Công ước Hà Nội – Nền tảng toàn cầu cho kỷ nguyên an ninh số

Thế giới đang sống trong một thời đại mà biên giới không còn chỉ được vẽ trên bản đồ, mà còn tồn tại trong không gian mạng. Mỗi ngày, hàng tỷ lượt dữ liệu di chuyển qua biên giới số; cùng với đó là những cuộc tấn công mạng, hành vi lừa đảo xuyên quốc gia, đánh cắp thông tin cá nhân, tống tiền kỹ thuật số... đang diễn ra với quy mô và tốc độ chưa từng có.

Tội phạm mạng từ chỗ là mối lo ngại công nghệ đã trở thành vấn đề an ninh quốc tế, gắn trực tiếp với chủ quyền, kinh tế và niềm tin xã hội.

Chủ tịch nước Lương Cường và Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres chụp ảnh chung với các Trưởng đoàn dự Lễ mở ký Công ước Hà Nội. Ảnh: TTXVN

Trong bối cảnh ấy, Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng, được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua ngày 24/12/2024 theo Nghị quyết 79/243, được xem là bước ngoặt mang tính toàn cầu. Đây là văn kiện quốc tế đầu tiên tạo nên khuôn khổ pháp lý thống nhất nhằm phòng ngừa, điều tra và xử lý tội phạm mạng, hướng tới một không gian số an toàn, tin cậy và nhân văn hơn.

Ngày 25–26/10/2025, Thủ đô Hà Nội đã trở thành tâm điểm của thế giới khi đăng cai Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng, với chủ đề “Chống tội phạm mạng, chia sẻ trách nhiệm, hướng tới tương lai”.

Quang cảnh buổi họp báo quốc tế thông báo kết quả Lễ mở ký Công ước Hà Nội. Ảnh: Tuấn Anh/TTXVN

Sự kiện quy tụ hơn 2.500 đại biểu từ 119 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 110 đoàn quốc gia, cùng đại diện của 150 tổ chức quốc tế, chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ lớn. Đặc biệt, 72 quốc gia đã đặt bút ký ngay trong lễ mở ký, con số thể hiện mức độ đồng thuận hiếm có trong lịch sử các văn kiện Liên Hợp Quốc mới được ban hành.

Việt Nam với vai trò nước chủ nhà không chỉ đảm nhiệm trách nhiệm tổ chức, mà còn góp phần định hình tinh thần của Công ước: đưa an ninh mạng trở thành cầu nối thay vì ranh giới giữa các quốc gia.

Khung pháp lý mới cho một thế giới kết nối

Công ước Hà Nội gồm 9 chương, 71 điều, bao trùm toàn bộ các khía cạnh của hợp tác quốc tế trong đấu tranh chống tội phạm mạng. Các điều khoản quy định rõ nhóm hành vi phạm tội, quy trình điều tra, dẫn độ, hỗ trợ tư pháp, chia sẻ dữ liệu điện tử và đào tạo kỹ thuật.

Điểm đáng chú ý là cơ chế hợp tác được thiết kế linh hoạt, dựa trên nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và quyền con người, phù hợp với bối cảnh đa dạng về trình độ phát triển và hệ thống pháp luật của các quốc gia.

Theo kế hoạch, Công ước được mở ký tại Hà Nội từ ngày 25/10/2025 và tiếp tục mở tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York đến hết ngày 31/12/2026; văn kiện sẽ có hiệu lực 90 ngày sau khi đủ 40 quốc gia phê chuẩn, dự kiến vào năm 2027.

Phiên bế mạc Lễ mở ký Công ước Hà Nội. Ảnh: Phương Hoa/TTXVN

Khác với các hiệp định song phương hay khu vực, Công ước Hà Nội tạo nên một ngôn ngữ chung cho cộng đồng quốc tế trong nhận diện và xử lý tội phạm mạng.

Từ truy cập trái phép, can thiệp dữ liệu, phát tán mã độc cho đến lừa đảo tài chính, rửa tiền hay bóc lột tình dục trẻ em qua mạng – tất cả đều được định danh thống nhất, giúp việc hợp tác điều tra và xét xử xuyên biên giới trở nên khả thi.

Đặc biệt, cơ chế “phản ứng nhanh” giữa các quốc gia thành viên được đánh giá là bước tiến vượt trội. Thông qua mạng lưới liên lạc 24/7, các cơ quan thực thi pháp luật có thể trao đổi yêu cầu, chia sẻ chứng cứ kỹ thuật và phối hợp truy vết dữ liệu điện tử trong thời gian ngắn nhất.

Quang cảnh Phiên thảo luận toàn thể thứ hai trong khuôn khổ Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên hợp quốc về Chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội). Ảnh: Phương Hoa/TTXVN

Đây là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu thiệt hại từ các cuộc tấn công mạng quy mô lớn – điều mà trước đây chưa một hiệp ước quốc tế nào làm được một cách hiệu quả.

Không chỉ là văn bản pháp lý, Công ước còn mở ra cơ hội hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo chuyên môn và chuyển giao công nghệ giữa các nước phát triển với các quốc gia đang phát triển. Điều này có ý nghĩa đặc biệt với Việt Nam, khi nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực an ninh mạng, xây dựng năng lực ứng phó sự cố và hợp tác kỹ thuật số đang ngày càng cấp bách.

Từ Hà Nội lan tỏa niềm tin và trách nhiệm toàn cầu

Không chỉ mang ý nghĩa chính trị, việc Hà Nội được chọn là nơi mở ký Công ước còn là sự ghi nhận uy tín và vai trò của Việt Nam trong nỗ lực kiến tạo môi trường số an toàn toàn cầu. Sau hơn một thập kỷ tham gia tích cực vào các diễn đàn đa phương về an ninh mạng, Việt Nam đã chứng minh năng lực tổ chức, điều phối và tạo đồng thuận, điều mà nhiều quốc gia phát triển cũng đánh giá cao.

Lễ mở ký tại Hà Nội không chỉ là sự kiện ngoại giao, mà còn là bức tranh của tinh thần hợp tác công – tư, nơi các tập đoàn, doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế cùng chung tay đóng góp.

Sự đồng hành của các đối tác và nhà tài trợ như VietinBank, PETROVIETNAM, EVN, MB Bank, Agribank, SSI, FPT, VPBank, Gelex, Vietnam Airlines, VIX, BIDV, VIETTEL, OKX, VNPT, Napas đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, khẳng định rằng an ninh mạng không chỉ là nhiệm vụ của nhà nước, mà là trách nhiệm xã hội của mọi tổ chức và cá nhân.

Nhiều đại biểu quốc tế đánh giá, thành công của sự kiện không chỉ đến từ quy mô, mà từ cách Việt Nam truyền tải thông điệp: lấy hợp tác làm nền tảng, lấy niềm tin làm sức mạnh.

Từ góc nhìn của các chuyên gia, việc Công ước được gắn với tên Hà Nội không chỉ là sự kiện lịch sử mà còn là bước khẳng định vị thế mới của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu về an ninh mạng và chuyển đổi số. Việt Nam đã chuyển từ vai trò “tham gia” sang “dẫn dắt đối thoại”, góp phần hình thành luật chơi chung cho không gian mạng toàn cầu.

Đại diện Sáng kiến toàn cầu về phòng chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia tham luận tại Phiên thảo luận toàn thể thứ hai trong khuôn khổ Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên hợp quốc về Chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội). Ảnh: Phương Hoa/TTXVN

Nhìn lại, sự ra đời của Công ước Hà Nội là kết quả của gần bốn năm đàm phán kiên trì giữa các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, phản ánh nhận thức ngày càng rõ ràng rằng an ninh mạng là vấn đề toàn cầu, chỉ có thể giải quyết bằng hợp tác quốc tế.

Từ Hà Nội – nơi khởi nguồn của Công ước, thế giới đã chứng kiến hình ảnh một Việt Nam hội nhập, có trách nhiệm và chủ động đóng góp vào giải pháp cho các vấn đề chung của nhân loại. Đó không chỉ là dấu ấn ngoại giao, mà còn là nền tảng để Việt Nam khẳng định năng lực tham gia định hình trật tự kỹ thuật số mới.

Khi Công ước chính thức có hiệu lực, hành trình thực thi sẽ còn nhiều thách thức, từ việc nội luật hóa các quy định, nâng cao năng lực thực thi đến bảo đảm quyền riêng tư và cân bằng giữa an ninh và tự do số. Song, những gì khởi đầu từ Hà Nội đã mở ra niềm tin rằng: bằng sự đồng lòng và chia sẻ, thế giới có thể biến không gian mạng thành nơi an toàn hơn cho mọi công dân.

Và cũng từ đó, “Công ước Hà Nội” không chỉ là tên của một văn kiện, mà là biểu tượng của niềm tin, của tinh thần hợp tác và trách nhiệm số toàn cầu, nơi Việt Nam khẳng định vị thế một quốc gia kiến tạo, cùng thế giới bảo vệ hòa bình trong kỷ nguyên số.

PV