Cơ hội nghề nghiệp 2030: Người có kỹ năng số và kỹ năng xanh 'lên ngôi'

Công nghệ thông tin và kinh tế số - trụ cột tạo việc làm của thập niên mới

Tăng trưởng kinh tế số đang là xu hướng chủ đạo. Việt Nam đặt mục tiêu kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP vào năm 2030, yêu cầu mọi lĩnh vực từ tài chính - ngân hàng, sản xuất công nghiệp, y tế, nông nghiệp đến dịch vụ công đều phải vận hành dựa trên dữ liệu và nền tảng số. Điều này kéo theo nhu cầu nhân lực tăng liên tục, tạo điều kiện cho lực lượng lao động có tay nghề công nghệ dễ tìm việc hơn hẳn các giai đoạn trước.

Ảnh minh họa

Dự báo đến 2030, ngành công nghệ thông tin có thể cần tới ba triệu lao động, gấp gần ba lần so với hiện nay. Các vị trí như lập trình viên, chuyên gia an ninh mạng, kỹ sư dữ liệu, chuyên viên AI và học máy, chuyên gia phát triển sản phẩm số, kỹ sư điện toán đám mây… đều được đánh giá là khó tuyển. Không chỉ doanh nghiệp công nghệ mà cả ngành ngân hàng, thương mại điện tử, sản xuất chế tạo, giáo dục và cơ quan nhà nước đều nằm trong nhóm tăng nhu cầu nhân lực mạnh.

Theo ông François Lançon, Chủ tịch khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Trung Đông của ManpowerGroup, tình trạng thiếu nhân tài trong lĩnh vực công nghệ thông tin “đã trở thành một đặc điểm cố hữu của thị trường lao động”, buộc doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào đào tạo nội bộ và phát triển nhân tài dài hạn.

Xu hướng “số hóa toàn diện” cũng tạo ra nhiều nghề mới như vận hành mô hình ngôn ngữ lớn, thiết kế trải nghiệm người dùng, phân tích dữ liệu hành vi khách hàng hay quản trị các nền tảng thương mại đa kênh. Người lao động có kỹ năng phân tích dữ liệu, tư duy logic và ngoại ngữ tốt sẽ có lợi thế đặc biệt trong nhóm ngành này. Bên cạnh đó, ngành công nghệ thông tin luôn duy trì mức thu nhập cạnh tranh, mở ra cơ hội cho những người trẻ muốn bứt phá sự nghiệp.

Logistics, năng lượng tái tạo và “việc làm xanh”: Động lực từ chuyển đổi mô hình tăng trưởng

Trong giai đoạn hội nhập sâu rộng, logistics và chuỗi cung ứng là “mạch máu” của nền kinh tế. Việt Nam đang từng bước trở thành trung tâm sản xuất của khu vực, kéo theo nhu cầu vận chuyển, kho bãi, điều phối hàng hóa và thương mại điện tử bùng nổ. Nhiều dự báo cho rằng đến năm 2030, ngành logistics có thể cần thêm hơn hai triệu lao động với đa dạng các vị trí từ điều phối vận tải, quản trị kho thông minh, nhân viên giao nhận quốc tế đến phân tích dữ liệu chuỗi cung ứng. Cùng với quá trình chuyển đổi hệ thống hạ tầng cảng biển, đường sắt và đường bộ, đây sẽ tiếp tục là ngành “khát nhân lực” trong thời gian dài.

Tại Hội thảo công bố báo cáo “Gia tăng liên kết logistics nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Đông Nam Bộ” và chia sẻ kinh nghiệm gắn kết doanh nghiệp logistics trong giáo dục nghề nghiệp, do VCCI tổ chức ngày 22/8, GS.TS. Thái Văn Vinh, khoa Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng, trường Đại học RMIT (Australia) nhận định: số lao động được đào tạo bài bản về logistics “ra làm đúng ngành rất ít”, trong khi phần lớn nhân sự hiện nay là chuyển từ các ngành khác sang. Ông cảnh báo nếu không cải tổ đào tạo, logistics, vốn là ngành “hái ra tiền”, sẽ tiếp tục đối mặt tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng trong tương lai.

Song song với đó, xu hướng chuyển đổi xanh và cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 đang thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của các ngành năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối. Các chuyên gia dự báo Việt Nam có thể tạo thêm hàng trăm nghìn việc làm xanh đến năm 2030. Những vị trí như kỹ sư năng lượng, kỹ thuật viên lắp đặt - vận hành điện gió, kỹ sư hệ thống lưu trữ năng lượng, chuyên gia môi trường, tư vấn ESG hay chuyên viên đánh giá tác động môi trường đều đang tăng nhanh về nhu cầu.

Đặc biệt, “kỹ năng xanh”, bao gồm quản lý rủi ro môi trường, tiêu chuẩn bền vững, tuần hoàn tài nguyên, sẽ trở thành tiêu chí bắt buộc trong nhiều lĩnh vực. Doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào các thị trường lớn buộc phải tuân thủ các tiêu chuẩn carbon, do đó cần đội ngũ nhân sự am hiểu về phát triển bền vững. Đây được xem là nhóm ngành mới, tiềm năng lớn, phù hợp cho cả cử nhân kinh tế, kỹ thuật và môi trường.

Y tế, chăm sóc sức khỏe và du lịch - dịch vụ chất lượng cao: Nhu cầu bền vững trong xã hội già hóa

Dân số Việt Nam đang già hóa với tốc độ nhanh. Dự báo đến năm 2030, cả nước sẽ có gần 18 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Cùng với sự gia tăng bệnh mãn tính và nhu cầu chăm sóc sức khỏe lâu dài, thị trường lao động khối y tế - chăm sóc sức khỏe đang mở rộng nhanh chóng. Bên cạnh đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng, nhiều cơ sở y tế và trung tâm phục hồi chức năng thiếu hụt kỹ thuật viên xét nghiệm, kỹ thuật viên vật lý trị liệu, chuyên gia dinh dưỡng, nhân viên chăm sóc người cao tuổi và chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Các mô hình “kinh tế bạc” như viện dưỡng lão, dịch vụ chăm sóc tại nhà, trung tâm trị liệu cho người cao tuổi, công nghệ hỗ trợ sức khỏe thông minh cũng hứa hẹn tạo ra nhiều công việc mới. Điều đáng chú ý là những công việc này khó bị thay thế bởi máy móc, do đòi hỏi tính nhân văn và sự hiểu biết tâm lý con người. Vì vậy, đây được xem là nhóm ngành có nhu cầu bền vững trong dài hạn.

TS. Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, cho biết Việt Nam đang thiếu điều dưỡng ở mức “trầm trọng cả về số lượng lẫn chất lượng”, tỷ lệ điều dưỡng/10.000 dân thấp nhất nhóm ASEAN. Sự thiếu hụt này khiến nhiều bệnh viện phải dựa vào người nhà hỗ trợ chăm sóc, tạo ra áp lực lớn lên hệ thống y tế.

Còn tại Hội nghị Điều dưỡng Việt Nam 2025, PGS.TS. Nguyễn Thanh Hồi (Bệnh viện Đại học Phenikaa) cũng nhấn mạnh: nếu có đủ nhân lực điều dưỡng được đào tạo bài bản và làm việc chuyên nghiệp, mức độ hài lòng của bệnh nhân sẽ tăng đáng kể, xung đột trong bệnh viện sẽ giảm. Điều này củng cố nhận định rằng chăm sóc sức khỏe sẽ tiếp tục là ngành “khát” nhân lực ổn định trong nhiều năm tới.

Trong khi đó, du lịch - ngành từng chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh - đang trở lại quỹ đạo tăng trưởng. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 đón hơn 50 triệu khách quốc tế và tạo khoảng 10,5 triệu việc làm trong ngành. Các lĩnh vực có nhu cầu tuyển dụng cao gồm hướng dẫn viên, quản lý khách sạn - resort, tổ chức sự kiện, quản trị điểm đến, truyền thông - marketing du lịch số và chuyên viên phát triển sản phẩm du lịch. Đặc biệt, xu hướng du lịch xanh, du lịch trải nghiệm và du lịch sức khỏe đang mở ra nhiều nhóm nghề mới, kết hợp giữa văn hóa, sinh thái và công nghệ.

Việc nâng chất lượng dịch vụ, đào tạo ngoại ngữ và kỹ năng giao tiếp cho lao động du lịch là yếu tố then chốt để tận dụng làn sóng tăng trưởng này. Khi các địa phương đẩy mạnh phát triển du lịch bền vững, nhu cầu nhân lực chất lượng cao sẽ tiếp tục tăng.

Tuy nhiên, tại Hội thảo khoa học quốc tế "Du lịch xanh và giải pháp thúc đẩy kinh tế tuần hoàn", do Trường đại học Văn Hiến tổ chức vào ngày 27/9. tại TP. Hồ Chí Minh, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế du lịch cho rằng du lịch xanh là xu thế tất yếu, nhưng nếu không trang bị kiến thức môi trường, quản lý chất thải và kỹ năng truyền thông xanh cho đội ngũ nhân viên, du lịch xanh “sẽ chỉ dừng ở khẩu hiệu”. Đây chính là áp lực lớn cho lực lượng lao động ngành du lịch trong giai đoạn sắp tới.

Sự thay đổi của thị trường lao động và yêu cầu kỹ năng mới

Dù nhiều ngành được dự báo thiếu hụt nhân lực, thị trường lao động 2026-2030 sẽ không chỉ “cần người” mà “cần đúng người”. Các doanh nghiệp đang chuyển hướng từ tuyển dụng theo bằng cấp sang tuyển dụng theo kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng số, kỹ năng mềm và tư duy giải quyết vấn đề. Khoảng 60% lao động trẻ Việt Nam hiện được đánh giá là chưa đáp ứng đủ kỹ năng cho các ngành nghề của tương lai, trong khi tốc độ thay đổi công nghệ ngày càng nhanh.

Bởi vậy, bên cạnh việc chọn ngành nghề dễ kiếm việc, người lao động cần đầu tư nhiều hơn cho việc học tập suốt đời, cập nhật công nghệ mới và rèn luyện khả năng thích ứng. Những ngành như thương mại điện tử, marketing số, phát triển nội dung số, bán hàng đa kênh cũng duy trì nhu cầu lớn, nhưng đòi hỏi người lao động chủ động học hỏi và linh hoạt giữa các nền tảng.

Ngoài chuyên môn, ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, vẫn là lợi thế quan trọng, mở rộng cơ hội nghề nghiệp và giúp lao động tiếp cận các doanh nghiệp FDI hay thị trường quốc tế. Các kỹ năng như giao tiếp, quản lý thời gian, làm việc nhóm và tự chủ cũng trở thành tiêu chí quan trọng trong môi trường làm việc hiện đại.

Đức Thuận