Cú lừa lớn nhất tiểu thuyết Kim Dung

Trong thế giới võ hiệp Kim Dung, việc một chính nhân quân tử sa ngã thường khiến độc giả day dứt, nhưng một đại ma đầu được tha thứ, thậm chí "tẩy trắng", lại dễ dàng được chấp nhận một cách kỳ lạ. Đó vừa là sự khoan dung của người đọc, vừa là triết lý hướng thiện mà Kim Dung gửi gắm. Tuy nhiên, giữa hàng loạt phản diện được "quay đầu là bờ", trường hợp của Đoàn Diên Khánh, thủ lĩnh Tứ Đại Ác Nhân trong Thiên Long Bát Bộ, vẫn là một dấu hỏi lớn, thậm chí bị xem là nghịch lý đạo đức gây tranh cãi nhất.

Đoạn Diên Khánh trên màn ảnh - thủ lĩnh Tứ Đại Ác Nhân với tạo hình tàn phế nhưng ánh mắt đầy uy lực

Đoàn Diên Khánh được gắn với danh xưng "ác quán mãn doanh", là kẻ khiến cả giang hồ khiếp sợ. Dưới trướng hắn là những nhân vật như Diệp Nhị Nương, Vân Trung Hạc, Nhạc Lão Tam - mỗi người đều mang tội ác ghê rợn. Ngay cả Nhạc Lão Tam, kẻ từng khoe khoang chuyện sát hại hàng loạt quan gia tiểu thư và làm nhục phụ nữ, cũng chỉ đứng hàng thứ ba. Điều đó đủ cho thấy mức độ tàn độc của Đoạn Diên Khánh còn vượt xa những gì tiểu thuyết trực tiếp miêu tả. Kim Dung gần như không phơi bày chi tiết các hành vi bạo ngược của hắn, nhưng việc toàn bộ Tứ Đại Ác Nhân đều cúi đầu quy phục đã là minh chứng rõ ràng cho uy lực và sự đáng sợ của nhân vật này.

Nhạc Lão Tam trong phim Thiên Long Bát Bộ là biểu tượng cho cái ác man rợ dưới trướng Đoạn Diên Khánh

Điều khiến người xem và người đọc khó chấp nhận nhất nằm ở hồi kết. Trong khi các ác nhân khác lần lượt chết thảm, Đoàn Diên Khánh lại là kẻ duy nhất "cười đến phút cuối". Khi cùng Mộ Dung Phục bắt cóc gia quyến Đoạn Chính Thuần, hắn phát hiện ra bí mật động trời: Đoạn Dự chính là con ruột của mình. Lời thú nhận của Đao Bạch Phượng không chỉ lật ngược toàn bộ bi kịch đời hắn mà còn phá tan động cơ trả thù từng nuôi dưỡng suốt nhiều năm. Từ một kẻ chỉ muốn giành lại ngôi vị Đại Lý, Đoàn Diên Khánh bỗng nhận ra máu mủ của mình sẽ trở thành hoàng đế. Quyền lực mà hắn khao khát, theo một nghĩa khác, đã thuộc về hắn.

Khoảnh khắc Đoạn Dự không thể ra tay giết cha ruột là cao trào cảm xúc mang tính điện ảnh bậc nhất của Thiên Long Bát Bộ. Đoàn Diên Khánh bật cười, rời đi trong trạng thái vừa tự thương vừa giải thoát, khép lại vai trò của mình bằng một dấu lặng đầy ám ảnh. Kim Dung không viết thêm một dòng nào về số phận hắn, và chính sự im lặng đó đã mở ra vô số cách diễn giải.

Đao Bạch Phượng là người phụ nữ đã thay đổi số phận Đoạn Diên Khánh và tạo nên cú twist lớn nhất câu chuyện

Một giả thuyết gây chấn động được nhiều người yêu phim ảnh và tiểu thuyết võ hiệp ủng hộ cho rằng: Đoàn Diên Khánh không chết, mà đã thực sự cải tà quy chính. Manh mối nằm ở Thần Điêu Đại Hiệp, trong đám cưới của Lục Triển Nguyên và Hà Nguyên Quân. Khi Lý Mạc Sầu và Võ Tam Thông gây náo loạn, một cao tăng từ Thiên Long Tự xuất hiện, chỉ bằng một lần ra tay đã ép hai đại cao thủ phải thề không quấy nhiễu đôi vợ chồng mới cưới suốt mười năm. Nhân vật này được gọi đơn giản là "cao tăng Thiên Long Tự", không có tên, không có lai lịch rõ ràng.

Nếu đó là Nhất Đăng đại sư, cách xưng hô này hoàn toàn không hợp lý, bởi ông vốn là sư phụ của Võ Tam Thông. Do đó, giả thuyết hợp lý nhất chính là: vị cao tăng ấy là Đoàn Diên Khánh sau khi quy y. Xuất thân từ hoàng tộc Đại Lý, gắn bó sâu sắc với Thiên Long Tự, nơi từng chứng kiến bước ngoặt số phận khi hắn gặp Đao Bạch Phượng, việc hắn chọn nơi đây để xuất gia mang ý nghĩa chuộc lỗi và khép lại quá khứ đẫm máu. Từ một đại ác nhân trở thành cao tăng trấn áp tà ma, đó có thể chính là hành trình hoàn chỉnh mà Kim Dung cố ý không nói thẳng.

Một cao tăng Thiên Long Tự trong Thần Điêu Đại Hiệp là nhân vật bí ẩn, được cho là hóa thân của Đoạn Diên Khánh sau khi quy y

Nếu giả thuyết này là sự thật, thì Đoàn Diên Khánh không chỉ là nhân vật được "tha chết", mà còn là cầu nối thầm lặng giữa Thiên Long Bát Bộ và Xạ Điêu Tam Bộ Khúc. Đây cũng có thể xem là "lời nói dối lớn nhất" của Kim Dung: để cái ác không bị trừng phạt trực diện, mà được hóa giải bằng sự thức tỉnh muộn màng. Một lựa chọn đầy nhân văn, nhưng cũng khiến tranh cãi kéo dài suốt nhiều thập kỷ trong cộng đồng yêu điện ảnh và võ hiệp Kim Dung.

Ngọc Hân - CTV