Cộng đồng người Hồi giáo ở Pháp hoang mang trước chỗ đứng trong xã hội

Ông Mehdy Belabbas. Ảnh: NYT

Ở tuổi 42, Mehdy Belabbas thể hiện lời hứa của nền cộng hòa Pháp về sự dịch chuyển xã hội đi lên: là con trai của một công nhân xây dựng Hồi giáo gốc Algeria, anh là người đầu tiên trong gia đình theo học cao học và đã làm phó thị trưởng trong 12 năm, đại diện cho những người lao động nơi anh lớn lên.

Tuy nhiên, trong hai tuần qua, ông Belabbas chỉ suy nghĩ về một điều: “Tôi đang phân vân liệu tôi có nên rời Pháp hay không”.

Suy nghĩ của ông Belabbas bắt nguồn từ những ngày tranh luận sôi nổi, nếu không muốn nói là thù địch, phần lớn được thúc đẩy bởi các Bộ trưởng sau vụ chặt đầu khủng khiếp một giáo viên bởi một phần tử Hồi giáo cực đoan 18 tuổi.

Chỉ chưa đầy 2 tuần sau đó, vào chiều qua tại Nice, một vụ tấn công khủng bố khác đã diễn ra, được thực hiện bởi một người nhập cư trái phép gốc Tunisia, 21 tuổi. Hung thủ đã chặt đầu 1 người và giết chết 2 người khác tại nhà thờ Notre-Dame ở thành phố này.

Các quan chức Pháp đã tuyên bố sẽ trấn áp những đối tượng mà Bộ trưởng Nội vụ Gérald Darmanin gọi là "kẻ thù bên trong", đồng thời đóng cửa một nhà thờ Hồi giáo, đề xuất cấm một số nhóm Hồi giáo mà chính phủ coi là cực đoan và thậm chí đề xuất loại bỏ các quầy thực phẩm phân chia theo sắc tộc trong các siêu thị.

Ông Macron cũng chính là người đã khởi động chiến dịch chống lại chủ nghĩa “ly khai” Hồi giáo khỏi các giá trị thế tục vốn được lưu giữ sâu sắc của Pháp.

Cộng đồng Hồi giáo trước nguy cơ bị kỳ thị

Những tuyên bố này của các quan chức Pháp đã gây ra phản ứng dữ dội từ một số quốc gia Hồi giáo, đồng thời gây ra sự hoang mang cho gần sáu triệu người Hồi giáo của Pháp, những người đang lo ngại bị dán nhãn khủng bố.

Ông Belabbas nói: “Sau cuộc tấn công này, năm hoặc sáu triệu người phải biện minh cho mình. Nhưng chúng tôi không biết họ mong chờ điều gì từ chúng tôi."

Vụ tấn công ở Nice vào thứ Năm hứa hẹn sẽ làm trầm trọng thêm sự nhầm lẫn, tính kỳ thị trong cộng đồng, bất chấp việc các nhà lãnh đạo Hồi giáo cũng lên án kẻ giết người.

Naziha Mayoufi, một thành viên của Les Musulmans, hiệp hội các nhóm Hồi giáo và nhà thờ Hồi giáo tại Pháp, cho biết cô cảm thấy "kinh hãi và đau buồn vô hạn cho gia đình các nạn nhân, cho những người bạn Công giáo của chúng tôi."

Nhưng cô nói rằng sau cuộc tấn công ở Nice, cô sợ rằng các chính trị gia và các chuyên gia sẽ gán thêm cho cộng đồng cái mác "kẻ thù từ bên trong".

“Là người Hồi giáo, chúng tôi là những người phải trả giá cho những thiệt hại của hai hành động cực đoan đó", cô nói về hai vụ chặt đầu gần đây tại Pháp.

Sự hoang mang trong cộng đồng Hồi giáo của Pháp đặc biệt rõ rệt ở Ivry-sur-Seine, vùng ngoại ô của tầng lớp lao động ở phía Đông Paris, nơi ông Belabbas lớn lên và nơi hàng nghìn người Hồi giáo đã hòa nhập về kinh tế và xã hội kể từ những năm 1950.

“Tất cả những lời nói và hành động gần đây đều cho thấy rằng cộng đồng Hồi giao đang là cái bia bị ngắm tới, rằng tất cả chúng ta đều có liên quan đến mô hình 'chủ nghĩa ly khai' mới này, và tất cả chúng ta đều bị nghi ngờ," Mohamed Akrid, chủ tịch của Annour, một tổ chức giám sát việc xây dựng một nhà thờ Hồi giáo dự kiến hoàn thành vào năm 2023, cho hay.

Kể từ năm 2004, những người sùng đạo Hồi ở Ivry-sur-Seine đã phải cầu nguyện tại một phòng tập thể dục tồi tàn và một căn lều mà tòa thị chính đã cho họ mượn để chào đón khoảng 2.000 vào mỗi thứ Sáu.

Ông Mohamed Akrid, chủ tịch của Annour. Ảnh: NYT

Ông Akrid thừa nhận rằng Hồi giáo ở Pháp đã bị lấn át bởi các phe phái cực đoan có ảnh hưởng mạnh mẽ đến giới trẻ, đặc biệt là trên mạng xã hội. Nhưng ông nói thêm rằng cuộc đàn áp gần đây của Pháp đối với các cá nhân và nhóm Hồi giáo bị cáo buộc là chủ nghĩa cực đoan có nguy cơ tạo ra nhiều nhầm lẫn hơn là chống lại ảnh hưởng lan rộng này.

Ông Darmanin nói rằng khoảng 250 cuộc đột kích của cảnh sát vào tuần trước đã quét sạch "hàng chục cá nhân không nhất thiết liên quan đến cuộc điều tra" về vụ chặt đầu. Chỉ có 7 trường hợp bị truy tố và điều tra thêm.

Tuy nhiên,điều chính phủ muốn là gửi một thông điệp, ông Akrid nói. “Nhưng dành cho ai? Cho những người đã bị bắt hay cho tất cả những người theo đạo Hồi? "

Mối quan hệ phức tạp giữa tôn giáo và nền Cộng hòa

Ông Belabbas nói rằng khi ông lớn lên ở “Cité Gagarine”, nơi từng là một dự án nhà ở xã hội đầy tham vọng ở Ivry-sur-Seine, những thành phần cấp cao của đất nước đã nói với chúng tôi rằng:“ Nếu bạn làm việc, nếu bạn học tập, nếu bạn tôn trọng luật pháp của Cộng hòa, bạn sẽ có quyền được thăng tiến trong xã hội".

Nhưng “điều đó không nhất thiết có nghĩa là chúng tôi phải ăn uống như mọi người hoặc tin như mọi người khác”, ông nói thêm rằng các mô hình hiện tại đang ngầm ám chỉ rằng các phong tục và tập quán của người Hồi giáo không phù hợp với luật của nền Cộng hòa.

Trung tâm của mối quan hệ phức tạp của Pháp với các công dân Hồi giáo của mình là lời thề của chính quyền sẽ bảo vệ những người xuất bản các bức tranh biếm họa về Nhà tiên tri Muhammad, khởi điểm là tạp chí Charlie Hebdo. Điều này bị người Hồi giáo gọi là báng bổ và là điều tối kỵ.

Nhưng nhiều người Hồi giáo, từ những người mua sắm tại khu chợ ngoài trời Ivry-sur-Seine đến chủ tịch Hội đồng Đức tin Hồi giáo của Pháp, đã bày tỏ sự không hài lòng của họ với các loạt tranh biếm họa, cho rằng cần có giới hạn đối với hành vi xúc phạm khi nói đến niềm tin tôn giáo.

Những phụ nữ Hồi giáo đi chợ tại Ivry-sur-Seine, Paris. Ảnh: NYT

Một cuộc thăm dò được công bố vào đầu tháng 9 chỉ ra rằng trong khi 59% người Pháp ủng hộ việc xuất bản các bức biếm họa nhân danh tự do ngôn luận, thì chỉ có 19% người Hồi giáo đồng ý.

Vincent Geisser, một nhà xã hội học chuyên về Hồi giáo tại Đại học Aix-Marseille,cho biết trước đây, việc hội nhập xã hội tại Pháp luôn khuyến khích mọi người "từ bỏ tôn giáo cũ". Tuy nhiên điều đó không xảy ra. Hàng nghìn người đã hội nhập vào xã hội Pháp và vẫn giữ những phong tục tập quán cũ, điều bị một số nhà lãnh đạo chính trị coi là "sự phản bội đối với nền Cộng hòa".

Ông Akrid nói rằng nhiều thanh niên thiếu hiểu biết về tôn giáo "đang tự giáo dục bản thân trên mạng xã hội, dưới sự thương xót của những kẻ thao túng."

Ông nói rằng ông đồng ý với việc người Hồi giáo tham gia vào cuộc tranh luận công khai và hướng tới sự hiểu biết tốt hơn về các văn bản tôn giáo. Nhưng ông nói thêm rằng chính sách đồng hóa của Pháp, vốn có xu hướng phủ nhận sự khác biệt, có thể sẽ tạo nên mâu thuẫn.