Cứu đom đóm trước nguy cơ tuyệt chủng

Sau hơn 20 năm, đom đóm đã trở lại khu công trường cao tốc cũ tại Ý.

Suốt gần 20 năm, ông Peter Bright, một giáo viên khoa học đã nghỉ hưu, cùng nhóm tình nguyện viên kiên trì thống kê số lượng đom đóm trong chương trình khảo sát quốc gia. Nếu như trước đây họ thường đếm được hơn 100 con mỗi năm, thì 2 năm gần đây con số ấy chỉ còn chưa đến 50.

Đom đóm và bọ phát sáng thuộc nhóm côn trùng phát quang gồm khoảng 2.200 loài trên thế giới, trong đó châu Âu có 65 loài. Ở Anh chỉ có 2 loài, phổ biến nhất là bọ phát sáng thường (Lampyris noctiluca). Ở Ý có tới 17 loài khác nhau.

Theo Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN), 5 loài đom đóm ở châu Âu đang bị đe dọa tuyệt chủng, 2 loài khác ở mức nguy cấp, còn loài phổ biến nhất cũng đã được xếp vào nhóm “sắp nguy cấp”. Nhà côn trùng học Tim Gardiner cho biết, trong 18 năm khảo sát ở hạt Essex (Anh), số lượng Lampyris noctiluca giảm trung bình 3,5% mỗi năm. Xu hướng tương tự được ghi nhận tại Pháp, Đức và Tây Ban Nha.

Các nhà khoa học cho rằng, sự suy giảm này xuất phát từ nhiều nguyên nhân: khí hậu nóng lên khiến ốc sên - nguồn thức ăn của ấu trùng, ngày càng ít; mất rừng, xẻ đất, làm đường khiến môi trường sống bị chia cắt; và đặc biệt là ô nhiễm ánh sáng. Đèn đường và đèn sân vườn khiến con đực bị thu hút nhầm, bay khỏi ánh sáng phát tín hiệu của con cái.

Tại Ý và Tây Ban Nha, các nghiên cứu cho thấy, khu vực có mật độ đèn đường cao gần như không còn đom đóm. Hoạt động nông nghiệp mở rộng, bỏ hoang vườn cây và thiếu tưới tiêu cũng khiến môi trường sống của ốc sên và đom đóm biến mất.

Một số người dân châu Âu đã bắt đầu hành động. Ở vùng Lombardy (Bắc Ý), giáo sư vật lý Fabio Falchi, chuyên nghiên cứu ô nhiễm ánh sáng, lắp cảm biến chuyển động cho đèn ngoài vườn và để cây cỏ mọc tự nhiên.

Tại Anh, nhà sinh thái học Pete Cooper ở Bristol đang nuôi đom đóm trong môi trường nhân tạo để tái thả về thiên nhiên tại khu bảo tồn Nosterfield, hạt North Yorkshire, trong khuôn khổ hợp tác giữa tổ chức bảo tồn Wildwood Trust và công ty phục hồi sinh thái Restore.

Ở Ý, phong trào phục hồi tự nhiên cũng mang lại tín hiệu tích cực. Tại làng Binasco gần Milan, nhóm tình nguyện viên đã phục hồi một khu đất bỏ hoang từ thập niên 1990. 20 năm sau đó, hàng nghìn con đom đóm đã trở lại, biến nơi từng là công trường xây dựng thành khu rừng rực sáng mỗi tối.

THÙY LINH