Cụm công nghiệp Đà Nẵng – Quảng Nam: Nền tảng và động lực mới sau sáp nhập

Hoàn thiện khung pháp lý, mở đường cho phát triển

Triển khai Nghị định 32/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, phát triển cụm công nghiệp, Đà Nẵng (cũ) và Quảng Nam (cũ) đã có những bước đi khá bài bản. Thành phố Đà Nẵng ban hành Quyết định 43/2023/QĐ-UBND về Quy chế quản lý cụm công nghiệp, đồng thời tổ chức nhiều hội nghị phổ biến chính sách. Quảng Nam cũng đi đầu với Quyết định 76/QĐ-UBND năm 2023, kèm theo Nghị quyết 34/2021/NQ-HĐND hỗ trợ đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp giai đoạn 2021-2025.

Về quy hoạch, Đà Nẵng xây dựng lộ trình phát triển 16 CCN với diện tích gần 533 ha đến 2030, hướng tới 758 ha năm 2050. Quảng Nam quy mô vượt trội hơn với 114 CCN, diện tích 3.180 ha vào năm 2030 và hơn 4.100 ha năm 2050. Đây là cơ sở quan trọng để thu hút doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như các ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao.

Có thể thấy, dù cách tiếp cận khác nhau nhưng Quảng Nam chú trọng hỗ trợ bằng nguồn vốn ngân sách, Đà Nẵng tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý, nhưng cả hai địa phương đều tạo dựng nền móng quan trọng cho sự phát triển cụm công nghiệp trong dài hạn.

Thành tựu và những điểm nghẽn cần tháo gỡ

Trong thực tế, Quảng Nam đã phân bổ hơn 70 tỷ đồng giai đoạn 2022-2024 để đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp, giúp nhiều dự án được giải phóng mặt bằng, nâng cấp hệ thống kỹ thuật. Một số CCN được mở rộng, điều chỉnh như Tam Mỹ Tây, Tây An, Sông Trà… Trong khi đó, Đà Nẵng thành lập mới CCN Hòa Nhơn, chuyển đổi CCN Hòa Liên, đầu tư hệ thống xử lý nước thải cho CCN Cẩm Lệ đây bước tiến đáng ghi nhận trong hướng phát triển công nghiệp gắn với bảo vệ môi trường.

Song, bên cạnh kết quả đạt được, nhiều tồn tại vẫn hiện hữu. Ở Quảng Nam, chỉ 6/58 CCN có hệ thống xử lý nước thải tập trung, gây áp lực lớn về môi trường. Đà Nẵng lại thiếu cơ chế ưu đãi tài chính cụ thể cho doanh nghiệp đầu tư vào CCN, khiến sức hút chưa tương xứng với tiềm năng.

Ngoài ra, thủ tục hành chính trong đầu tư hạ tầng CCN còn rườm rà, phải trải qua song song hai quy trình: chấp thuận chủ trương đầu tư và thủ tục thành lập CCN. Điều này không chỉ kéo dài thời gian, mà còn làm giảm động lực của nhà đầu tư. Đặc biệt, các CCN miền núi của Quảng Nam vẫn khó thu hút dự án quy mô lớn do thiếu ưu đãi vượt trội.

Sau sáp nhập: Cơ hội tái cấu trúc và bứt phá

Việc hợp nhất Đà Nẵng và Quảng Nam thành Thành phố Đà Nẵng (mới) mở ra cơ hội để tái cấu trúc toàn diện hệ thống CCN. Quy hoạch mới sẽ tích hợp, loại bỏ sự chồng chéo, đồng thời tận dụng lợi thế của cả hai vùng: hạ tầng công nghiệp sẵn có ở Đà Nẵng và quỹ đất rộng lớn tại Quảng Nam.

Cụm công nghiệp An Lưu được xây dựng trên địa bàn phường điện Nam Đông, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (cũ) với quy mô diện tích 49,8 ha.

Nếu được quy hoạch đồng bộ, mạng lưới CCN có thể trải rộng từ khu đô thị ven biển đến miền núi, hình thành các cực công nghiệp đa dạng: Từ công nghiệp chế biến - chế tạo, công nghiệp hỗ trợ, đến công nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường. Thành phố Đà Nẵng (mới) nhờ đó có thể trở thành trung tâm công nghiệp quan trọng của miền Trung.

Hiện nay, chính sách hỗ trợ đầu tư hạ tầng CCN giai đoạn 2021-2025 của Quảng Nam sắp hết hiệu lực. Thành phố Đà Nẵng (mới) đang xây dựng nghị quyết giai đoạn 2026-2030, hứa hẹn sẽ tạo bước đột phá trong ưu đãi đầu tư. Nếu chính sách này được thiết kế khéo léo, vừa ưu tiên dự án quy mô lớn, vừa hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, CCN chắc chắn sẽ trở thành bệ phóng cho công nghiệp địa phương.

Song song đó, công tác thanh tra, kiểm tra cần được chú trọng hơn. Các cuộc thanh tra tại Quảng Nam trước đây đã chỉ ra không ít sai phạm trong quản lý đất đai, đầu tư CCN. Bài học này càng cho thấy, khi bước sang giai đoạn mới, thành phố Đà Nẵng (mới) cần kiên quyết minh bạch hóa, nâng cao hiệu quả giám sát để tạo niềm tin cho doanh nghiệp.

Góc nhìn từ người trong cuộc

Đánh giá về kết quả cũng như định hướng quản lý CCN trong giai đoạn mới, ông Nguyễn Thanh Quang – Phó Giám đốc Sở Công Thương thành phố Đà Nẵng cho biết: “Công tác quản lý, phát triển cụm công nghiệp ở cả Đà Nẵng (cũ) và Quảng Nam (cũ) đã đạt nhiều thành tựu, đặc biệt trong việc hoàn thiện quy hoạch, xây dựng hạ tầng và tạo hành lang pháp lý. Tuy nhiên, sau sáp nhập, chúng ta phải nhìn nhận rõ những bất cập để khắc phục. Thành phố Đà Nẵng (mới) cần một chính sách ưu đãi đủ mạnh, quy trình đầu tư thông thoáng, cùng với việc đẩy nhanh đầu tư hạ tầng xanh, đồng bộ. Có như vậy, hệ thống cụm công nghiệp mới thực sự phát huy vai trò động lực, đóng góp cho mục tiêu công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong giai đoạn tới.”

Có thể khẳng định, nền tảng phát triển CCN của Đà Nẵng (cũ) và Quảng Nam (cũ) là vốn quý cho thành phố Đà Nẵng (mới) hôm nay. Từ những chính sách ban đầu, những bước đi thử nghiệm, đến nay đã đến lúc thành phố cần một chiến lược tổng thể, đột phá, để hệ thống CCN không chỉ là nơi tập trung sản xuất, mà còn là hạt nhân của đổi mới công nghệ, gắn với phát triển xanh và bền vững.

Hoàng Dương