Đại đoàn kết toàn dân tộc - sức mạnh làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là dấu mốc chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhân dân ta đã đứng lên lật đổ ách thống trị của thực dân, phong kiến, giành lại độc lập cho dân tộc.

Một trong những yếu tố then chốt tạo nên thắng lợi vẻ vang ấy chính là sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc - một trong những giá trị cốt lõi của cách mạng Việt Nam.

Vai trò của đại đoàn kết toàn dân tộc trong thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám

Từ ngàn đời nay, tinh thần đoàn kết, gắn bó keo sơn giữa các tầng lớp Nhân dân đã trở thành một truyền thống bền vững và quý báu của dân tộc Việt Nam. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, mỗi khi đất nước lâm nguy, tinh thần đại đoàn kết lại được phát huy mạnh mẽ, trở thành động lực giúp dân tộc ta vượt qua mọi thử thách.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Sử ta dạy cho ta bài học này: Lúc nào dân ta đoàn kết muôn người như một thì nước ta độc lập, tự do. Trái lại lúc nào dân ta không đoàn kết thì bị nước ngoài xâm lấn” (1).

Đối với Người, sức mạnh và lực lượng đoàn kết của nhân dân là vô cùng vĩ đại, bởi: "Dễ mười lần không dân cũng chịu. Khó trăm lần dân liệu cũng xong" (2). Và chính Người đã vạch ra phương châm cho sự thắng lợi tất yếu của cách mạng: "Ðoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết/Thành công, thành công, đại thành công" (3).

Ngay từ năm 1930, khi Đảng Cộng sản Việt Nam vừa mới thành lập, Ban Thường vụ Trung ương đã ra Chỉ thị về việc thành lập Hội Phản đế đồng minh, tổ chức tiền thân của Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam. Đây là bước phát triển thể hiện tư duy chiến lược của Đảng về tầm quan trọng của đoàn kết toàn dân trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những thắng lợi vĩ đại nhất của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ 20. Trong thắng lợi huy hoàng ấy, đại đoàn kết dân tộc đóng vai trò trung tâm, là một yếu tố quyết định đưa cách mạng đến thành công.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã đập tan ách thống trị tàn bạo của chủ nghĩa thực dân, phát xít; xóa bỏ chế độ phong kiến lỗi thời; mở ra bước ngoặt lịch sử trọng đại, đưa đất nước Việt Nam từ một xứ thuộc địa trở thành quốc gia độc lập, có chủ quyền; nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước. Trong ảnh: Nhân dân ở nhiều địa phương nổi dậy đánh chiếm kho thóc của Nhật cứu đói. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Ngay từ trước khi cuộc Tổng khởi nghĩa nổ ra, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định phương châm hành động căn bản là: Phát huy cao độ tinh thần yêu nước của tất cả các tầng lớp Nhân dân, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dân tộc, đảng phái, để tập hợp lực lượng cách mạng trong một mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi. Đó chính là chiến lược đại đoàn kết - một chiến lược mang tính bao trùm cả về chính trị, xã hội lẫn tư tưởng.

Thực hiện đường lối đó, Mặt trận Việt Minh được thành lập vào tháng 5/1941 đã trở thành tổ chức chính trị quan trọng, quy tụ đông đảo mọi tầng lớp Nhân dân, cùng hướng về mục tiêu thiêng liêng: độc lập cho dân tộc và tự do cho Nhân dân. Việt Minh đã thành công trong việc khơi dậy lòng yêu nước, khát vọng độc lập, huy động toàn dân tham gia vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Chính nhờ tinh thần đoàn kết rộng rãi ấy, trong cao trào tiền khởi nghĩa và khởi nghĩa từng phần (1944-1945), nhiều phong trào đấu tranh mạnh mẽ đã nổ ra ở cả nông thôn và thành thị. Nhân dân nổi dậy phá kho thóc Nhật cứu đói ở miền Bắc, biểu tình giành chính quyền ở các đô thị, lập Ủy ban Việt Minh, tổ chức lực lượng vũ trang nhân dân... Những hành động đó là minh chứng rõ nét cho sự đồng lòng, tin tưởng và ủng hộ của quần chúng đối với tổ chức cách mạng.

Sau ngày Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945), chính quyền thực dân ở Đông Dương tan rã, Đảng ta đã chỉ đạo thành lập chính quyền cách mạng ở nhiều địa phương.

Lúc này, Mặt trận Việt Minh càng thể hiện vai trò trung tâm trong tổ chức và dẫn dắt quần chúng. Đặc biệt, việc tổ chức Quốc dân Đại hội ở Tân Trào (16-17/8/1945) - nơi quy tụ các đại biểu đại diện cho các giới, các tầng lớp nhân dân, các đảng phái yêu nước - đã thể hiện rõ ràng tinh thần dân chủ và thống nhất toàn dân. Đây là cơ sở quan trọng để khẳng định tính chính danh của Việt Minh và lực lượng cách mạng, đồng thời tạo sự đồng thuận sâu rộng trong Nhân dân trước thời khắc phát động Tổng khởi nghĩa.

Đến thời khắc quyết định của lịch sử - ngày 13/8/1945, khi Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1 phát động Tổng khởi nghĩa, hàng triệu người từ Bắc đến Nam, từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng đến miền núi đã đồng loạt đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Chỉ sau hai tuần lễ (từ ngày 14 đến 28/8/1945), chính quyền trên cả nước đã về tay Nhân dân.

Đội du kích Ba Tơ thành lập ngày 14/3/1945 sau ngày khởi nghĩa Ba Tơ (Quảng Ngãi) nổ ra và giành thắng lợi (11/3/1945), thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân, là lực lượng nòng cốt, trực tiếp tham gia chiến đấu trong tổng khởi nghĩa ở miền Trung, góp phần vào thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám không chỉ là kết quả của nắm bắt đúng thời cơ (khi phátxít Nhật đầu hàng Đồng minh) mà còn là vì Đảng ta đã chủ động chuẩn bị lực lượng, xây dựng được một thế trận chính trị-xã hội vững chắc trên nền tảng đại đoàn kết dân tộc sâu rộng.

Nếu không có sự đồng lòng từ hàng triệu người dân; nếu không có niềm tin của quần chúng với Đảng, với Việt Minh; nếu không có sự gác lại sự khác biệt về tôn giáo, giai cấp vì mục tiêu lớn là độc lập dân tộc thì thắng lợi ấy sẽ không thể đến nhanh và trọn vẹn đến vậy.

Bài học và sự vận dụng trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc hiện nay

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng lịch sử hùng hồn cho chân lý: đoàn kết là sức mạnh, là cội nguồn của mọi thắng lợi.

Khối đại đoàn kết toàn dân tộc được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử, được Đảng ta kế thừa, phát triển, đã trở thành nền tảng tư tưởng, phương pháp hành động và sức mạnh thực tiễn của cách mạng Việt Nam.

Trong bối cảnh hiện nay, bài học từ tinh thần đoàn kết mùa Thu năm ấy vẫn vẹn nguyên giá trị và mang tính thời sự sâu sắc.

Thứ nhất là, Cách mạng Tháng Tám để lại bài học chiến lược về xây dựng và phát huy sức mạnh toàn dân trong mọi giai đoạn cách mạng. Đại đoàn kết không chỉ là yếu tố cần trong kháng chiến, mà còn là động lực để phát triển đất nước trong thời bình.

Đảng ta đã nhiều lần nhấn mạnh: Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc là mục tiêu hàng đầu và là động lực chủ yếu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc... phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại.”

Chủ tịch nước Tô Lâm (nay là Tổng Bí thư Tô Lâm) gặp gỡ nhân dân tại Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Phủ Chủ tịch, ngày 23/5/2024. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN)

Trong bài viết "Sức mạnh của đoàn kết", Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Đoàn kết đã, đang và sẽ mãi là sức mạnh vô địch của cách mạng Việt Nam. Trong giai đoạn chuyển mình sắp xếp lại bộ máy đầy thách thức hiện nay, tinh thần ấy càng phải được quán triệt sâu sắc và phát huy cao độ. Lịch sử giao cho chúng ta nhiệm vụ hết sức quan trọng là kiến tạo một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong thời kỳ mới. Để hoàn thành nhiệm vụ đó, không có “vũ khí” nào lợi hại và hiệu quả hơn sự đồng tâm nhất trí của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ của toàn dân. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đúc kết: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết-Thành công, thành công, đại thành công!”.

Bài học thứ hai là tập hợp, phát huy tối đa mọi lực lượng trong xã hội, không phân biệt xuất thân, tín ngưỡng, giai cấp. Giống như trong Cách mạng Tháng Tám, Việt Minh đã đoàn kết được cả những người từng là quan lại, địa chủ hay những người theo tôn giáo khác nhau… chỉ cần họ yêu nước, sẵn sàng đứng vào hàng ngũ dân tộc.

Trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta luôn mở rộng khối đại đoàn kết để thực hiện khát vọng phát triển đất nước hùng cường, thịnh vượng. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh trong bài viết "Nước Việt nam là một, dân tộc Việt Nam là một": "... nhất thiết phải phát huy trí tuệ và sức mạnh của toàn dân tộc, trong đó có cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài - bộ phận không tách rời của khối đại đoàn kết toàn dân. Trong kỷ nguyên số, kỷ nguyên của kết nối toàn cầu, mỗi người Việt Nam ở khắp năm châu đều có thể góp phần vào công cuộc dựng xây đất nước bằng chính tri thức, sự sáng tạo, lòng yêu nước và trách nhiệm công dân."

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng nhảy điệu xòa với đồng bào các dân tộc trong Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc Liên khu dân cư xã Sà Dề Phìn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu ngày 18/11/2023. (Ảnh: Dương/Giang/TTXVN)

Thứ ba là bài học luôn biến tinh thần đoàn kết thành sức mạnh hành động. Trong suốt nhiều năm qua, ở những thời điểm khó khăn nhất, tinh thần đại đoàn kết đã được phát huy mạnh mẽ. Đó là khi cả nước đồng lòng vượt qua đại dịch COVID-19; là khi đồng bào trong và ngoài nước cùng hướng về ủng hộ cho người dân bị thiên tai; là khi cán bộ, chiến sỹ sẵn sàng hy sinh nơi biên cương, hải đảo để giữ vững chủ quyền quốc gia... Tất cả là minh chứng sống động tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc.

Có thể thấy, từ mùa Thu Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến nay, đại đoàn kết toàn dân tộc luôn là cội nguồn của sức mạnh, là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiếp tục tiến bước trên con đường xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, vững bước tiến vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.