Công bố kết luận Thanh tra Chính phủ về trái phiếu doanh nghiệp: Loạt doanh nghiệp, ngân hàng vi phạm

Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã thanh tra 67 tổ chức phát hành trái phiếu, gồm 5 ngân hàng thương mại cổ phần, 37 công ty cổ phần, 25 công ty TNHH. Các doanh nghiệp và ngân hàng này đã phát hành tổng cộng 827 mã trái phiếu doanh nghiệp tổng trị giá hơn 462.824 tỷ đồng, trong thời gian từ 1/1/2015 đến 30/6/2023; trong đó, trái phiếu không có tài sản bảo đảm chiếm 58,4%.

Các ngân hàng vướng mắc trong theo dõi nguồn tiền

Theo kết luận thanh tra, nhóm ngân hàng thương mại (NHTM) như MB, ACB, VIB, OCB đã phát hành tổng cộng 255.107 tỷ đồng trái phiếu, mục đích để cho vay khách hàng (chủ yếu là trái phiếu phát hành không có tài sản đảm bảo).

Thanh tra Chính phủ chỉ ra, có 4 tổ chức thực hiện chưa đúng quy định công bố thông tin trước phát hành; 1 tổ chức phát hành không đúng theo phương án phê duyệt; 3 tổ chức sử dụng tiền chưa đúng mục đích tại phương án phát hành; 4 tổ chức phát hành với lãi suất cố định không có căn cứ…

Đáng nói, kết luận thanh tra còn cho biết tất cả các ngân hàng cùng không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn từ phát hành trái phiếu theo quy định.

Cụ thể, các ngân hàng này báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ tại thời điểm 31/12/2022 và 30/6/2023 được kiểm toán.

Tuy nhiên, lại không thể phân định chính xác số liệu về việc sử dụng số tiền thu được từ trái phiếu riêng lẻ cho từng khoản vay, từng khách hàng cụ thể.

Nguyên do là toàn bộ tiền thu được từ phát hành trái phiếu không theo dõi riêng mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh chung của ngân hàng để từ đó giải ngân cho cá nhân, tổ chức vay vốn.

Trong khi đó, các hoạt động kinh doanh của ngân hàng diễn ra liên tục và đan xen nên các ngân hàng không theo dõi riêng, cụ thể (đích danh) từng khách hàng vay vốn từ nguồn tiền thu được từ phát hành trái phiếu.

Đây cũng là một trong những khó khăn mà trước đó các ngân hàng đã kiến nghị lên Bộ Tài chính vào đầu năm 2023.

Tại kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì, nghiên cứu, tham mưu sửa đổi, bổ sung các nghị định có liên quan; phối hợp với Ngân hàng Nhà nước khẩn trương có văn bản hướng dẫn các tổ chức tín dụng phát hành trái phiếu doanh nghiệp để kịp thời chấn chỉnh, khắc phục.

Đa phần các tổ chức phát hành được thanh tra đều vi phạm công bố thông tin, sử dụng tiền từ phát hành trái phiếu

Nhiều doanh nghiệp vi phạm về công bố thông tin, sử dụng tiền trái phiếu

Theo kết luận thanh tra, nhóm 7 công ty thuộc Tập đoàn T&T phát hành tổng cộng 18.210 tỷ đồng để đầu tư thực hiện dự án điện gió và bất động sản.

Theo kết luận thanh tra, có 2/7 tổ chức có mục đích phát hành chưa cụ thể; 3/7 tổ chức có nội dung phát hành chưa đầy đủ; 7/7 tổ chức thực hiện chưa đúng các quy định về công bố thông tin; 6/7 tổ chức có tiền trái phiếu được chuyển về 1 tài khoản dự án và các giao dịch tiền cho dự án đều đi từ tài khoản này; 1/7 tổ chức chưa thực hiện đúng thanh toán gốc, lãi trái phiếu.

Ngoài ra, nhóm 11 công ty khác phát hành 32.141 tỷ đồng TPDN để: mua cổ phần/phần vốn góp thuộc sở hữu của tổ chức/cá nhân tại doanh nghiệp khác; thanh toán các giao dịch góp vốn hợp tác kinh doanh; thanh toán/đặt cọc cho giao dịch chuyển nhượng dự án bất động sản; thực hiện chương trình, dự án đầu tư và tăng quy mô vốn hoạt động…

Kết luận thanh tra cho thấy, có 4 doanh nghiệp thực hiện chưa đúng quy định về nội dung phương án phát hành; 4 doanh nghiệp thực hiện chưa đúng quy định về công bố thông tin trước phát hành; toàn bộ 11 doanh nghiệp thực hiện chưa đúng quy định về công bố thông tin của tổ chức phát hành…

Có 3 doanh nghiệp gồm: CTCP Năng lượng Bắc Hà, CTCP Đầu tư Hạ tầng kỹ thuật TP.HCM và CTCP Đầu tư Hải Phát sử dụng nguồn tiền từ phát hành TPDN không đúng mục đích.

Có 02/11 tổ chức phát hành gồm Công ty An Gia và CTCP Đầu tư Hạ tầng kỹ thuật TP.HCM sử dụng nguồn vốn TPDN để hợp tác, kinh doanh; tuy nhiên, đã không thực hiện trách nhiệm “quản lý vốn từ phát hành trái phiếu theo đúng phương án phát hành trái phiếu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt ”.

Tại CTCP Signo Land, Thanh tra Chính phủ cho biết doanh nghiệp này chưa thực hiện đúng trách nhiệm “Thanh toán đẩy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu khi đến hạn”.

Trong quá trình phát hành và sử dụng nguồn vốn TPDN trong mua bán căn hộ có dấu hiệu vi phạm về kê khai, nộp thuế GTGT, vi phạm kê khai, tạm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp; có dấu hiệu vi phạm về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ chào bán TPDN và thông tin công bố…

Chuyển 2 vụ việc tại Novaland và các doanh nghiệp liên quan sang cơ quan công an

Theo Thanh tra Chính phủ, vi phạm nghiêm trọng nhất là tại Tập đoàn Novaland và các doanh nghiệp liên quan.

Kết luận thanh tra cho thấy, 18 tổ chức phát hành thuộc nhóm Tập đoàn Novaland và các công ty con đã phát hành thành công 131 mã trái phiếu doanh nghiệp với tổng giá trị là 67.100 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ kết luận, có 7 tổ chức chưa thực hiện đúng quy định về hồ sơ phát hành; 4 tổ chức vi phạm trong việc sử dụng tiền có dấu hiệu sai mục đích; 11 tổ chức không thực hiện trách nhiệm quản lý nguồn tiền; 1 tổ chức sử dụng tiền không đúng với mục đích; 12 tổ chức thực hiện chưa đúng quy định về công bố thông tin; 5 tổ chức vi phạm về trách nhiệm thanh toán gốc và lãi.

Về sử dụng nguồn tiền phát hành trái phiếu, có 5 tổ chức phát hành (gồm Tập đoàn Novaland, Công ty CP Dịch vụ Đầu tư Lucky House, Công ty TNHH Thành phố Aqua, Công ty TNHH Đầu tư bất động sản Unity, Công ty TNHH Bất động sản Gia Đức) vi phạm hoặc có dấu hiệu vi phạm.

Đáng chú ý, qua thanh tra tại nhóm doanh nghiệp này, Thanh tra Chính phủ đã chuyển 2 vụ việc vi phạm, có dấu hiệu vi phạm sang cơ quan công an để điều tra, làm rõ.

Yêu cầu chấm dứt ngay các hành vi vi phạm

Từ những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm được chỉ ra qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ yêu cầu các tổ chức phát hành chấm dứt các hành vi vi phạm về phát hành trái phiếu doanh nghiệp và sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu doanh nghiệp đã được phát hiện qua thanh tra; khẩn trương rà soát, khắc phục các tồn tại, khuyết điểm và hậu quả (nếu có).

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước căn cứ các quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với vi phạm của các tổ chức phát hành có vi phạm được chỉ ra qua thanh tra. Trong quá trình xem xét, xử lý; trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng, gây hậu quả thì chuyển thông tin vụ việc cho cơ quan chức năng xem xét, xử lý theo quy định pháp luật.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND các tỉnh Đồng Nai, Bình Thuận (nay là tỉnh Lâm Đồng) chỉ đạo kiểm tra, xử lý vi phạm trong huy động vốn kinh doanh bất động sản/nhà ở tại Dự án Khu đô thị Aqua City (Khu A2, A3) do Công ty TNHH thành phố AQUA làm chủ đầu tư; Phân khu 1 - Dự án Khu đô thị Dịch vụ thương mại cao cấp Cù Lao Phước Hưng do Công ty TNHH Phát triển Bất động sản An Khang làm chủ đầu tư;

Dự án Tổ hợp khu du lịch Thung Lũng Đại Dương (Dự án Nova World Phan Thiết) do Công ty TNHH Delta - Valley Bình Thuận làm chủ đầu tư và Dự án Khu phức hợp du lịch sinh thái Mũi Yến do Công ty cổ phần Mũi Yến làm chủ đầu tư.

Nhật Linh