệp tư nhân làm trụ cột và có những thước đo hiệu quả rõ ràng.

Ống công nghiệp hàn inox mang thương hiệu Việt Nam sản xuất, với dây chuyền công nghệ do doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn làm chủ. Ảnh: H.T

Nhưng để chính sách đi vào cuộc sống, ngoài việc kiến tạo thể chế, rất cần sự hợp tác hiệu quả giữa doanh nghiệp lớn và nhỏ, giữa khu vực công và tư.

Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch HĐQT Công ty U&I, nhận định các vấn đề của doanh nghiệp tuy khác nhau ở mỗi ngành, nhưng đều có mẫu số chung: sự cần thiết phải liên kết và vai trò kiến tạo của Chính phủ.

“Doanh nghiệp muốn đóng góp, nhưng không thể đi một mình. Do đó, cần sáng kiến hợp tác công - tư tầm quốc gia, ở rất nhiều lĩnh vực khác nhau để doanh nghiệp có thể vươn tầm quốc tế”, ông Tín nhấn mạnh.

Mong muốn này cũng được ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT, thể hiện qua thông điệp “thiết kế mô hình để doanh nghiệp siêu nhỏ chơi cùng doanh nghiệp lớn” - tức xây dựng một hệ sinh thái ngành, cùng nhau thực hiện dự án lớn hoặc chiến lược phát triển ngành, để tất cả doanh nghiệp đều có cơ hội phát triển.

Mới đây, vị doanh nhân này, cùng lãnh đạo một số doanh nghiệp tư nhân lớn như VinaCapital, Geleximco, Sovico, PNJ, Đại Dũng, Thái Hưng, Gemandept, Vĩnh Hiệp, Euro Window… đã chung tay xây dựng mô hình “Toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam”, gồm bốn ủy ban đại diện cho các doanh nghiệp trong 17 lĩnh vực - theo chỉ đạo của Thủ tướng về đưa Nghị quyết 68 đi vào cuộc sống. Mô hình này hướng tới các mục tiêu cụ thể như: gỡ vướng 20 dự án trọng điểm quốc gia, phát triển 200 doanh nghiệp quốc gia và 2.000 trí thức, doanh nhân hội tụ.

“Mỗi doanh nghiệp nên làm tốt một công đoạn, để các doanh nghiệp khác trong hệ sinh thái thực hiện từng công đoạn còn lại. Việc liên kết các doanh nghiệp, thay vì ‘mạnh ai nấy làm’, sẽ cùng liên kết giữa khu vực công và tư, nhằm tìm lời giải cho mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong 20 năm, đưa Việt Nam thành nước thu nhập cao năm 2045”, ông Bình nói.

Tuy nhiên, trong bối cảnh Việt Nam có rất ít tiền lệ về hợp tác, cùng kiến tạo chính sách, TS Bùi Thanh Minh cho rằng ở góc độ Nhà nước, các chính sách được ban hàn cần đóng vai trò “bà đỡ”, phù hợp với từng quy mô và cấp độ doanh nghiệp. Đồng thời, hướng tới giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, khuyến khích đổi mới.

Với quan hệ giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, bài học thành công từ các quốc gia Đông Á đều cho thấy vai trò của các doanh nghiệp lớn, có khả năng cạnh tranh toàn cầu. Nhóm này thường đặt ra các yêu cầu cao về chất lượng, quy cách sản phẩm, dịch vụ, nhằm thúc đẩy các SME thay đổi cấu trúc tổ chức, quản lý, điều hành và năng lực tài chính.

“Cần có tư duy chuyển nguồn lực đến doanh nghiệp hiệu quả hơn qua các bài toán lớn quốc gia, cơ chế đặc thù. Đường sắt cao tốc, các đội tàu vận tải, xe điện, công nghiệp bán dẫn, năng lượng sạch… là lĩnh vực có thể thu hút và nâng tầm doanh nghiệp tư nhân Việt Nam”, ông Minh lưu ý.

Vân Phong