Đặc phái viên Nga lý giải việc công nhận chính quyền Taliban

Đặc phái viên của Tổng thống Nga tại Afghanistan, ông Zamir Kabulov. Ảnh: RIA Novosti

Tuần này, Nga đã trở thành cường quốc lớn đầu tiên trên thế giới thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với chính quyền Hồi giáo Taliban, sau khi tân Đại sứ Afghanistan trình quốc thư tại thủ đô Moskva.

Ông Kabulov lý giải rằng việc Nga công nhận chính quyền Taliban tại Afghanistan nhằm chính thức hóa việc mở rộng hợp tác giữa hai nước và thúc đẩy những cam kết về mặt chính trị một cách toàn diện. Ông cũng cho biết, việc duy trì quan hệ đối tác chặt chẽ trở đã nên quan trọng hơn khi mà chính quyền hiện tại ở Kabul đang “nỗ lực hết sức để đối phó” với chủ nghĩa khủng bố và buôn bán ma túy.

Ông lưu ý rằng hợp tác kinh tế giữa Nga với Afghanistan đã bắt đầu, nhưng để việc này “hoàn thiện về mặt pháp lý”, Moskva cần công nhận chính quyền này một cách hợp pháp. “Giờ là lúc chúng tôi tiến hành hợp tác chính trị theo các điều kiện và phạm vi đầy đủ”, ông nói.

Ông Kabulov, người từng là Đại sứ Nga tại Kabul, cho biết chính quyền Taliban đã có sự thay đổi kể từ khi lần đầu tiên lên nắm quyền vào những năm 1990 – thời điểm nhóm này ủng hộ “cuộc thánh chiến toàn cầu”. “Lần này, Taliban lên nắm quyền như một phong trào quốc gia, tập trung mọi nỗ lực vào lợi ích trong nước - ông nói.

Taliban trở lại nắm quyền vào tháng 8/2021 sau cuộc rút quân của Mỹ và NATO khỏi Afghanistan. Lực lượng này đã đổi tên đất nước này thành Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan. Vào tháng 4, Tòa án Tối cao Nga đã đưa Taliban ra khỏi danh sách các tổ chức khủng bố.

Đặc phái viên Nga cho biết các đại diện của Taliban đã tham dự các diễn đàn kinh tế tại Nga trong bối cảnh hai bên tìm kiếm hợp tác về đầu tư và phát triển tài nguyên thiên nhiên. Ông nhận định, vị trí địa lý của Afghanistan mang lại tiềm năng trở thành “trung tâm kinh tế và hậu cần quan trọng của lục địa Á - Âu rộng lớn”.

Trước đó, vào ngày 3/7, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko đã chính thức tiếp nhận quốc thư từ ông Ghulam Hassan, đại sứ mới được bổ nhiệm của Afghanistan tại Moskva.

Bộ Ngoại giao Nga ra thông cáo cho biết: “Chúng tôi tin rằng hành động công nhận chính thức chính phủ Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan sẽ thúc đẩy sự hợp tác song phương hiệu quả giữa hai nước trong nhiều lĩnh vực”.

Thông cáo tiếp tục: “Chúng tôi nhận thấy tiềm năng lớn trong hợp tác thương mại và kinh tế, đặc biệt trong các dự án thuộc lĩnh vực năng lượng, giao thông, nông nghiệp và cơ sở hạ tầng. Chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ Kabul củng cố an ninh khu vực và chống các mối đe dọa từ khủng bố và tội phạm ma túy”.

Phản ứng trước những động thái tích cực từ Nga, Ngoại trưởng Afghanistan Amir Khan Muttaqi đã viết trên mạng xã hội X rằng “Nga đã đi trước tất cả mọi người”. Trong khi, Đại sứ Afghanistan tại Qatar, ông Suhail Shaheen, nói với hãng thông tấn RIA Novosti rằng quyết định của Nga đã tạo ra cơ hội hợp tác chung và kêu gọi các quốc gia khác làm theo Nga.

Mặc dù chính quyền Taliban vẫn chưa được phần lớn cộng đồng quốc tế công nhận, nhưng một số quốc gia trong khu vực đã nối lại hoạt động tiếp xúc hoặc có những động thái “thân thiện hơn” với lực lượng này. Kazakhstan đã gỡ tên Taliban khỏi danh sách khủng bố vào tháng 6/2024, tiếp đó là Kyrgyzstan vào tháng 9. Turkmenistan đã nối lại hợp tác thông qua dự án đường ống dẫn khí TAPI, còn Uzbekistan đã ký một số thỏa thuận song phương với Taliban vào tháng 8/2024.

Thời gian qua, Taliban cũng đang thể hiện mong muốn được Mỹ chính thức công nhận. Theo truyền thông, các nỗ lực này gia tăng kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai hồi đầu năm nay. Vào tháng 3/2025, hai công dân Mỹ đã được trả tự do tại Afghanistan và Mỹ cũng đã gỡ bỏ khoản tiền thưởng trị giá hàng triệu USD dành cho ai truy tìm được ba quan chức Taliban.

Taliban đã đề xuất một loạt bước đi nhằm thuyết phục Mỹ công nhận, bao gồm thiết lập một văn phòng giống như đại sứ quán tại Mỹ để xử lý các vấn đề liên quan đến Afghanistan.

Bình Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc