'Cú hích' phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam

ĐBQH. Bùi Hoài Sơn. (Ảnh NVCC)

Đó không chỉ là niềm tự hào dân tộc, mà còn là lời khẳng định rằng văn hóa Việt Nam hoàn toàn có thể “đem chuông đi đánh xứ người”, góp phần nâng tầm vị thế quốc gia trong dòng chảy toàn cầu.

Dư địa để "đem chuông đi đánh xứ người"

Nỗ lực phát triển công nghiệp văn hóa của Việt Nam trong những năm qua đã mang lại những thành quả đáng tự hào. Phương Mỹ Chi đã giành giải và gây tiếng vang ở Trung Quốc, giờ đây, Đức Phúc đã đạt giải thưởng cao tại một cuộc thi có tầm ảnh hưởng lớn hơn khi xuất sắc giành ngôi vị quán quân tại Intervision 2025 - một cuộc thi âm nhạc quốc tế uy tín tổ chức tại Nga.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã gửi thư chúc mừng và nhấn mạnh thành tích này không chỉ là niềm vinh dự lớn lao cho cá nhân ca sĩ mà còn là niềm tự hào chung của nền âm nhạc đương đại và văn hóa Việt Nam.

Đây là những tín hiệu tích cực, lạc quan trong việc đánh dấu thương hiệu Việt Nam trong dòng chảy nghệ thuật thế giới. Chúng ta đã nhận ra hướng đi đúng đắn trong phát triển công nghiệp văn hóa, không chỉ bảo tồn và gìn giữ những giá trị văn hóa dân tộc mà còn lan tỏa các giá trị đó ra thế giới.

Trước đây, khi các nhóm nhạc, ca sĩ nước ngoài như Blackpink, BTS... đến biểu diễn, công chúng trong nước thường bị choáng ngợp. Giới trẻ đam mê âm nhạc nước ngoài, trong khi chúng ta có nhiều giá trị văn hóa dân tộc có thể kết tinh thành sản phẩm nghệ thuật để "đem chuông đi đánh xứ người" thành công, mà chiến thắng của Đức Phúc là một minh chứng.

Sau đó, See tình của Hoàng Thùy Linh tạo nên cơn sốt xu hướng với nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cùng "bắt trend" trình diễn. Rồi Chi Pu, Phương Mỹ Chi, Đức Phúc... bước ra thế giới không chỉ là hiện tượng nhất thời mà phản ánh xu hướng xuất khẩu văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Ngày nay, cạnh tranh sức mạnh mềm trên thế giới có ý nghĩa quan trọng, không chỉ dừng ở việc truyền bá văn hóa mà còn ảnh hưởng đến kinh tế và sức mạnh tổng hợp của quốc gia. Nếu có những bước đi bài bản, được truyền cảm hứng từ các sự kiện nói trên và được hỗ trợ bởi chính sách phù hợp của Đảng và Nhà nước, những sản phẩm văn hóa nghệ thuật của Việt Nam sẽ dần có chỗ đứng vững chắc trong thị trường nghệ thuật thế giới. Đây thực sự sẽ là sức mạnh mềm của chúng ta trong bối cảnh hiện nay.

Những yếu tố cần thiết cho phát triển

Trước đây, chúng ta thường nghĩ, những bộ phim thương mại như của Trấn Thành, Lý Hải mới tiếp cận được với thị hiếu người trẻ và khán giả đại chúng. Tuy nhiên, khi có cách tiếp cận phù hợp, phim lịch sử - chiến tranh cách mạng - chính kịch vẫn thu hút khán giả thành công, mang lại doanh thu bùng nổ. Đó chính là cách tiếp cận của công nghiệp văn hóa.

Hiện tượng Mưa đỏ chắc chắn sẽ còn được nhắc đến trong một thời gian dài. Mặc dù khai thác chủ đề lịch sử/chiến tranh vốn được cho là khô khan, kén khán giả, nhưng bộ phim đã rất thành công về mặt doanh thu, thậm chí tạo ra kỷ lục phòng vé.

Một cảnh trong phim Mưa đỏ. (Nguồn: Báo Văn nghệ)

Thành công của Mưa đỏ còn đến từ nhiều lý do khác nhau. Lý do đầu tiên là tâm trạng xã hội đang rất phù hợp để ủng hộ một bộ phim hay sản phẩm nghệ thuật có chủ đề yêu nước, tôn vinh giá trị lịch sử dân tộc. Những bộ phim thành công trong năm 2025 đều về chủ đề này, ví dụ như Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối cũng gặt hái doanh thu thắng lợi.

Không chỉ trong điện ảnh, mà ở lĩnh vực âm nhạc, các ca khúc về chủ đề ca ngợi đất nước cũng nhận được sự quan tâm đặc biệt của khán giả. Nhiều bài hát có sức lan tỏa mạnh mẽ. Các chương trình đại nhạc hội như V Fest – Thanh xuân rực rỡ, V Concert - Rạng rỡ Việt Nam, concert quốc gia Tổ quốc trong tim và nhiều chương trình lớn khác đều thành công khi truyền tải thông điệp yêu nước.

Liên quan đến công nghiệp văn hóa còn nhiều nội dung khác. Thứ nhất là câu chuyện về tài năng và sự sáng tạo. Các tác phẩm nghệ thuật lan tỏa mạnh mẽ thời gian gần đây vừa đưa được thông điệp quan trọng vào tác phẩm, vừa phù hợp với thị hiếu khán giả. Ví dụ như nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung với Viết tiếp câu chuyện hòa bình hay Nhóm DTAP với album Made in Vietnam.

Yếu tố quan trọng nữa là công nghệ. Có sự thay đổi mạnh mẽ trong việc sử dụng công nghệ, giúp các sản phẩm nghệ thuật tỏa sáng. Trong Mưa đỏ, nhiều kỹ xảo điện ảnh và công nghệ mới được sử dụng, giúp sản phẩm trở nên chân thực, gần gũi hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ - nhóm khách hàng chính của thị trường nghệ thuật.

Một yếu tố quan trọng khác là kỹ năng kinh doanh. Một sản phẩm muốn thành công cần có độ lan tỏa, cần kỹ năng phát triển khán giả, phát triển thị trường, xây dựng thương hiệu. Có thể thấy rõ điều này qua việc để một bộ phim tiếp cận được với đông đảo khán giả, đoàn làm phim phải làm việc với các rạp phim, giao lưu khán giả, xuất hiện trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội, lan tỏa thông điệp.

Tháo những "nút thắt"

Phải nhìn lại những thiếu sót, khuyết điểm để tiến lên, chứ nếu chỉ nhìn vào những hào nhoáng mà tưởng rằng đã thành công thì dễ rơi vào tự hào, ngợi ca thái quá, dẫn đến hành động sai lệch. Việc đánh giá lại các điểm nghẽn, vấn đề khó khăn cũng rất quan trọng để khắc phục và bước tiếp tốt hơn.

Đầu tiênlà nhận thức về công nghiệp văn hóa. Mặc dù có sự chuyển biến mạnh mẽ, nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng có nhận thức đúng đắn, đầy đủ về ý nghĩa, vai trò của công nghiệp văn hóa. Khi không có nhận thức đúng, chúng ta sẽ không biết cách đầu tư hoặc không mạnh dạn, tự tin hoặc làm sai khi phát triển công nghiệp văn hóa hướng đến thị trường.

Ca sĩ Đức Phúc giành chiến thắng trong cuộc thi Intervision 2025 . (Nguồn: Sputnik)

Công nghiệp văn hóa không chỉ đơn thuần là kinh tế, vì có những sản phẩm văn hóa cần hướng đến nhiều mục đích lớn, vượt lên kinh tế. Nếu xây một bảo tàng, thư viện chỉ nhằm bán vé, thu phí để bù đắp vốn đầu tư thì không bao giờ đạt được mục đích như xây chung cư, siêu thị. Rất cần nhận thức đúng đắn, đầy đủ hơn về điều này.

Thứ hai là chính sách, luật pháp cần hoàn thiện hơn. Thời gian qua, đã có nỗ lực trong việc xây dựng hệ thống chính sách luật pháp về công nghiệp văn hóa, nhưng vẫn còn những khập khiễng nhất định.

Chúng ta cần bảo vệ nền điện ảnh Việt Nam. Mặc dù có một số phim trong nước gần đây đạt doanh thu cao, nhưng nhiều phim khác không được thuận lợi như vậy. Trong điện ảnh có nhiều dòng phim khác nhau, sự đa dạng đó giúp điện ảnh phát triển trong tương lai. Trước khó khăn của họ, cần thiết kế ưu đãi về thuế để huy động sự tham gia của toàn xã hội vào sản xuất điện ảnh.

Ở góc độ nguồn lực, cần nhiều thêm những tên tuổi nghệ sĩ và tài năng nghệ thuật lớn, cần đạo diễn, nhạc sĩ, ca sĩ, diễn viên có thương hiệu quốc tế để dẫn dắt các ngành nghệ thuật. Ví dụ như trong điện ảnh, cần có đạo diễn tầm cỡ, đoạt giải thưởng lớn của quốc tế mà điện ảnh Hàn Quốc, Trung Quốc đã làm được. Cần nhiều hơn những Đức Phúc trong thời gian tới; cần nhiều hơn những người đảm nhiệm các công việc khác nhau để tạo ra một ekip, một hệ sinh thái trong công nghiệp văn hóa, chứ không chỉ là nghệ sĩ.

Về cơ sở hạ tầng, cần thêm những trung tâm biểu diễn lớn để tổ chức sự kiện, tạo ra một thị trường rộng lớn hơn, từ đó thu hút nguồn lực đầu tư – đây là một vòng xoáy tác động, hỗ trợ cho nhau cùng phát triển.

Công nghiệp văn hóa Việt Nam giờ đây đang bước vào một giai đoạn đầy triển vọng, nơi mỗi sản phẩm nghệ thuật không chỉ mang giá trị giải trí mà còn là sứ giả văn hóa, là sức mạnh mềm để quảng bá hình ảnh đất nước.

Con đường phía trước chắc chắn còn nhiều thử thách, nhưng với khát vọng vươn lên, cùng sự đồng hành của chính sách đúng đắn, với niềm tin và sự sáng tạo của nghệ sĩ cùng cộng đồng, chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng vào một tương lai rực rỡ. Đó sẽ là ngày mà những giai điệu, bộ phim, biểu tượng văn hóa Việt Nam vang lên và lan tỏa khắp năm châu.

Bùi Hoài Sơn