Cuộc chiến giảm giá khốc liệt có thể 'xóa sổ' nhiều hãng xe điện Trung Quốc

Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất mà còn đặt ra thách thức lớn cho Chính phủ Trung Quốc trong việc kiểm soát dư thừa công suất trong ngành công nghiệp ô tô điện. Ngoài ra, các quốc gia khác cũng đang có những phản ứng mạnh mẽ trước làn sóng xe điện giá rẻ từ Trung Quốc - theo hãng tin CNN.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã trở thành thị trường ô tô điện lớn nhất thế giới, với hàng trăm thương hiệu xe điện ra đời. Một hệ lụy của sự bùng nổ này là tình trạng dư thừa công suất nghiêm trọng, dẫn tới cuộc chiến giảm giá.

Theo một nghiên cứu của ngân hàng HSBC hiện có hơn 150 thương hiệu Trung Quốc và hơn 50 nhà sản xuất trong lĩnh vực xe điện ở nước này đang cạnh tranh khốc liệt để giành thị phần. Nhiều hãng xe phải giảm giá để thu hút khách hàng, dẫn đến tình trạng lợi nhuận giảm sút. Tỷ suất lợi nhuận trung bình của các hãng ô tô Trung Quốc đã giảm từ gần 8% vào năm 2017 xuống chỉ còn 4,3% vào năm 2023 - theo dữ liệu từ Hiệp hội Xe hơi Trung Quốc (PCA).

Ngoài ra, khi số lượng các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc ngày càng nhiều lên, các sản phẩm của họ cũng ngày càng trở nên giống nhau, trong khi nhu cầu của thị trường lại không có sự tăng trưởng tương xứng.

Thực tế đó đã dẫn đến một vòng luẩn quẩn với tỷ suất lợi nhuận giảm, chất lượng sản phẩm đi xuống, và một chuỗi cung ứng với những khoản nợ chậm được thanh toán. Vòng luẩn quẩn này khiến sản xuất phải cắt giảm chi phí và tăng cường hiệu quả của hoạt động cốt lõi, thay vì tập trung vào đổi mới sáng tạo.

Thị phần của các nhà sản xuất ô tô điện ở Trung Quốc trong 7 tháng đầu năm 2025 - Nguồn: PCA/CNN.

Chính phủ Trung Quốc đã nhận thức được tình hình này và đã có những động thái nhằm kiểm soát tình trạng cạnh tranh không lành mạnh.

Trong một bài viết trên tạp chí của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình đã kêu gọi cần phải "đập tan các cuộc chiến giá cả hỗn loạn giữa các công ty". Chính phủ nước này đã triệu tập các lãnh đạo ngành ô tô để cảnh báo về cuộc chiến giá cả, đồng thời đưa ra các quy định về việc rút ngắn chu kỳ thanh toán trong ngành, do nhiều hãng xe lớn của Trung Quốc có chu kỳ thanh toán kéo dài, đẩy rủi ro tài chính về phía các đối tác và nhà cung ứng của họ.

Nhiều nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc hiện đang gồng lỗ, buộc họ phải liên tục huy động vốn mới để bù đắp cho những khoản lỗ này.

Không chỉ dừng ở trong nước, nuộc chiến giảm giá ô tô điện đã vượt khỏi biên giới Trung Quốc lan sang nhiều quốc gia khác. Sự phát triển chóng mặt của lĩnh vực này ở Trung Quốc đã đưa những tên tuổi như BYD, Chery, Geely và Changan ra thị trường toàn cầu, nâng con số xuất khẩu ô tô của Trung Quốc lên gần 6 triệu xe vào năm ngoái, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác.

Làn sóng ô tô điện giá rẻ từ Trung Quốc đã khiến nhiều đối tác thương mại như châu Âu, Mexico và Canada phải có những phản ứng mạnh mẽ. Các nền kinh tế này đã áp thuế quan và các hạn chế đối với ô tô điện nhập khẩu từ Trung Quốc nhằm bảo vệ ngành công nghiệp trong nước. Mới đây nhất, Mexico đưa ra đề xuất áp thuế quan 50% lên ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc.

Theo CNN, Chính phủ Trung Quốc đang phải đối mặt với một bài toán khó: làm thế nào để giảm bớt tình trạng dư thừa công suất mà không gây ra tình trạng thất nghiệp lớn trong ngành công nghiệp ô tô, nơi có hơn 4,8 triệu người lao động. Việc cắt giảm công suất có thể dẫn đến hàng triệu người mất việc làm, điều này sẽ ảnh hưởng đến sự ổn định xã hội.

Các chuyên gia cho rằng việc cắt giảm công suất một cách triệt để sẽ không phải là giải pháp hoàn hảo. Trong suốt nhiều năm, Trung Quốc đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua đầu tư và trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong đó có ô tô điện. Việc cắt giảm công suất dư thừa và tạo ra một môi trường chỉ có một vài thương hiệu có thể tồn tại chắc chắn sẽ gây ra mất mát việc làm lớn, và kéo tụt tăng trưởng kinh tế.

Hiện nay, các nhà sản xuất ô tô và các nhà cung cấp vẫn đang chờ đợi để nhà sản xuất nào sẽ là người tiếp theo phải rời khỏi thị trường. Nhiều nhà sản xuất ô tô hiện đang phải đối mặt với áp lực lớn từ các nhà cung cấp, những người cũng đang phải cắt giảm chi phí để tồn tại.

Một số nhà cung cấp đã phải giảm giá tới 40% chỉ để giữ chân khách hàng, dẫn đến việc chất lượng sản phẩm giảm sút và các nhà cung cấp này cũng phải cắt giảm tới 30% mức lương trả cho người lao động. Trao đổi với CNN, một số nhà cung cấp cho biết các thương hiệu ô tô điện Trung Quốc thường yêu cầu họ phải giảm giá ít nhất 10% mỗi năm.

Tỷ suất lợi nhuận bình quân trong ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc qua các năm - Nguồn: PCA/CNN.

Sự bùng nổ của ngành công nghiệp ô tô điện Trung Quốc bắt đầu từ sự đặt cược lớn của Bắc Kinh vào công nghệ mới mẻ này ở thời điểm những năm 2000. Đến đầu thập niên 2010, Chính phủ Trung Quốc công bố ô tô điện là một ngành chíen lược và đưa ra một loạt ưu đãi tài chính dồi dào để hỗ trợ những nhà sản xuất hàng đầu như BYD - công ty đã vượt hãng xe điện Mỹ Tesla về doanh số vào năm ngoái. Ở giai đoạn đỉnh điểm vào năm 2019, Trung Quốc có gần 500 thương hiệu ô tô trong nước, trong đó phần lớn là ô tô điện.

Bình Minh