Công an đưa trẻ chưa ngoan quét nghĩa trang liệt sỹ: Cách uốn cây non tuyệt vời

Trang Facebook Công an xã Bình Phú (tỉnh Phú Thọ) mới đây chia sẻ về một ngày ý nghĩa với các thanh thiếu niên "chưa ngoan" trên địa bàn. Vào sáng chủ nhật 26/10, đơn vị phối hợp cùng gia đình để đưa các bạn trẻ này đến nghĩa trang liệt sỹ làm vệ sinh, dọn dẹp khuôn viên. Hình ảnh vừa yên bình vừa thiêng liêng - các em cầm chổi quét lá, cầm khăn lau dọn nơi yên nghỉ của những anh hùng ngã xuống vì đất nước dưới tấm bia "Tổ quốc ghi công" - khiến bao người rưng rưng xúc động.

Theo Công an xã Bình Phú, việc đưa các em tới đây mang lại nhiều lợi ích: Trẻ được đóng góp vào việc làm sạch vệ sinh môi trường, hiểu đạo lý uống nước nhớ nguồn, giảm thời gian tụ tập chơi bời, làm những việc sai trái hay dùng điện thoại chơi game... Không có gì đáng ngạc nhiên khi các bình luận dưới bài đăng của đơn vị đều bày tỏ sự tán thưởng và ủng hộ: "Tuyệt vời!", "quá hay", "rất ý nghĩa"...

Ai cũng cho rằng, nếu cách làm này được nhân rộng khắp các tỉnh thành, công cuộc giáo dục những thanh thiếu niên "chưa ngoan" sẽ hiệu quả hơn rõ rệt.

Những năm qua, tình trạng vị thành niên vi phạm pháp luật có chiều hướng gia tăng, trở thành điều nhức nhối của xã hội. Theo thống kê sơ bộ, trung bình mỗi năm cả nước có khoảng 13.000 thanh thiếu niên vi phạm pháp luật. Trong đó, tỷ lệ vi phạm ở tuổi vị thành niên là 5,2% đối với người dưới 14 tuổi, 24,5% đối với người từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và 70,3% đối với người từ 16 đến dưới 18 tuổi.

Nguy hiểm hơn, một số thanh thiếu niên còn "khoe" hành vi vi phạm trên mạng xã hội như một chiến tích đáng tự hào, hoặc như một cách để thách thức xã hội. Cũng qua mạng xã hội, những người trẻ bất bảo kết thành hội nhóm, lôi kéo nhau làm những việc sai trái.

Dưới góc độ tâm sinh lý, lứa tuổi từ 13-18, con người thích khẳng định mình, khao khát đó nếu đi lạc hướng sẽ rất nguy hiểm. Lạc hướng có thể do môi trường giáo dục như bản thân cha mẹ lệch chuẩn, hay cha mẹ thiếu quan tâm, ảnh hưởng của những "giang hồ mạng"...

Các thành phần thanh thiếu niên bất hảo tại xã Bình Phú, Phú Thọ quét dọn, vệ sinh, dọn dẹp khuôn viên nghĩa trang. (Nguồn: Công an xã Bình Phú, tỉnh Phú Thọ)

"Hãy tự biết mình" (gnothi seauton), đây là câu châm ngôn nổi tiếng của triết gia Hy Lạp cổ đại Socrates từ cách đây 3.000 năm. Dòng chữ này nổi tiếng đến mức được khắc ở đền thờ thần Apollo ở Delphi, Hy Lạp và đến nay vẫn còn, với ý nghĩa mỗi người cần tự nhận thứ, hiểu về sự tồn tại của mình và ý nghĩa của bản thân. Mỗi cá nhân cần khám phá sâu bên trong mình, tìm hiểu nguồn cội để phân biệt điều tốt và điều xấu, điều đó dẫn dắt hành vi ứng xử trong cuộc sống, để mỗi người chọn cho mình chân lý.

Trẻ vị thành niên cần được học để hiểu cái gốc tốt đẹp của mình và hiểu rằng thần tượng của bản thân không phải là những tên giang hồ hành xử ngông cuồng, bất chấp luật pháp mà phải là những biểu tượng của chân, thiện, mỹ, trong đó có những anh hùng liệt sỹ sống và chết vì Tổ quốc, đồng bào. Nhiều vị đã hiến mình cho đất nước ở cái tuổi của các em bây giờ.

Có thể trong số thanh thiếu niên được Công an xã Bình Phú đưa đến nghĩa trang liệt sỹ hôm đó có một số em chưa hoàn hoàn tự nguyện, nhưng tôi tin khi tự tay mình chăm sóc nơi an nghỉ của các liệt sỹ, trong cảm xúc và tâm trí các em sẽ khởi lên những gì tốt đẹp. Các em vừa hiểu được đạo lý uống nước nhớ nguồn, vừa hiểu được ý nghĩa thực sự của cuộc sống, của tuổi trẻ.

Việc đứng trước hàng dài bia mộ với nhiều chiến sỹ hy sinh ở tuổi mười tám đôi mươi sẽ tạo ra một cú sốc nhận thức, giúp trẻ nhận ra rằng cuộc sống hiện tại là món quà được đổi bằng xương máu, những trò chơi vô bổ hay hành vi thách thức chuẩn mực xã hội bỗng trở nên nhạt nhẽo. Vì thế mà trẻ sẽ trân trọng và sống có trách nhiệm hơn, trước hết là với chính cuộc đời mình.

Ngoài ra, lao động chân tay với những mệt mỏi tích cực về thể chất cũng là cách để các bạn trẻ bước từ thế giới ảo sang thế giới thực, hiểu được giá trị của lao động, niềm vui khi hoàn thành một công việc ý nghĩa.

Cách làm của Công an xã Bình Phú không tốn kinh phí hay đòi hỏi tổ chức phức tạp, nhưng lại chạm đến được lõi của vấn đề giáo dục nhân cách, đó là trách nhiệm, lòng biết ơn và sự gắn kết cộng đồng. Hoạt động này có thể dễ dàng tổ chức định kỳ hàng tuần. Ngoài ra, có thể phối hợp luân phiên nhiều hình thức lao động công ích khác như dọn dẹp đường phố, công viên, trồng cây xanh, chăm sóc trẻ mồ côi hay người già ở viện dưỡng lão...

Lao động công ích là cách mềm mỏng mà hiệu quả để uốn những “cây non cong lệch", là “giờ học đạo đức” sống động nhất, không cần phấn trắng bảng đen, lời giáo huấn nặng nề hay những lần yêu cầu viết kiểm điểm, mời phụ huynh..., nhưng lại có sức cảm hóa sâu sắc.

Nhiều trẻ trở nên hư hỏng hoặc rơi vào nghiện điện thoại, nghiện game, tụ tập theo nhóm làm chuyện tiêu cực... không phải vì bản chất xấu, mà vì thiếu định hướng, thiếu việc làm có ý nghĩa. Bên cạnh cách trừng phạt, răn đe hợp lý, cần trao cho trẻ cơ hội làm người có ích, được góp phần vào một việc tốt đẹp, dù là nhỏ bé, để giúp phần đẹp đẽ nhất trong các em có cơ hội trỗi dậy. Cảm giác tự hào khi làm được việc có ích sẽ "nắn chỉnh" hướng đi khỏi sự lệch lạc.

Nhiều em sẽ nhận ra: Khi giúp dọn sạch một phần mộ liệt sỹ, mình đang tri ân người đã bỏ mình vì nước, cũng làm được việc tốt cho chính mình. Đó là sự tự thức tỉnh, chứ không phải bị ép buộc phải ngoan.

Giáo dục hiện đại đang hướng tới học qua trải nghiệm, “learning by doing”. Với trẻ cá biệt, cách “học làm người” này càng cần được áp dụng nhiều hơn.

Hoàng Hà