Cuộc đua ngoại giao G7 trước 'ngòi nổ Trung Đông'
Hội nghị G7 tại Canada trở thành tâm điểm nỗ lực ngoại giao nhằm ngăn nguy cơ chiến tranh toàn diện giữa Iran và Israel, trong bối cảnh lo ngại về chương trình hạt nhân của Tehran gia tăng.
Các lãnh đạo châu Âu tại G7 đồng loạt kêu gọi giảm căng thẳng, thúc đẩy ngoại giao để kiềm chế xung đột Israel - Iran. Ảnh: AA/TTXVN
Theo tờ National (UAE), hội nghị thượng đỉnh G7 thường niên, diễn ra tại Kananaskis, Alberta, Canada từ 16 - 17/6, đang trở thành tâm điểm của những nỗ lực ngoại giao khẩn cấp nhằm xoa dịu căng thẳng leo thang giữa Israel và Iran. Với chính sách ngoại giao thận trọng của EU đang bị thử thách nghiêm trọng, các nhà lãnh đạo châu Âu tìm cách ngăn chặn một cuộc chiến toàn diện trong khi vẫn phải đối mặt với thách thức từ chương trình hạt nhân của Iran.
Trong bối cảnh xung đột leo thang nhanh chóng giữa Israel và Iran, EU đang phải đưa ra những "tính toán khó khăn". Trong hai ngày qua, một loạt các cuộc điện đàm đã diễn ra giữa các nhà lãnh đạo và nhà ngoại giao châu Âu và khu vực Vùng Vịnh. Thủ tướng Anh Keir Starmer đã có cuộc trao đổi với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman, nhấn mạnh "tình hình đáng lo ngại nghiêm trọng" và thống nhất về sự cần thiết phải giảm nhiệt.
Văn phòng Thủ tướng Anh cho biết: "Ông Starmer đã cập nhật về các cuộc thảo luận của mình với các đối tác cho đến nay và nhắc lại rằng Anh sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với các đồng minh của mình trong những ngày tới để hỗ trợ một giải pháp ngoại giao". Cuộc điện đàm này diễn ra ngay sau khi ông Starmer nói chuyện với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sau cuộc không kích cuối tuần trước.
Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở việc kêu gọi giảm căng thẳng, ông Starmer, cùng với các nhà lãnh đạo Pháp và Đức, cũng bày tỏ "mối quan ngại lớn" đối với chương trình hạt nhân của Iran. Ông Starmer nói với Bloomberg: "Rõ ràng là trong một thời gian dài chúng ta đã có những lo ngại lớn về chương trình hạt nhân của Iran. Tôi thừa nhận quyền tự vệ của Israel, nhưng tôi rất lo ngại".
Tương tự, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Italy Giorgia Meloni cũng đã có các cuộc điện đàm riêng với Thái tử Saudi Arabia và Tổng thống UAE Sheikh Mohamed trước khi đến dự hội nghị thượng đỉnh G7. Bộ Ngoại giao UAE cho biết, hai bên đã "khẳng định cần phải nỗ lực hết sức để hạ nhiệt căng thẳng, kiềm chế và giải quyết mọi tranh chấp thông qua các biện pháp ngoại giao". Hãng thông tấn Wam của UAE đưa tin rằng các nhà lãnh đạo đã "nhấn mạnh sự cần thiết phải kiềm chế tối đa và tăng cường nỗ lực nhằm giảm căng thẳng và giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp ngoại giao nhằm bảo vệ an ninh và ổn định của khu vực".
Có thể thấy, mục tiêu chung của các nước châu Âu là ngăn chặn Iran theo đuổi vũ khí hạt nhân mà không bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh toàn diện. Anh và Pháp đã can dự vào các cuộc đối đầu giữa Iran và Israel, khi lực lượng không quân của họ bắn hạ thiết bị bay không người lái do Iran phóng nhằm vào Israel.
Sir John Jenkins, cựu Đại sứ Anh tại Saudi Arabia, nhận định: "Mọi người hiện đang cố gắng tránh xa chuyện này. Đây là một phép tính vô cùng khó khăn". Ông Jenkins cũng chỉ ra rằng Saudi Arabia đã bình thường hóa quan hệ với Iran vào năm 2023 sau nhiều thập kỷ thù địch. Mặc dù cả Saudi Arabia và UAE đều lên án cuộc không kích của Israel mới nhất, nhưng tham vọng hạt nhân và chương trình tên lửa đạn đạo của Iran từ lâu đã phủ bóng đen lên khu vực.
Theo ông Jenkins, các nước láng giềng của Iran có quan điểm khác nhau về tiến trình này và đang theo đuổi tầm nhìn dài hạn về đa dạng hóa nền kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài. Con đường ngoại giao mà Saudi Arabia theo đuổi đã thành công trong một thời gian khi ngăn chặn sự ủng hộ của Mỹ đối với chiến dịch của Israel. Ông Jenkins nhận xét: "Saudi Arabia đã chơi trò này một cách khôn ngoan bằng cách tách mình ra khỏi lập trường của Israel".
Tuy nhiên, mức độ mà các nước láng giềng của Iran và châu Âu có thể tránh xa cuộc chiến sẽ phụ thuộc vào những diễn biến trong những ngày tới. "Mọi người đều sẽ cố gắng giảm thiểu mức độ tiếp xúc của mình với tác động của cuộc xung đột hiện tại. Nhưng liệu họ có thành công hay không phụ thuộc vào diễn biến tiếp theo", ông Jenkins kết luận. Dù sao, hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada được kỳ vọng sẽ là diễn đàn quan trọng để các cường quốc thế giới thống nhất các phương án ngoại giao, đưa ra thông điệp mạnh mẽ về việc giảm leo thang giữa Israel và Iran và tìm kiếm một giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột đầy biến động này.
