Cử tri, trí thức đóng góp ý kiến đến kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

VASTI đóng góp ý kiến vào nhiều chính sách luật quan trọng

Hôm nay 24.9, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức Hội thảo "Đóng góp ý kiến của cử tri - trí thức trước kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV".

Bà Lê Khánh Vân - Phó chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VASTI) - đã tổng hợp ý kiến của cử tri, nhân dân, trí thức đến kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV về những nội dung mới trong quan điểm chỉ đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước về kinh tế - xã hội và các động lực phát triển đất nước; kết quả bước đầu trong thực hiện 4 nghị quyết "bộ tứ trụ cột" gồm: Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đối với việc phục hồi và phát triển kinh tế.

Hội thảo "Đóng góp ý kiến của cử tri - trí thức trước kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV"

Về phát triển khoa học công nghệ (KH-CN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS), bà Vân cho biết cử tri và nhân dân đánh giá rất cao về ý nghĩa của việc "cởi trói" cho KH-CN. Đồng thời, đã coi đổi mới sáng tạo ngang bằng với KH-CN, đó là cơ sở ứng dụng thực tiễn các kết quả nghiên cứu khoa học.

Đặc biệt kinh phí cho KH-CN hiện nay không chỉ tập trung cho viện, trường, tổ chức công mà các tổ chức KH-CN tư nhân đều được nhận kinh phí của nhà nước nếu đề tài, dự án mang tính ứng dụng cao. Tuy nhiên, bộ tứ Nghị quyết đều trung tính về giới, chưa đề cập đến bình đẳng giới.

Về phát triển kinh tế, các vấn đề cử tri và nhân dân còn băn khoăn, lo lắng về những tác động của cuộc cách mạng sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị đến cuộc sống của cán bộ, đảng viên và nhân dân; việc bố trí, sắp xếp công sở, công sản ở các địa phương sau sắp xếp, sáp nhập...

Cụ thể, theo bà Vân, chuyển đổi số là tất yếu. Tuy nhiên cần quan tâm đến phát triển cơ sở hạ tầng: thiết bị, máy tính còn cũ, đường mạng không ổn định và cán bộ chưa được đào tạo bài bản. Ngoài ra, việc sáp nhập có tỉnh rộng quá nên nữ công chức, viên chức hàng ngày phải đi quãng đường dài hàng trăm km để đến công sở, trong khi đó chưa có nhà ở xã hội gần nơi làm việc. Cử tri và nhân dân mong muốn Quốc hội, Chính phủ có biện pháp, giải pháp trong thời gian tới.

Bà Lê Khánh Vân - Phó chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VASTI) tổng hợp ý kiến của cử tri, nhân dân, trí thức đến kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Về sách giáo khoa ở các bậc học phổ thông đầu năm học mới, bà Vân cho rằng sách giáo khoa nên chỉ một chương trình để thống nhất giáo dục và cần nghiêm khắc trong trường học. Trong đào tạo bậc đại học khuyến khích vào các ngành STEM, có nhiều trường tạo điều kiện cho các sinh viên trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, phải chăng có thể miễn học phí cho nữ sinh viên đăng ký tham gia học lĩnh vực này.

Ngoài ra, cử tri và nhân dân còn băn khoăn lo lắng về tình hình ô nhiễm môi trường không khí gia tăng ở các đô thị lớn, nước thải tại các khu công nghiệp, và cả khu vực nông thôn (thiếu nước sạch); về vấn đề cấm xe máy xăng ở một số khu vực đô thị (Hà Nội, TP.HCM) vào năm 2026; những vụ, việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn tiếp tục diễn ra, còn chậm đưa ra xem xét, xử lý.

Lãnh đạo VASTI đã thông tin kiến nghị của Đoàn chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam đối với Đảng, Nhà nước.

Thứ nhất, Đảng, Nhà nước tiếp tục có biện pháp khắc phục khó khăn sau thực hiện sắp xếp, sáp nhập tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị dân chủ, khách quan; thực sự tinh, gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Thứ hai, công tác lựa chọn nhân sự nhằm bảo đảm không để lọt vào cấp ủy những cán bộ, đảng viên sau khi tham gia vào cấp ủy một thời gian ngắn lại phát hiện vi phạm pháp làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và giảm sút lòng tin của nhân dân.

Thứ ba, thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; xử lý nghiêm minh cá nhân, tổ chức có thẩm quyền không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không đúng quy định của pháp luật trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh gây bức xúc cho cử tri và nhân dân.

Thứ tư, chỉ đạo quyết liệt hiệu quả hơn nữa công tác phòng chống sản xuất, mua bán, vận chuyển hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; hành vi vi phạm giao thông; giả danh cơ quan công an, tòa án, viện kiểm sát, cơ quan thuế,...

Góp ý vào Luật Báo chí sửa đổi 2025

TS Lê Nghiêm - Phó chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam - cho biết để đột phá chính sách phát triển báo chí bền vững, cần xem xét điều chỉnh chính sách một cách toàn diện nhân dịp sửa đổi Luật Báo chí trong năm nay. Tư duy sửa luật không nên manh mún, chỉ sửa đổi những điều không còn phù hợp, mà phải coi đây là một cơ hội lớn để đột phá về chính sách đối với báo chí.

Luật Báo chí sửa đổi cần thể hiện được tất cả những điều chỉnh chính sách quan trọng, xứng tầm một đạo luật mới liên quan đến báo chí, loại bỏ các chính sách không còn phù hợp, bổ sung những nội dung mới về tư duy lẫn về chiến lược dài hạn.

Luật Báo chí sửa đổi 2025 là một trong những chính sách luật quan trọng được bàn luận tại Hội thảo.

Theo TS Nghiêm, Luật cũng phải đổi mới cơ chế tài chính và mô hình kinh doanh: từ bao cấp đến xây dựng năng lực tự chủ. Một trong những điều chỉnh chính sách trọng tâm là cơ chế tài chính và mô hình kinh doanh của báo chí, nhằm giúp báo chí hoạt động vững mạnh và đáp ứng nhu cầu của người dân, khách hàng....

Từ lâu, nhiều cơ quan báo chí hoạt động dựa hoàn toàn hoặc hầu hết nhờ vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, mô hình này không bền vững. Nhà nước cần đổi mới mô hình tài chính của các cơ quan báo chí, để báo chí có thể tự nuôi sống mình bằng các hoạt động kinh doanh dịch vụ thông tin, truyền thông.

Cụ thể, Nhà nước cần coi báo chí là một chủ thể quan trọng trong ngành kinh doanh thông tin, truyền thông. Việc chuyển đổi cơ quan báo chí từ đơn vị sự nghiệp phụ thuộc ngân sách sang đơn vị công lập đặc biệt hoạt động theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là cần thiết để báo chí tồn tại.

Với tinh thần đó, Nhà nước cần duy trì, khuyến khích các cơ quan báo chí tự chủ tốt về tài chính, phát triển tốt trong cơ chế thị trường, có thương hiệu tốt, được công chúng, độc giả yêu mến, tin cậy.

Nhà nước cũng cần giảm mạnh các cơ quan báo chí dựa vào ngân sách nhà nước, đồng thời giảm mạnh các cơ quan báo chí không đủ điều kiện hoạt động, chấm dứt tình trạng "hữu sinh, vô dưỡng", khiến cơ quan báo chí phải kiếm sống bằng các hoạt động vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, như vòi vĩnh, sách nhiễu, tống tiền...

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, TS Nghiêm cho rằng cần điều chỉnh một số chính sách quan trọng. Đầu tiên là thay đổi tư duy về công khai thông tin, cần khắc phục thói quen cũ của một bộ phận cán bộ coi thông tin của cơ quan nhà nước là tài sản riêng của cơ quan.

Luật Báo chí sửa đổi lần này cần có chế tài răn đe cần thiết để quyền tiếp cận thông tin của báo chí được thực hiện trên thực tế. Bên cạnh đó là cần có cơ chế giám sát, vì khi báo chí bị từ chối cung cấp thông tin trái luật, nhà báo không biết khiếu nại ở đâu, không có cơ quan nào để xem xét, giám sát hay đưa ra phán quyết để buộc cơ quan, tổ chức công khai, cung cấp thông tin cho báo chí.

Lãnh đạo Hội Truyền thông số Việt Nam cho rằng cần có quy định về cung cấp thông tin cho báo chí trong trường hợp nhạy cảm, bao gồm các tình huống khủng hoảng mà nguyên tắc chung là quản lý thông tin bằng cách chủ động cung cấp thông tin ban đầu nhanh chóng, phát hành thông cáo báo chí, phát ngôn và cập nhật thông tin.

Tuyết Nhung