Có cần thiết phải đóng băng tài khoản dự án Nuôi em?

Dự án Nuôi Em – chương trình kết nối nhà hảo tâm, mang đến bữa trưa đủ chất và nhu yếu phẩm cho học sinh vùng cao khó khăn, đang đối mặt loạt nghi vấn về tính minh bạch tài chính khi nhiều nhà hảo tâm phản ánh trùng mã nhận nuôi, đóng tiền 1 năm học nhưng hết 3 tháng đã yêu cầu đóng tiếp, dự án yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản cá nhân, thiếu thông tin cập nhật…

Đáng chú ý, tối ngày 7/12, anh Hoàng Hoa Trung người sáng lập dự án Nuôi em thông báo trên trang cá nhân về việc sẽ làm việc với ngân hàng để đóng băng tài khoản dự án Nuôi em, kiểm kê thu chi, giải quyết các khúc mắc về minh bạch tài chính.

Dự án Nuôi em được lập ra để kêu gọi cộng đồng chung tay hỗ trợ bữa trưa cho học sinh vùng cao. Ảnh: Facebook Nuôi em.

Nêu quan điểm pháp lý về vụ việc trên, TS.LS Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, dự án trên là hoạt động thiện nguyện, việc tổ chức thực hiện, dựa trên cơ sở các quy định của Bộ luật Dân sự và các quy định của Chính phủ về huy động các nguồn đóng góp tự nguyện trong đó có Nghị định số 93/2021/NĐ-CP. Nếu dự án chương trình đã được thực hiện từ lâu, trước khi có văn bản pháp luật mới quy định về công khai minh bạch trong hoạt động từ thiện, cần phải tuân thủ các quy định mới.

Theo đó, người kêu gọi các mạnh thường quân đóng góp ủng hộ thiện nguyện phải nêu nội dung rõ ràng về chương trình, về tài khoản tiếp nhận, về số tiền tiếp nhận, về thời gian và phương án sử dụng tiền, công khai minh bạch hóa đơn chứng từ, có sổ sách ghi chép, cần phải báo với chính quyền địa phương và công khai đối với các mạnh thường quân...

Đặc biệt, không được phép sử dụng tài khoản cá nhân để nhận tiền. Cùng với đó, việc đóng mở tài khoản, công khai, giải ngân đúng quy định, có hóa đơn chứng từ sổ sách đầy đủ và khi cơ quan chức năng yêu cầu cần phải cung cấp toàn bộ thông tin dự án, thu chi tài chính cho cơ quan có thẩm quyền.

Nếu các mạnh thường quân nghi ngờ là số tiền của mình bị chiếm dụng, sử dụng sai mục đích hoặc không tuân thủ cam kết trước đó, họ có quyền đề nghị người quản lý tiền phải giải thích, giải trình về nội dung thu chi sử dụng tài chính, nếu không thỏa đáng có thể đề nghị cơ quan chức năng xác minh làm rõ.

Điều 17, Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định: Khi vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh, sự cố, cá nhân có trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật).

Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện, bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật đóng góp tự nguyện trong thời gian tiếp nhận; có biên nhận các khoản đóng góp tự nguyện bằng tiền mặt, hiện vật tiếp nhận được khi tổ chức, cá nhân đóng góp yêu cầu. Cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp tự nguyện sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận đã cam kết và có trách nhiệm thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.

Nghị định này cũng quy định: Chi phí cho hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện do cá nhân đứng ra vận động tự chi trả. Trường hợp được các tổ chức, cá nhân đóng góp đồng ý, cá nhân được chi từ nguồn đóng góp tự nguyện, nhưng phải tổng hợp và công khai khoản chi phí này. Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố phải đảm bảo tính công khai, minh bạch. Đồng thời, có trách nhiệm cung cấp thông tin theo yêu cầu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Đây là vấn đề nhạy cảm phức tạp, thông tin bước đầu chỉ là những nghi ngờ đồn đoán, chưa có những chứng cứ xác đáng và tổ chức triển khai dự án này chưa công khai đầy đủ các thông tin tài liệu về quá trình thu chi, sử dụng tài chính từ hoạt động quyên góp ủng hộ. Bởi vậy, chưa thể kết luận sự việc là đúng hay sai, tuy nhiên những nghi ngờ đồn đoán về hoạt động từ thiện như thế này có thể làm ảnh hưởng đến dự án, tác động tiêu cực đến tâm lý xã hội. Nếu có việc chiếm dụng, lợi dụng hoạt động từ thiện để trục lợi, sự việc còn nghiêm trọng hơn và cần phải đưa đến cơ quan chức năng để xem xét xử lý đối với người vi phạm.

Một điều đáng chú ý là trong vụ việc trên, khi có những phản ánh về minh bạch trong việc tiếp nhận xử lý tiền từ thiện, thay vì phối hợp, giải thích, người sáng lập, quản lý dự án Nuôi em lại thông báo là sẽ đóng băng tài khoản không nhận tiền của các mạnh thường quân, dự kiến trong 15 ngày và sẽ mở lại khi có thông báo mới để thực hiện việc thống kê tài chính...

Nêu ý kiến về động thái trên, Luật sư Cường cho rằng, việc đóng băng tài khoản là không hợp lý và sẽ ảnh hưởng đến hoạt động thiện nguyện, khiến cho những nhà hảo tâm không thực hiện được cam kết của mình và các em nhỏ sẽ bị gián đoạn trong việc hưởng quyền lợi từ hoạt động từ thiện này.

Nếu là thiện chí, từ tâm chính người quản lý này và đội ngũ của họ sẽ phải tìm giải pháp thiện chí và tích cực để không làm gián đoạn chương trình, dự án, không gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các em nhỏ. Việc đóng tài khoản không khác gì một sự phản ứng tiêu cực với cộng đồng, gây ra những phản ứng trái chiều.

Trong khi đó, việc kiểm tra tài khoản, minh bạch hoạt động từ thiện không bắt buộc phải đóng tài khoản. Việc kiểm kê tài sản, chuẩn bị thông tin tài liệu để công khai sự việc không bắt buộc phải đóng bằng tài khoản, cũng không bắt buộc phải dừng đột ngột dự án.

“Cộng đồng mạng yêu cầu công khai minh bạch tài khoản, minh bạch tài chính trong hoạt động từ thiện là những sự việc đã diễn ra trước đó chứ không phải là sự việc diễn ra sau này, sau khi có thông tin trên mạng xã hội nên việc đóng tài khoản trong tình huống này là không cần thiết và có phần thiếu thiện chí, và ứng tiêu cực và càng gây bức xúc trong dư luận xã hội”, luật sư Cường nêu ý kiến.

Luật sư Cường cho biết thêm, việc dự án thiện nguyện đóng băng tài khoản, dừng tiếp nhận tiền trong khi dự án vẫn còn đang tiếp tục là không tuân thủ Nghị định 93 của Chính phủ. Dự án này hoạt động nhiều năm, nhiều em nhỏ đang được hỗ trợ từ dự án, việc dừng nhận tiền, không hỗ trợ các em đột ngột sẽ ảnh hưởng đến đời sống, tâm lý và việc học tập của các em. Trong trường hợp dự án này không hoạt động nữa vì một lý do nào đó cũng phải có những giải pháp thay thế hoặc có những chính sách hỗ trợ từ phía tổ chức cá nhân hoặc từ phía Nhà nước để đảm bảo tốt nhất quyền lợi của các em nhỏ theo quy định của pháp luật.

Đen Vâu lên tiếng

Liên quan dự án Nuôi em, nhiều tài khoản cho biết đã tin tưởng tham gia dự án Nuôi em vì Đen Vâu kêu gọi ủng hộ.

Tối 7/12, Rapper Đen Vâu đã lên tiếng, làm rõ mối quan hệ giữa anh và dự án Nuôi em.

Nam rapper khẳng định, anh và ekip tham gia Nuôi em với tư cách là người ủng hộ, như các mạnh thường quân khác. Anh không phải là người sáng lập, không tham gia vào bộ máy quản lý, vận hành hay quyết định việc sử dụng ngân sách của dự án Nuôi em.

Hàng năm, Đen và ê kíp vẫn đang gửi chi phí để lo bữa ăn cho các em nhỏ vùng cao thuộc dự án của Nuôi em (đây là chi phí của cá nhân Đen và ê-kíp, không phải từ doanh thu bài hát Nấu ăn cho em).

Đen Vâu cho rằng tâm trạng hoang mang, buồn bực của mọi người lúc này là điều dễ hiểu, bởi số tiền đóng góp đều là thành quả lao động của nhiều người. Anh nhận định nếu những sai sót được nêu ra thực sự tồn tại, thì sự tổn thương về niềm tin sẽ rất khó bù đắp.

Dù vậy, anh cũng nhấn mạnh rằng trước khi đưa ra bất kỳ kết luận nào, cộng đồng nên giữ thái độ bình tĩnh và chờ phản hồi minh bạch, rõ ràng từ phía đội ngũ Nuôi em.

"Nếu có bất kỳ sai phạm nào được cơ quan chức năng kết luận, Đen sẽ ủng hộ việc xử lý đến cùng để bảo vệ quyền lợi của các nhà hảo tâm và quan trọng nhất là quyền lợi của các em nhỏ. Và cũng vẫn rất hy vọng rằng dù cho kết quả có như thế nào, niềm tin, lòng trắc ẩn và tình yêu thương con người, cho những hoàn cảnh chẳng may yếu thế hơn vẫn luôn hiện hữu trong mỗi người con Việt Nam chúng ta", Đen Vâu bày tỏ.

Hải Ninh