Chuyển tiền vào tài khoản cá nhân phải nộp thuế - những lưu ý quan trọng

Thời gian gần đây, mạng xã hội lan truyền các thông tin: Cơ quan thuế sẽ truy thu thuế chuyển khoản hoặc cơ quan thuế sẽ theo dõi số tiền chuyển khoản đối với các tài khoản cá nhân để truy thu thuế.

Thông tin trên khiến nhiều người dân và các hộ kinh doanh tỏ ra rất lo lắng. Nhiều câu hỏi được đặt ra, vậy tiền chuyển khoản vào tài khoản cá nhân có phải tính thuế? Những khoản tiền chuyển khoản nào phải nộp thuế thu nhập cá nhân…?

Trước thực tế này, cơ quan thuế khẳng định: theo quy định pháp luật, không thu thuế trên mọi hoạt động chuyển khoản vào tài khoản cá nhân, mà chỉ có 8 trường hợp, khi nhận tiền vào tài khoản mới bắt buộc phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Ngày 3/10 vừa qua, Cục thuế, Bộ Tài chính đã ban hành hướng dẫn cụ thể về 8 nhóm thu nhập phải kê khai khi tiền chuyển vào tài khoản cá nhân.

Tuy nhiên, thời gian gần đây thì câu chuyện về nghĩa vụ thuế của từng công dân lại trở thành đề tài thảo luận sôi nổi. Nhiều người dân, đặc biệt là tiểu thương, hộ kinh doanh nhỏ, lẻ, nhân viên văn phòng còn nhiều băn khoăn trước những vấn đề liên quan đến mọi khoản tiền nhận được thông qua chuyển khoản ngân hàng có phải đóng thuế thu nhập cá nhân hay không.

Chỉ những khoản tiền có bản chất là thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, cung cấp dịch vụ thì mới phát sinh nghĩa vụ thuế

Anh Lê Quang Vũ, nhân viên văn phòng tại Hà Nội bày tỏ: "Tôi cũng khá băn khoăn vì thực ra nhiều lúc còn được nhận tiền trợ cấp từ gia đình hoặc là chuyển tiền giữa vợ, chồng. Đôi khi bạn bè tôi cũng bị ngân hàng hỏi thì tôi thấy cũng khá là dè chừng. Tôi rất mong cơ quan thuế sẽ có hướng dẫn cụ thể cho từng trường hợp để tránh hiểu lầm…"

Các hộ kinh doanh cũng có nhiều băn khoăn. Chị Lê Thị Thanh Huyền, chủ hộ kinh doanh nhỏ, lẻ tại phường Chương Dương, thành phố Hà Nội chia sẻ: "Công việc kinh doanh cũng giao dịch chuyển khoản khác và các khoản giao dịch cũng lớn, nhưng khi chuyển khoản thì thường là tôi không có thói quen ghi tách bạch giữa hộ kinh doanh và những khoản thường".

Trong khi đó, bà Trần Kim Hạnh cho biết, lâu nay tiền thì cứ chuyển chung vào một tài khoản, kể cả tiền cá nhân, tiền khách chuyển khoản, thậm chí chuyển nhờ lấy tiền mặt.

"Tiền gốc thì nhiều mà tiền lãi thì rất ít. Ví dụ một cân mực khô thì tiền gốc là một triệu mà tiền lãi chỉ mấy chục nghìn, nếu mà thu thuế bao nhiêu phần trăm đó thì không còn lãi. Hay khách mua hết 30 nghìn chẳng hạn, khách bảo cho rút tiền một triệu thì khách chuyển khoản 1.030.000, chả lẽ mình lại không cho, cái đó cũng rất là khó…", bà Hạnh nói.

Trước những thắc mắc của người dân về việc tiền chuyển vào tài khoản cá nhân đều bị tính thuế, Cơ quan thuế khẳng định đây là sự hiểu nhầm, không phù hợp với quy định hiện hành. Cục Thuế (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, chỉ các khoản tiền có bản chất là thu nhập từ hoạt động kinh doanh, cung cấp hàng hóa, dịch vụ mới phát sinh nghĩa vụ thuế. Theo đó, những khoản chuyển tiền giữa cá nhân với nhau như cho, tặng, hỗ trợ người thân, vay mượn dân sự hay các giao dịch không liên quan đến hoạt động thương mại sẽ không được tính vào doanh thu để xác định thuế.

Đồng thời, pháp luật chỉ yêu cầu hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng; nếu không lập hóa đơn sẽ bị xử lý truy thu, xử phạt và có thể bị xem là hành vi trốn thuế. Quy định này không áp dụng cho các cá nhân không kinh doanh hoặc những giao dịch dân sự thông thường.

Cục Thuế nêu rõ, có 8 trường hợp nhận tiền vào tài khoản cá nhân thuộc diện tính thuế thu nhập cá nhân nếu tổng thu nhập đạt mức phải nộp theo quy định.

Cụ thể, thứ nhất: thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, hành nghề có giấy phép, nếu doanh thu trên 100 triệu đồng mỗi năm, theo quy định hiện hành phải nộp thuế; trường hợp dưới mức này thì không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Thứ hai: thu nhập từ tiền lương, tiền công, đây là khoản thu nhập quen thuộc, trừ những khoản phụ cấp, trợ cấp được pháp luật quy định là không tính thuế.

Thứ ba: thu nhập từ đầu tư vốn, ví dụ: tiền lãi cho vay, lợi tức cổ phần, các hình thức đầu tư vốn khác, trừ thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ.

Thứ tư: thu nhập từ chuyển nhượng vốn bao gồm việc bán phần vốn góp cho doanh nghiệp, chuyển nhượng chứng khoán hoặc các hình thức khác.

Thứ năm: thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, từ mua bán đất, nhà ở, tài sản gắn liền với đất; quyền thuê đất, quyền thuê mặt nước.

Thứ sáu, thu nhập từ trúng thưởng, ví dụ xổ số, khuyến mại, cá cược, trò chơi, cuộc thi có thưởng và các hình thức trúng thưởng khác.

Thứ bảy: Thu nhập từ bản quyền, tức là chuyển giao, cho phép sử dụng quyền sở hữu trí tuệ hoặc chuyển giao công nghệ.

Thứ tám, thu nhập từ nhượng quyền thương mại, cụ thể khi nhận tiền từ việc chuyển nhượng hoặc cho phép người khác kinh doanh theo thương hiệu của mình.

Ông Phan Tiến Hòa, Phó Thuế thành phố Hà Nội cho biết không phải khoản tiền nào chuyển vào tài khoản cá nhân cũng bị tính thuế. Cơ quan thuế không đánh thuế trên mọi hoạt động chuyển khoản qua tài khoản của cá nhân và việc theo dõi thu thập thông tin giao dịch trên tài khoản ngân hàng thì chỉ thực hiện với một số trường hợp nhất định theo quy định của pháp luật.

"Chúng tôi sẽ đảm bảo bí mật thông tin của cá nhân thế và thuế chỉ việc tính khi cá nhân có các hoạt động kinh doanh và phát sinh thu nhập chịu thuế, trên thực tế người nộp thuế tự tính, tự khai tự nộp và tự chịu trách nhiệm. Trường hợp mà cơ quan thuế có thông tin là phát hiện các cá nhân và với những nguồn thu nhập, doanh thu lớn và có những giao dịch thực tiễn, chuyển khoản qua ngân hàng với số tiền lớn và người nộp thuế chưa kê khai nộp thuế thì cơ quan thuế sẽ dùng các biện pháp nghiệp vụ để xác minh việc chuyển khoản qua ngân hàng đó là giao dịch mua bán hàng hóa như thế nào thì cơ quan thuế mới xem xét để tính thuế và động viên người nộp thuế nộp số thuế theo quy định và không có chuyện mà tự động áp tính thuế khi giao dịch chưa rõ và chưa chắc chắn...", ông Hòa nói.

Cục thuế cũng nêu rõ, với hộ cá nhân và doanh nghiệp thì có ít nhất 9 trường hợp phổ biến được miễn thuế hoàn toàn khi nhận tiền. Một là vay mượn giữa người thân, bạn bè. Hai là nhận tiền để đáo hạn khoản vay ngân hàng. Ba là kiều hối, tiền gửi từ người thân ở nước ngoài. Bốn là các hoạt động thu hộ, chi hộ. Năm là nhận, chuyển tiền hộ mà không thu phí. Sáu là nhận tiền bán nhà, đất đã hoàn thành nghĩa vụ thuế. Bảy là tiền lương đã khấu trừ thuế chuyển cho người thân. Tám là lương từ nước ngoài đã đóng thuế sở tại. Chín là lãi cho vay cá nhân nhỏ lẻ không bị đánh thuế.

Thế nhưng, nhiều ý kiến cho rằng việc làm rõ, tách biệt 9 trường hợp này trên thực tế không hề đơn giản. Nhất là trong bối cảnh giao dịch chuyển khoản diễn ra hàng ngày với đủ loại lý do.

Về những điểm cần lưu ý và cần hiểu đúng về các khoản tiền chuyển vào tài khoản cá nhân phải nộp thuế để không bị xử phạt, ông Nguyễn Đức Huy, Phó Trưởng ban Nghiệp vụ thuế ( Cục Thuế, Bộ Tài chính ) cho biết: " Mặc dù hiện tại thì cũng đã có 9 nội dung thông báo rõ ràng là không phải chịu thuế, nhưng thực tế bên cạnh đó còn rất nhiều khoản khác mà chưa có được thông tin rõ ràng và hi vọng thời gian tới thì sẽ có bổ sung thêm để giúp cho người bán hàng có biết được là loại nào sẽ phải chịu thuế và loại nào không, hoặc là có những ứng dụng về AI hoặc là ứng dụng trong công nghệ thông tin để có thể ghi rõ luôn là khoản này không phải chịu thuế…".

Như vậy, có thể khẳng định không phải mọi khoản tiền chuyển khoản cá nhân đến và đi qua các tài khoản ngân hàng đều bị theo dõi và truy thu thuế. Nhà nước khuyến khích người dân phát triển các dịch vụ kinh doanh, nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước.

Khi có hoạt động kinh doanh phải chịu thuế thì cá nhân, hộ gia đình kinh doanh có nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước. Nếu phát hiện các giao dịch bất thường với số tiền lớn qua tài khoản ngân hàng, cơ quan thuế sẽ có thông báo trực tiếp đến chủ tài khoản để xác minh thông tin. Người phải nộp thuế sẽ tự kê khai thuế và thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước.

Không có chuyện ngân hàng gửi toàn bộ giao dịch cho cơ quan thuế

Nếu hộ gia đình, cá nhân kinh doanh che dấu doanh thu, không kê khai và nộp thuế đầy đủ, sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Luật sư Nguyễn Văn Được, Tổng Giám đốc Công ty Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín nêu rõ; Khi chuyển tiền vào tài khoản cá nhân, dòng tiền được theo dấu và những khoản tiền bị truy thu thuế. Theo Quy định của Luật quản lý thuế cũng như Nghị định 126 quy định rất rõ là các tổ chức tín dụng chỉ có nghĩa vụ gửi bằng thông tin điện tử báo cáo chủ tài khoản và người nộp thuế: mở tài khoản và đóng tài khoản thôi, tức là chỉ gửi danh sách là ai đã mở tài khoản trong ngân hàng, chứ không có câu chuyện ngân hàng gửi toàn bộ giao dịch cho cơ quan thuế. Bởi vì theo Luật tổ chức tín dụng phải bảo vệ thông tin dữ liệu cá nhân.

"Với tư cách là một khách hàng của các tổ chức tín dụng thì tổ chức tín dụng phải bảo vệ khách hàng, không thể gửi những thông tin mang tính chất cá nhân hay thông tin bảo mật của khách hàng. Tuy nhiên, trong pháp luật quản lý thuế cũng như pháp luật của tổ chức tín dụng cũng có quy định rất rõ: nếu như cơ quan nhà nước, cơ quan có thẩm quyền, trong đó có cơ quan thuế, hay cơ quan công an, hay cơ quan tố tụng tức là tòa án mà gửi yêu cầu cơ quan tổ chức tín dụng thì không chỉ tổ chức tín dụng mà các tổ chức, cá nhân có liên quan phải có trách nhiệm phản hồi, cung cấp các thông tin cho các cơ quan nhà nước có chức năng trong đó có cơ quan thuế.", ông Được nói.

Cũng theo Nguyễn Văn Được, đối chiếu với các quy định thì khi thấy có dấu hiệu rủi ro thì cơ quan thuế sẽ yêu cầu gửi văn bản bằng mọi hình thức đến ngân hàng, thì ngân hàng có trách nhiệm thông báo dòng tiền của người nộp thuế cơ quan thuế để cơ quan thuế phân tích, điều tra hay giám sát.

"Tựu chung lại là chỉ những dòng tiền mà có dấu hiệu rủi ro cao về thuế thì mới bị nhà nước kiểm soát và xem xét. Còn những giao dịch bình thường, chúng ta thanh toán, mua bán, hay là thực hiện cho vay mượn, trao tặng nhau thì không bị giám sát chặt chẽ. Tất nhiên, khi có dấu hiệu có nhiều dòng tiền đi vào tài khoản, cứ ra ra vào vào mà chưa thực hiện kê khai nộp thuế thì đấy là dấu hiệu có rủi ro cao về thuế thì lúc đó cơ quan thuế có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng cung cấp thông tin dòng tiền này để cơ quan thuế sẽ kiểm tra và tiếp tục thực hiện các thủ tục thu thuế."- ông Được cho biết thêm.

Dòng tiền vào tài khoản cá nhân không còn là câu chuyện riêng tư, những khoản thu nhập bị ẩn trong các giao dịch số đã đến lúc buộc phải bước ra ánh sáng. Theo quy định, từ tháng 10/2025, 8 nhóm thu nhập chính thức được chỉ đích danh; ranh giới giữa thu nhập chịu thuế và giao dịch dân sự được đặt lại; Bản chất dòng tiền buộc phải được nhìn đúng, gọi đúng tên, xác định đúng… Đây là bước điều chỉnh về thuế nhằm siết chặt quản lý thuế, nhưng đồng thời cũng mở ra một khung khổ pháp lý rõ ràng hơn, để tránh hiểu nhầm và hạn chế các rủi ro pháp lý không đáng có.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, cơ quan thuế cần có cách tiếp cận mềm dẻo hơn vừa đảm bảo thu đúng, thu đủ, vừa khuyến khích người dân sử dụng dịch vụ tài chính minh bạch, an toàn. Còn người dân thì cũng cần chủ động tìm hiểu thông tin từ cơ quan chức năng, lưu giữ chứng từ giao dịch hợp lý, để bảo vệ quyền lợi của mình.

Phạm Hạnh/VOV1