Cú hích chính sách mở đường cho 'hành động xanh'

Tại đây, các chuyên gia đã trao đổi về những chủ trương, chính sách bảo vệ môi trường, trong đó đặc biệt nhấn mạnh Hà Nội đang trước “thời cơ vàng” để trở thành "Thủ đô xanh".

Gian trưng bày của ông Nguyễn Hữu Quyết - Giáo viên Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng (Hà Nội) tại Diễn đàn công nhân lao động vì môi trường. Ảnh: Tô Thế

“Cú hích” chính sách về môi trường

Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) Lê Thanh Thủy cho biết, Hà Nội đang đối diện áp lực ô nhiễm môi trường lớn, đặc biệt là không khí và nguồn nước tại các khu đô thị và làng nghề.

Theo bà Lê Thanh Thủy, trong bối cảnh này, Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12-7-2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường theo nguyên tắc "6 rõ" (Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền) đã kịp thời tạo ra một “cú hích chính sách” mang tính đột phá về công tác bảo vệ môi trường.

Đồng thời, chỉ thị đã tạo cơ sở pháp lý và đồng bộ công cụ quản lý để không chỉ riêng thành phố Hà Nội mà còn là của cả nước thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn: Từ việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải, hạn chế xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch, đến đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi năng lượng tái tạo; hình thành các vùng phát thải thấp theo xu thế chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng xanh, năng lượng sạch trên địa bàn thành phố.

Công nhân tham dự diễn đàn. Ảnh: Tô Thế

Với tinh thần nêu gương, mở đường cho các đô thị khác học tập, Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo UBND thành phố chủ động xây dựng và ban hành kế hoạch của thành phố về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg nhằm cụ thể hóa 11 nhiệm vụ chung cấp tỉnh và 9 nhiệm vụ cụ thể của thành phố.

Hiện dự thảo kế hoạch của thành phố đang được Sở Nông nghiệp và Môi trường trình UBND thành phố xem xét, quyết định; trong đó đã xác định 4 nhóm chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030 cần giám sát, được cụ thể hóa thành 23 chỉ tiêu thành phần trong các lĩnh vực, như: Thu gom, xử lý nước thải, không khí và khí thải, chất thải rắn, phát triển hệ thống giao thông “xanh”.

“Thời cơ vàng đã đến. Nếu không tận dụng triệt để, Hà Nội sẽ bỏ lỡ cơ hội quý giá để bứt phá trong công tác bảo vệ môi trường", bà Lê Thanh Thủy nêu quan điểm.

Mỗi hành động nhỏ, tạo chuyển biến lớn cho môi trường

Trong chương trình, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho hay, chỉ riêng Tháng hành động vì môi trường vừa qua đã có hơn 1,1 triệu đoàn viên, công nhân tham gia với hơn 11.000 hoạt động, trồng trên 1,3 triệu cây xanh và xử lý hàng nghìn tấn rác thải. Những con số này không chỉ là minh chứng cho hiệu quả của phong trào mà còn là lời nhắc nhở, khi mỗi công dân, người lao động Thủ đô nói riêng, cả nước nói chung cùng chung tay hành động, sự thay đổi tích cực sẽ đến rất nhanh và mạnh mẽ.

Phân tích cụ thể hơn, TS Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học an toàn và Vệ sinh lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho rằng, Chỉ thị số 20/CT-TTg là cú hích chính sách quan trọng, nhưng để chính sách đi vào cuộc sống, cần sự đồng hành, hành động cụ thể từ chính quyền địa phương, doanh nghiệp, đặc biệt là người lao động - lực lượng nòng cốt trong sản xuất và sinh hoạt hằng ngày. Đây vừa là đối tượng chịu tác động của môi trường làm việc, vừa là chủ thể có khả năng tạo ra thay đổi. Những sáng kiến “xanh hóa” nơi làm việc, như: Sử dụng bình nước cá nhân thay chai nhựa, tái chế phế phẩm, xây dựng “góc xanh” trong nhà máy hay phát triển mô hình 3R (Reduce - Reuse - Recycle) sẽ góp phần giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng.

Ông Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học An toàn vệ sinh lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam trình bày tham luận. Ảnh: Hải Nguyễn

Ở góc nhìn khác, ông Trần Quang Ánh, Trưởng phòng Kế hoạch kỹ thuật Urenco chi nhánh Hoàn Kiếm nhấn mạnh, những năm qua, công tác vệ sinh môi trường đạt nhiều kết quả tích cực, như cơ giới hóa từng bước được đẩy mạnh, nhiều tuyến phố sạch đẹp hơn, phong trào tổng vệ sinh duy trì thường xuyên, thu hút đông đảo cán bộ, đảng viên và người dân. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế như hạ tầng chưa đồng bộ, phương tiện cũ kỹ, tỷ lệ cơ giới hóa chưa cao; một bộ phận người dân, doanh nghiệp chưa chấp hành tốt quy định; công tác tuyên truyền chưa sâu rộng.

Ba nhóm giải pháp trọng tâm được đại diện Urenco chi nhánh Hoàn Kiếm nêu tại diễn đàn. Theo đó, các đơn vị duy trì vệ sinh môi trường cần đầu tư thiết bị hiện đại như thay thế xe gom hở bằng thùng composite kín (ngăn rò rỉ rác và mùi hôi); đưa vào sử dụng phương tiện xanh chuyên dụng như xe điện thu gom rác…, xây dựng hạ tầng trung chuyển hiện đại, phát triển hệ thống phân loại rác tại nguồn...

Các đơn vị cần ứng dụng công nghệ thông minh và kết hợp GPS với AI để tối ưu tuyến thu gom rác thải; áp dụng thu phí vệ sinh điện tử; triển khai IoT giám sát thùng rác và điều phối tự động.

Bên cạnh đó, công nhân vệ sinh phải chuyên nghiệp, am hiểu công nghệ và pháp luật môi trường; người dân bỏ rác đúng giờ, đúng nơi; cộng đồng tích cực tham gia phong trào tổng vệ sinh.

Các đơn vị liên quan tăng cường hợp tác, huy động nguồn lực xã hội hóa, phát triển mô hình PPP, phối hợp doanh nghiệp công nghệ và viện nghiên cứu triển khai giải pháp xử lý chất thải tiên tiến.

Về phía cơ quan quản lý, cần ban hành quy trình, định mức dịch vụ vệ sinh phù hợp chi phí thực tế; xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa đơn vị vận hành và chính quyền cơ sở; tăng cường chế tài xử phạt minh bạch, kịp thời; bố trí ngân sách và cơ chế ưu đãi cho đầu tư xanh.

Còn đối với cơ quan, tổ chức, cộng đồng, theo ông Trần Quang Ánh, cần tuyên truyền đa dạng, xây dựng mô hình điểm tại trường học, cơ quan, khu dân cư… kết hợp lồng ghép nội dung về trật tự đô thị; gắn tiêu chí vệ sinh môi trường vào đánh giá cán bộ, đảng viên; duy trì phong trào “Cuối tuần xanh” thành nếp sống văn hóa.

Ông Phạm Hồng Quân, Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường:

Để triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành kế hoạch hành động, cụ thể hóa các nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, phân công nhiệm vụ cho các đơn vị trực thuộc, tập trung vào các nhóm nhiệm vụ chính, như: Rà soát, đánh giá tiến độ thực hiện các chương trình, đề án về bảo vệ môi trường; tham mưu hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật; xây dựng cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia; nâng cao chất lượng công tác thẩm định, cấp phép và kiểm tra pháp luật về môi trường.

Bà Trần Thị Thu Hiền, Phòng Quản lý chất thải, Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường:

Hiện cả nước có 1.549 cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt, song phần lớn vẫn dựa vào chôn lấp (64%), trong khi công nghệ hiện đại như đốt rác phát điện, ủ sinh học hay tái chế mới chiếm tỉ lệ thấp. Sau sáp nhập, lượng rác thải tăng nhanh, nhiều địa phương gặp khó khăn do địa bàn mở rộng nhưng hạ tầng thu gom, vận chuyển và xử lý chưa được điều chỉnh kịp thời, dẫn tới quá tải.

Bên cạnh đó, ý thức phân loại rác của một bộ phận người dân và công nhân chưa cao, hạ tầng kỹ thuật còn thiếu đồng bộ, trong khi chi phí vận chuyển tăng mạnh. Ngoài ra, nhiều bãi chôn lấp không hợp vệ sinh tiếp tục là thách thức lớn. Chỉ thị số 20/CT-TTg đặt ra yêu cầu đổi mới cơ chế quản lý, nâng cao trách nhiệm của chính quyền địa phương, doanh nghiệp dịch vụ thu gom, xử lý rác thải cũng như các tổ chức đoàn thể, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa, phân loại rác thải để hướng tới nền kinh tế tuần hoàn.

Hà Phong