Chuyển từ phát hiện chủ động sang giám sát chủ động trong phòng chống tham nhũng

Theo đại biểu, Nguyễn Văn Hùng việc xây dựng Bộ chỉ số liêm chính quốc gia (Điều 17), dự thảo luật mới chỉ dừng lại ở các tiêu chí đánh giá, chưa xây dựng được Bộ chỉ số liêm chính thống nhất, có tính đo lường, phản ánh đúng thực trạng của từng địa phương, từng bộ, ngành. Do đó, đại biểu đề nghị xem xét, bổ sung, giao Chính phủ ban hành Bộ chỉ số liêm chính quốc gia gồm: thang điểm, tiêu chuẩn đánh giá về phòng ngừa, phát hiện, xử lý, thu hồi tài sản... Bộ chỉ số này không chỉ phục vụ báo cáo mà còn còn công cụ đánh giá cán bộ, cơ quan, thúc đẩy tính cạnh tranh liêm chính giữa các địa phương.

Về nội dung kiến tạo hạ tầng số chống tham nhũng, tích hợp dữ liệu đất đai, thuế, ngân hàng, doanh nghiệp (Điều 28), đại biểu đề nghị, ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét quy định rõ ràng hơn cơ sở dữ liệu phòng chống tham nhũng bắt buộc phải kết nối với Dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, đăng ký doanh nghiệp, thuế, hải quan, ngân hàng, công chứng… Bởi, theo đại biểu, hầu hết hành vi tham nhũng đều để lại dấu vết thông qua biến động tài sản và các giao dịch tài chính. Chỉ khi dữ liệu được tích hợp, cơ quan kiểm soát mới có thể phát hiện giao dịch bất thường, tài sản quy trình lòng vòng…

Đại biểu Nguyễn Văn Hùng (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, những người có điểm rủi ro cao phải được đưa vào danh sách giám sát trọng điểm.

Thiết lập nguyên tắc một chủ thể, một đầu mối kiểm soát tài sản (Điều 30), đại biểu đề nghị, mỗi cá nhân chỉ thuộc trách nhiệm kiểm soát của một đầu mối duy nhất. Đầu mối đó có nghĩa vụ tổng hợp, lưu trữ và và theo dõi xuyên suốt quá trình công tác. Quy tắc giúp này loại bỏ tình trạng nhiều cơ quan cùng kiểm soát nhưng không ai chịu trách nhiệm tới cuối cùng, làm giảm hiệu quả.

Về kê khai biến động tài sản, đại biểu nhận thấy, ngưỡng 1 tỷ đồng là phù hợp với thực tế. Nhưng việc chỉ quy định theo hướng tuyệt đối sẽ xuất hiện tình trạng chia nhỏ giao dịch, chuyển dịch tách lẻ, dẫn đến cơ quan kiểm soát khó phát hiện. Do đó, đại biểu đề nghị, luật hóa nguyên tắc, ngoài biến động tài sản bất thường, không phù hợp với thu nhập dù dưới 1 tỷ đồng đều phải giải trình.

Về thiết lập cơ chế phân tích rủi ro và chấm điểm nguy cơ tham nhũng (Điều 40, Điều 41), dự thảo luật chỉ quy định theo dõi biến động tài sản, đại biểu đề nghị mở rộng theo hướng xây dựng hệ thống phân tích rủi ro tham nhũng, chấm điểm nguy cơ đối với từng cá nhân dựa trên mức độ biến động tài sản, lịch sử kê khai, phạm vi quyền hạn lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, đấu thầu, đầu tư công, tài chính, ngân sách. Những người có điểm rủi ro cao phải được đưa vào danh sách giám sát trọng điểm. Đây là cách tiếp cận quan trọng, chuyển từ phát hiện chủ động sang giám sát chủ động.

Nhật Minh