Đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy tăng trưởng xuất nhập khẩu

Tại hội nghị, các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài chia sẻ thông tin thị trường, cơ hội mở rộng xuất khẩu hàng Việt, đồng thời chỉ ra các thách thức như chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh còn hạn chế. Các khuyến nghị tập trung vào nâng cao chất lượng, cải tiến logistics và xúc tiến thương mại để phát triển bền vững.

Về thị trường Trung Quốc, ông Nông Đức Lai cho biết nước này mở cửa mạnh hơn với hàng nông lâm thủy sản nhưng yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại Việt – Trung đạt 136,47 tỷ USD, Việt Nam nhập siêu hơn 66 tỷ USD. Xuất khẩu nông sản tăng mạnh nhưng công nghiệp chế biến lại sụt giảm.

Ông Lai khuyến nghị doanh nghiệp Việt cần nâng cao chất lượng, đầu tư công nghệ bảo quản, chú trọng bao bì, mẫu mã và tăng cường logistics. Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc cam kết hỗ trợ kết nối giao thương và tháo gỡ khó khăn tại cửa khẩu.

Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại Việt – Mỹ đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41%, trong đó Việt Nam xuất siêu 98 tỷ USD. Các mặt hàng chủ lực như máy móc, gỗ, dệt may, thủy sản đều tăng trưởng mạnh, một phần nhờ sự kiện Vietnam International Sourcing 2025.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại phát biểu tại hội nghị.

Tuy nhiên, thị trường Mỹ vẫn tiềm ẩn rủi ro với thuế quan, quy tắc xuất xứ và gia tăng điều tra phòng vệ thương mại. Ông Hưng đề xuất đẩy mạnh đàm phán thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp về thủy sản, gỗ và tăng cảnh báo sớm rủi ro.

Cả Trung Quốc và Mỹ đều là thị trường lớn nhưng đầy thách thức, đòi hỏi cao về chất lượng và minh bạch. Doanh nghiệp Việt cần nâng cao năng lực cạnh tranh, đầu tư công nghệ, cải tiến mẫu mã và xây dựng thương hiệu để giữ vững tăng trưởng xuất khẩu.

Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại tại Bỉ và EU nhận định, EVFTA giúp hơn 90% dòng thuế về 0%, mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam đa dạng hóa thị trường. Tuy nhiên, EU đang siết chặt các yêu cầu về an toàn thực phẩm, xuất xứ và môi trường. Nếu không chuyển đổi xanh, hàng Việt khó giữ được vị thế lâu dài.

Tại Tây Ban Nha, ông Vũ Chiến Thắng, tham tán thương mại tại Tây Ban Nha cho biết, thương mại song phương đạt gần 3 tỷ USD, nhưng xuất khẩu đang chững lại do sức mua giảm và doanh nghiệp chưa khai thác tốt các kênh xúc tiến thương mại. Một số nông sản, thủy sản còn bị cảnh báo về an toàn thực phẩm, ảnh hưởng đến uy tín.

Tại Bắc Âu, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, tham tán thương mại tại Thụy Điển cho rằng, đây là thị trường tiềm năng nhưng bị hạn chế bởi chi phí logistics cao và khoảng cách địa lý. Người tiêu dùng Bắc Âu ưu tiên sản phẩm xanh, sáng tạo và có trách nhiệm. EU tạm giãn tiến độ Thỏa thuận xanh, nhưng về dài hạn, tuân thủ tiêu chuẩn bền vững sẽ là yêu cầu bắt buộc.

Việt Nam cũng phải đối mặt với cạnh tranh từ Trung Quốc, Ấn Độ và áp lực gỡ “thẻ vàng” IUU. Bắc Âu sẽ là thị trường kiểm nghiệm năng lực thực sự của hàng Việt trong các lĩnh vực nông sản, thủy sản và dệt may.

Các tham tán thương mại cho rằng Việt Nam cần chiến lược đồng bộ để giữ vững lợi thế và mở rộng thị phần tại EU. Về chính sách, Bộ Công Thương cần phối hợp với hiệp hội ngành hàng, siết chặt quản lý xuất xứ, tận dụng tối đa EVFTA và các FTA khác.

Doanh nghiệp cần chuyển đổi sang sản xuất xanh, đầu tư công nghệ chế biến, đóng gói, truy xuất nguồn gốc và nghiêm túc khắc phục các cảnh báo an toàn thực phẩm. Việc tham gia chiến lược vào các hội chợ lớn tại Tây Ban Nha và Bắc Âu sẽ giúp kết nối trực tiếp với hệ thống phân phối châu Âu.

Về logistics, cần đẩy mạnh hợp tác cảng biển với Bắc Âu, hướng tới xây dựng Việt Nam thành trung tâm trung chuyển hàng ASEAN đi EU. Thị trường EU ngày càng đề cao chất lượng và tiêu chuẩn xanh, do đó, doanh nghiệp Việt phải đầu tư chiều sâu để khẳng định vị thế bền vững tại châu Âu.

Đa dạng hóa thị trường, chủ động nguyên liệu để giữ nhịp tăng trưởng xuất khẩu.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, cho biết từ nay đến cuối năm, Bộ Công Thương sẽ phối hợp tổ chức hai hội chợ lớn tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, nhằm giúp doanh nghiệp quảng bá sản phẩm, ký kết hợp đồng và mở rộng phân phối.

Cục Xúc tiến thương mại đề nghị các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hơn nữa vai trò “cầu nối” giữa thị trường quốc tế và doanh nghiệp trong nước. Không chỉ dừng ở hỗ trợ thông tin, các thương vụ cần chủ động kết nối, giới thiệu nhà nhập khẩu, nhà phân phối, tận dụng cơ hội từ các FTA như CPTPP, EVFTA, RCEP. Đồng thời, các địa phương, hiệp hội, ngành hàng cần phối hợp chặt chẽ, tham gia mạnh mẽ vào các hoạt động xúc tiến quốc gia để tạo sức bật cho xuất khẩu.

Ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh, mục tiêu xuất khẩu năm 2025 là tăng 12%, xuất siêu khoảng 30 tỷ USD – là bước đệm quan trọng để nền kinh tế tiến vào giai đoạn 2026–2030 theo hướng bền vững và hội nhập sâu rộng.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động phức tạp, yêu cầu tăng trưởng kinh tế năm 2025 ở mức 8,3–8,5% là áp lực lớn, đòi hỏi ngành Công Thương phải nỗ lực vượt bậc, đặc biệt trong xuất khẩu – mũi nhọn duy trì đà tăng trưởng. Để đạt được mục tiêu tăng trưởng, việc phân loại thị trường và triển khai nhiệm vụ cụ thể là yêu cầu then chốt. Với các thị trường tăng trưởng âm, thương vụ phải nhanh chóng tìm nguyên nhân, khôi phục đơn hàng và gỡ bỏ rào cản. Với nhóm thị trường tăng trưởng thấp, nhiệm vụ là thúc đẩy xuất khẩu tối thiểu 8,5%. Với nhóm trung bình, cần giữ vững đà tăng và nâng lên 12%. Còn nhóm tăng trưởng cao phải tiếp tục giữ vai trò “đầu tàu”, phấn đấu trên 15% để kéo toàn bộ kim ngạch đi lên.

Cần đẩy mạnh mở rộng thị trường, đặc biệt tại các thị trường tiềm năng và thị trường ngách. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định: “Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, để giữ vững tốc độ tăng trưởng, hệ thống thương vụ phải là cánh tay nối dài của Bộ Công Thương, đồng hành cùng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng. Chỉ bằng sự đồng lòng, chúng ta mới có thể đưa xuất khẩu Việt Nam vươn lên những tầm cao mới”.

Doanh nghiệp phải nâng sức chống chịu, chủ động ứng dụng công nghệ xanh, truy xuất nguồn gốc, tham gia thương mại điện tử và chuỗi cung ứng toàn cầu; hiệp hội ngành hàng cần đóng vai trò kết nối, định hướng thị trường.

Địa phương chủ động hỗ trợ doanh nghiệp: Xem xuất khẩu là nhiệm vụ trọng tâm; đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế; tháo gỡ khó khăn thực tế về vốn, thủ tục, logistics, nhất là với nông - thủy sản; thúc đẩy chuyển đổi số và liên kết vùng.

Cùng với đó, Cục Xúc tiến thương mại điều phối và đổi mới hoạt động xúc tiến, tập trung vào các thị trường trọng điểm (EU, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc); khai thác các thị trường ngách và nhóm hàng chiến lược (bán dẫn, năng lượng tái tạo, AI…). Vụ Thị trường nước ngoài, Vụ Chính sách đa biên, Cục Xuất nhập khẩu: Tham mưu tận dụng tối đa 17 FTA đã ký, đẩy nhanh đàm phán FTA mới).

Lưu Hiệp