Chuyện vợ chồng, mẹ con cùng được giải Nobel

Câu chuyện về gia đình Nobel Marie Curie thu hút sự quan tâm đặc biệt của các em học sinh tham gia triển lãm. Ảnh: Khánh Hương.

Khi bức tranh tổng thể về 26 phụ nữ xuất chúng từng đạt giải Nobel khoa học, giải Abel và huy chương Fields được hiển hiện trước mắt công chúng trong triển lãm "Escape Road - Hành trình tìm kiếm các nhà khoa học tương lai đạt giải Nobel", người xem nhận ra thế giới chúng ta đã có những phụ nữ làm khoa học thật phi thường, cuộc đời và con đường làm khoa học của họ, những cống hiến của họ cho nhân loại thật cảm động.

Triểm lãm “Escape Road - Hành trình tìm kiếm các nhà khoa học tương lai đạt giải Nobel” nằm trong khuôn khổ chương trình "Thắp sáng đam mê" do Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và Đại sứ quán Tây Ban Nha tại Hà Nội tổ chức ở hai trường trung học ở Hà Nội là trường Trưng Vương và trường Nguyễn Tất Thành.

Xúc động gia đình Nobel

Đáng chú ý nhất và cũng thuộc hàng cảm động bậc nhất trong triển lãm là câu chuyện về gia đình nhà khoa học xuất chúng Marie Curie.

Marie Curie là người phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel và cũng là người đầu tiên trong lịch sử nhận giải Nobel hai lần.

Lần đầu tiên bà được trao giải Nobel là năm 1903 cùng chồng mình, trong lĩnh vực vật lý. Lúc ấy ban tổ chức chưa có tiền lệ trao giải Nobel cho một phụ nữ, đã không muốn trao cho bà mà chỉ có chồng bà và cộng sự nam giới. Nhưng chồng của bà tuyên bố sẽ không nhận giải nếu không có vợ mình trong đó.

Ông đã chiến thắng. Giải Nobel lần đầu trao cho một phụ nữ. Để rồi 9 năm sau người phụ nữ sớm góa chồng ấy lại giành giải Nobel một lần nữa, ở một lĩnh vực khác, một giải Nobel Hóa học.

Cặp vợ chồng đầu tiên được trao giải Nobel cùng nhau này - Pierre và Marie Curie, còn sinh ra người con gái cũng được trao giải Nobel. Đó là Irène Joliot - Curie.

Nối tiếp những nghiên cứu của cha mẹ mình, một năm sau khi mẹ qua đời, năm 1935, bà Irène Joliot - Curie đã được trao giải Nobel về hóa học.

Nhà khoa học Irène Joliot-Curie nhận giải Nobel cũng chồng, giống như mẹ mình.

Và giống như mẹ mình, bà Irène Joliot - Curie cũng được trao giải Nobel cùng chồng (Frédéric Joliot). Công trình này đã dẫn đến phát hiện về hiện tượng phóng xạ nhân tạo.

Câu chuyện về gia đình Nobel phi thường này không chỉ đáng ngưỡng mộ về những cống hiến cho nhân loại về mặt khoa học.

Trong Thế chiến thứ nhất, cả hai mẹ con bà Marie Curie đã tích cực chăm sóc những người bị thương trên tiền tuyến bằng các thiết bị X-quang di động trên xe cứu thương.

Một điều cảm động nữa, cả hai mẹ con đều đã chết vì hậu quả của việc tiếp xúc với phóng xạ trong suốt thời gian dài nghiên cứu.

Những phụ nữ Do Thái phi thường và nhà khoa học công khai đồng tính nữ

Katalin Karikó (Giải Nobel Y học năm 2023) gây xúc động về lòng kiên định với công việc làm khoa học của mình, bất chấp bao khó khăn về tài chính.

Bà sinh năm 1955 tại thành phố Szolnok, Hungary, trong một ngôi nhà đất không có điện và nước. Theo đuổi nghiên cứu về RNA thông tin (mRNA), cuộc đời làm nghiên cứu của bà phải trải qua rất nhiều khó khăn.

Ngay cả khi chứng kiến chồng mất việc, còn mình bị trường đại học chấm dứt hợp đồng lao động trong khi đang mang bệnh ung thư, bà vẫn không từ bỏ việc nghiên cứu.

Năm 2020, công nghệ do bà phát triển đã làm thay đổi thế giới và cứu sống rất nhiều người khi công nghệ ấy được áp dụng để sản xuất vắc xin chống dịch Covid-19.

Ada Yonath, chủ nhân giải Nobel Hóa học năm 2009, thì có một tuổi thơ rất vất vả tại Jerusalem trong một gia đình Do Thái di cư từ Ba Lan.

Gerty Cori sinh 1896 trong một gia đình trí thức Do Thái tại Prague, phải đối mặt với nạn bài trừ Do Thái ở châu Âu những năm 1920. Vượt qua tất cả, bà trở thành người phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel Y học vào năm 1947.

Bà nhận giải Nobel Y học cùng chồng là Carl Cori, và nhà sinh học Bernardo Housesay.

Carolyn Bertozzi (giải Nobel Hóa học năm 2022) không chỉ được ngưỡng mộ về những thành tựu xuất sắc trong nghiên cứu khoa học mà còn truyền cảm hứng về lòng can đảm khi công khai là người đồng tính nữ từ cuối những năm 1980, khi mà thế giới vẫn còn đầy định kiến với người đồng tính.

Maryam Mirzakhani - người phụ nữ đầu tiên được trao Huy chương Fields.

Maryam Mirzakhani sinh năm 1977 tại Iran, là người phụ nữ đầu tiên và là người Iran đầu tiên được trao Huy chương Fields. Sự ra đi sớm ở tuổi 40 của người phụ nữ tài năng vì căn bệnh ung thư này khiến người xem trào dâng thương cảm.

Và còn nhiều những hành trình làm khoa học đầy đam mê, cảm động khác.

Khánh Hương