Cơ hội để khu vực tư nhân tham gia bình đẳng vào ngành năng lượng

Nghị quyết 70-NQ/TW, mở đường cho tư nhân bứt phá trong thị trường năng lượng tái tạo

Doanh nghiệp tư nhân nắm bắt thời cơ

Điểm nổi bật nhất của Nghị quyết 70 là cơ chế thị trường được áp dụng bao trùm toàn bộ hoạt động năng lượng. Theo đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không còn giữ vai trò độc quyền trong mua - bán điện. Các hộ tiêu thụ điện công nghiệp có thể đàm phán trực tiếp với nhà cung cấp, mở rộng đối tượng tham gia thị trường, tăng tính minh bạch và cạnh tranh.

Nghị quyết cũng chỉ rõ những nút thắt lớn như hạ tầng truyền tải và khuyến khích khu vực tư nhân, nhà đầu tư nước ngoài cùng tham gia. Việc điều chỉnh linh hoạt cước phí truyền tải điện nhằm đảm bảo thu hồi vốn và lợi nhuận hợp lý, từ đó khơi thông dòng vốn xã hội hóa, giảm gánh nặng đầu tư cho Nhà nước và đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm.

Đặc biệt, với các dự án năng lượng tái tạo, như điện gió ngoài khơi hay điện mặt trời, Nghị quyết 70 đưa ra định hướng tháo gỡ vướng mắc pháp lý, quy hoạch và cơ chế giá, yêu cầu hoàn thành trong năm 2025. Nếu được pháp lý hóa kịp thời, đây sẽ là cú hích lớn thúc đẩy tỷ trọng năng lượng sạch, tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Hàng loạt doanh nghiệp trong nước đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội từ chính sách mới. Tháng 9/2025, CTCP Tập đoàn Đức Long Gia Lai (DLG) quyết định góp hơn 430 tỷ đồng thành lập bốn công ty liên kết trong lĩnh vực điện gió và điện mặt trời, dù đang còn lỗ lũy kế hơn 2.400 tỷ đồng. Động thái này cho thấy quyết tâm “đặt cược” vào năng lượng tái tạo là lĩnh vực được dự báo sẽ bứt phá mạnh trong thập niên tới.

Tương tự, CTCP Xây dựng 47 (C47) đã phê duyệt chủ trương thành lập công ty con C47 Energy, vốn điều lệ 30 tỷ đồng, hoạt động trong đầu tư, xây dựng và vận hành các dự án năng lượng sạch. Trong khi đó, PECC2 (TV2) cũng tái cấu trúc, thành lập Công ty TNHH Dịch vụ và Kỹ thuật Năng lượng PECC2 với vốn điều lệ 69 tỷ đồng nhằm chuyên môn hóa lĩnh vực vận hành và bảo trì nhà máy điện.

Ở tầm quy mô lớn hơn, Vingroup là doanh nghiệp tư nhân hàng đầu Việt Nam đang triển khai chiến lược năng lượng xanh quy mô hàng chục tỷ USD. Cuối tháng 9/2025, Tập đoàn khởi công Nhà máy điện khí LNG Hải Phòng công suất 4.800 MW với tổng vốn đầu tư khoảng 5,5 tỷ USD, đồng thời trình kế hoạch phát triển 47.500 MW năng lượng tái tạo giai đoạn 2025-2035.

Những bước đi này cho thấy, khu vực tư nhân đang dần trở thành lực lượng quan trọng trong hệ sinh thái năng lượng quốc gia, không chỉ ở khâu phát điện mà còn mở rộng sang truyền tải, lưu trữ, phân phối và dịch vụ kỹ thuật.

“Cú hích” chiến lược cho ngành năng lượng Việt Nam

Theo PGS.TS. Lê Đình Hải, Phó Trưởng khoa Kinh tế Phát triển, trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, Nghị quyết 70-NQ/TW được kỳ vọng trở thành bước ngoặt lịch sử, biến thách thức năng lượng thành cơ hội phát triển. Điểm đột phá lớn nhất là thay đổi tư duy căn bản về vai trò của khu vực tư nhân trong ngành năng lượng. Nghị quyết mở đường cho doanh nghiệp tư nhân được tham gia bình đẳng vào tất cả các khâu, từ phát điện đến phân phối, qua đó hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh và minh bạch hơn.

Nghị quyết 70 cũng đặt trọng tâm vào việc xây dựng thị trường năng lượng tự chủ, giảm phụ thuộc nhập khẩu và phát triển các nguồn năng lượng mới như hydrogen, amoniac xanh, cũng như tái khởi động nghiên cứu điện hạt nhân. Mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam hình thành hệ thống năng lượng thông minh, hiện đại, với tỷ lệ điện tái tạo (không tính thủy điện) chiếm 74-75%.

Để hiện thực hóa tầm nhìn của Nghị quyết, các chuyên gia cho rằng chính sách Nhà nước phải ổn định và dễ tiên liệu, đặc biệt là cơ chế giá FIT, hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA) và mô hình hợp tác công - tư (PPP). Đây là nền tảng để thu hút nguồn vốn tư nhân và quốc tế vào các dự án quy mô lớn như điện gió ngoài khơi hay năng lượng hạt nhân.

Song song đó, việc cải cách thủ tục pháp lý là từ quy hoạch, cấp phép đến giải phóng mặt bằng, là yếu tố then chốt để tạo môi trường đầu tư minh bạch, thông thoáng. Bên cạnh nguồn vốn, các doanh nghiệp tư nhân cũng cần đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ quản trị và đầu tư vào nghiên cứu - phát triển (R&D) nhằm gia tăng năng lực cạnh tranh.

Với tinh thần cải cách mạnh mẽ của Nghị quyết 70-NQ/TW, sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và khu vực tư nhân sẽ là nền tảng đưa Việt Nam đạt mục tiêu năng lượng tái tạo chiếm 25-30% tổng cung điện vào năm 2030. Quan trọng hơn, đây sẽ là bước tiến lớn trong hành trình xây dựng nền kinh tế xanh, tự chủ và bền vững là nơi khu vực tư nhân được tham gia bình đẳng, trở thành động lực trung tâm cho phát triển năng lượng của đất nước.

Phan Hà