Cơn sốt sách Nobel Văn học dễ thành nhất thời

Hiện nay, hai “đứa con tinh thần” này của Krasznahorkai đang được săn lùng. Nhưng theo đánh giá của nhiều nhà văn, dịch giả, biên tập viên sách văn học, cơn sốt sẽ nhanh chóng hạ nhiệt.

Ðọc sách theo “trend”

Thời mạng xã hội phát triển, ăn, ngủ, nghỉ theo “trend” (xu hướng) không còn là sự lạ. Đọc sách bắt nhịp theo “trend” cũng là bình thường. Giải Nobel Văn học 2025 công bố người thắng giải là sự kiện thu hút sự chú ý với độc giả yêu văn chương toàn cầu, sách của nhà văn Hungary không được “săn” mới lạ.

Không chỉ ở Việt Nam, độc giả nước ngoài cũng tìm sách của Krasznahorkai đọc để giải đáp câu hỏi vì sao ông được tôn vinh ở giải thưởng văn chương danh giá, có giá trị vật chất lớn (11 triệu krona Thụy Điển, khoảng 30,9 tỷ đồng).

Hiện, trên trang của Cty Nhã Nam Chiến tranh và chiến tranh ở trạng thái hết hàng. Trên trang Fahasa.com sản phẩm cũng tạm hết hàng. Chiến tranh và chiến tranh xuất bản năm 2016 đến nay mới “sốt” nhờ sự kiện Nobel Văn học. Vũ điệu Quỷ Satan dễ lùng hơn song cũng báo hiệu sắp rơi vào cảnh “cháy hàng”. Trên trang Fahasa.com, Vũ điệu Quỷ Satan đang nằm trong top 100 tiểu thuyết bán chạy của tháng.

Chiến tranh và chiến tranh hay Vũ điệu Quỷ Satan đều do dịch giả uy tín Giáp Văn Chung chuyển ngữ. Ông đóng vai trò “cầu nối” đưa văn học Hungary về Việt Nam, là dịch giả Không số phận - sách của tác giả “ẵm” giải Nobel Văn chương 2002 Kertész Imre.

Không số phận gần như một tự truyện, cuốn sách này trên sàn thương mại điện tử ở trạng thái hết hàng, trên trang Fahasa.com sách nằm trong top 100 câu chuyện cuộc đời bán chạy của tháng. Có vẻ độc giả Việt đang tích cực khám phá văn chương Hungary?

Như một lẽ tự nhiên, có cầu ắt có cung. Độc giả không cần lo không có sách của các nhà văn Hungary “ẵm” giải Nobel sẽ khan hiếm, trạng thái khan hiếm chỉ tạm thời. Cũng như ở thị trường ca nhạc, thị trường sách cũng chăm chỉ lắng nghe phản hồi của “thượng đế”. Đơn vị kinh doanh sách có khi còn đang lo cơn sốt Krasznahorkai qua mau.

Chẳng mấy chốc lại “ế vêu”?

Ngay sau khi Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố người thắng giải Nobel Văn học 2025, fangage NXB Hội Nhà văn đã đăng ngay truyện ngắn mini của nhà văn Hungary: Tôi không cần gì ở đây cả. Truyện có nhiều dấu câu, không đánh đố và thách thức sự kiên nhẫn của bạn đọc.

Một trích đoạn: “Tôi sẽ để lại tất cả ở đây: những thung lũng, những ngọn đồi, những con đường nhỏ, và những con giẻ cùi trong vườn, tôi sẽ để lại ở đây những con công và các linh mục, trời và đất, mùa xuân và mùa thu, tôi sẽ để lại ở đây những lối thoát, những buổi tối trong căn bếp, và cái nhìn âu yếm sau cùng, và tất cả những hướng về của thành phố khiến cho người ta rùng mình…”. Tôi không cần gì ở đây cả do Đào Quốc Minh, biên tập viên NXB Hội Nhà văn dịch. Anh đánh giá, đây là truyện dễ đọc nhất của ông ấy.

Hiện nay trên fanpage của NXB Hội Nhà văn, truyện ngắn mini này đã nhận được hơn 600.000 lượt thích và thả tim cùng hơn 200 lượt chia sẻ, đây là những con số cao hơn rất nhiều so với những bài viết khác trên fangage.

Dịch giả Đào Quốc Minh tiết lộ, đang dịch 2 truyện khác của chủ nhân giải Nobel Văn học 2025, sẽ in trong ấn phẩm Viết và Đọc, số mùa đông của NXB Hội Nhà Văn. Lãnh đạo của NXB Hội Nhà văn cũng xác nhận: “Mùa đông sẽ làm nhiều trang về Krasznahorkai”. Ông nói rằng, mấy năm nay ấn phẩm Viết và Đọc số mùa đông của NXB Hội Nhà văn đều dành số trang khá lớn cho những nhà văn ẵm giải Nobel.

Dù vậy, những người làm công tác biên tập sách văn học vẫn không tin cơn sốt sách Nobel Văn học 2025 kéo dài. Nhà thơ, dịch giả trẻ Đào Quốc Minh phân tích: “Có 3 cuốn nổi tiếng nhất của ông: Vũ điệu quỷ Satan, Nỗi buồn của kháng cự, Chiến tranh và chiến tranh, một cuốn khác cũng được chú ý là Thế giới trôi qua và một tập truyện ngắn nữa, tôi quên tên, đều được viết bằng thủ pháp dòng ý thức.

Hầu hết các tác phẩm của ông ấy đều theo cấu trúc từ câu đầu tiên đến câu cuối cùng chỉ có một dấu chấm, không ngắt đoạn, không hội thoại, không ngoặc đơn, ngoặc kép, cứ liền tù tì như thế, cảm giác như lan man, trôi từ đời người này sang đời người khác, ký ức từ quá khứ, hiện tại, tương lai cứ hòa vào một, đọc rất khó. Ở Việt Nam có một số nhà văn cũng dùng thủ pháp này và sách của họ không được độc giả Việt ưa thích”.

2 cuốn sách của chủ nhân Nobel Văn học 2025

Nhà văn Krasznahorkai còn dùng thủ pháp dòng ý thức ở mức độ cao cấp hơn, cứ lan man thành một khối, rất kén độc giả, vì bắt độc giả phải tiếp xúc với khối văn bản không đầu không đũa, không ngắt không nghỉ, khiến họ không chịu nổi.

Với một cuốn tiểu thuyết bình thường, độc giả có thể tiếp cận từ bất kỳ chương nào nhưng với nhà văn vừa giành giải Nobel Văn học 2025 nếu không đọc sách của ông từ đầu đến cuối thì chẳng hiểu ông viết gì, không theo dõi được.

Dịch giả trẻ dự đoán: “Bây giờ sách gây sốt theo tâm lý đám đông. Họ đi truy lùng tiểu thuyết của ông ấy được dịch sang tiếng Việt. Nhưng theo tôi dự đoán chỉ vài tháng nữa sách của Krasznahorkai sẽ ế vêu chẳng ai đọc nổi, rồi lại vứt một chỗ hoặc bán đồng giá vài ba chục ngàn đồng cũng chẳng ai mua”.

Thi sĩ Trần Nhương chung quan điểm. “Tôi chưa đọc sách của tác giả Nobel năm nay, làm gì có sách mà đọc. Tôi cũng tò mò muốn xem nội dung sách như nào song tôi đoán sách của Krasznahorkai khó gây sốt.

Nhà văn Han Kang ẵm Nobel năm ngoái có vẻ gần gũi với Việt Nam hơn, dễ gây chú ý hơn. Tôi nghĩ, không chỉ riêng sách của Krasznahorkai khó sốt mà nhiều cuốn sách của các tác giả đoạt giải Nobel cũng có được độc giả Việt thích đâu”, ông nói.

Chủ nhân giải Nobel Văn học 2025

Theo nhà phê bình văn học Ngô Thảo, sách Nobel quen thuộc nhất với độc giả Việt chính là Trăm năm cô đơn của nhà văn người Colombia - Gabriel Garcia Marquez, chủ nhân giải Nobel Văn học năm 1982. Ông phân tích lý do sách Nobel Văn học không dễ thành hiện tượng ăn khách: “Vì sách Nobel Văn học là tác phẩm cá biệt của giới trí thức. Một số cuốn không thuận về tư tưởng không chỉ với độc giả nước ta, mà còn với độc giả trên quê hương của tác giả đoạt giải Nobel.

Nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ Orhan Pamuk đoạt giải Nobel Văn học 2006, từng bị một nhóm người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan âm mưu giết hại. Những người này còn định kiện Viện Hàn lâm Thụy Điển vì đã trao giải Nobel Văn học cho nhà văn Orhan Pamuk”.

NÔNG HỒNG DIỆU

Nông Hồng Diệu