Đàm phán xong vẫn không ký: Chuyện gì xảy ra với thỏa thuận Ấn Độ – Mỹ?

Ngay từ tháng 2/2025, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump, chỉ vài giờ sau khi ông Trump ký kế hoạch áp thuế “có đi có lại”. Hai bên khi đó cam kết nâng kim ngạch thương mại song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030 và sớm hoàn tất một hiệp định thương mại cùng có lợi.

Hình ảnh lãnh đạo hai nền dân chủ lớn nhất và lâu đời nhất thế giới bắt tay nhau đã tạo ra kỳ vọng lớn trên thị trường. Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau, thực tế lại diễn ra theo chiều hướng hoàn toàn khác.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp nhau tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng vào ngày 13/2/2025 tại Washington, DC.

Điều gì khiến Ấn Độ trở thành một trong những nước bị đánh thuế cao nhất?

Đến cuối năm, Ấn Độ nằm trong nhóm các quốc gia bị Mỹ áp thuế cao nhất, thậm chí vượt cả Trung Quốc – quốc gia từng là trọng tâm chỉ trích của ông Trump trong chiến dịch tranh cử. Tổng mức thuế với hàng hóa Ấn Độ có thời điểm lên tới 50%.

Theo các chuyên gia, Washington coi thuế quan là công cụ chính để điều chỉnh cán cân thương mại, trong khi Ấn Độ lại cần duy trì khả năng xuất khẩu để phục vụ chiến lược tăng trưởng dựa vào thương mại.

Theo bà Sonal Varma, kinh tế trưởng của Nomura tại Ấn Độ và châu Á (trừ Nhật Bản), cả Mỹ và Ấn Độ đều có “động cơ kinh tế mạnh mẽ” để đạt được thỏa thuận. Mỹ cần đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, còn Ấn Độ có quy mô, năng lực sản xuất và cần tiếp cận thị trường Mỹ.

Dù vậy, các vòng đàm phán gần đây tại New Delhi vẫn không đạt được đột phá đáng kể, cho thấy lợi ích kinh tế chưa đủ để vượt qua các rào cản chính trị và chính sách.

Đâu là rào cản lớn nhất khiến đàm phán bế tắc?

Theo ông Mark Linscott, cựu trợ lý Đại diện Thương mại Mỹ, rào cản lớn nhất hiện nay là “ý chí chính trị”, trong đó thuế quan và nông nghiệp luôn là những vấn đề nhạy cảm nhất. Ông cho rằng một “cử chỉ lớn”, như cam kết mua nhiên liệu sinh học hoặc nhiên liệu hàng không bền vững từ Mỹ, có thể giúp phá băng.

Trong khi Mỹ muốn mở rộng xuất khẩu năng lượng và nông sản sang Ấn Độ, New Delhi lại tỏ ra dè dặt, đặc biệt với lĩnh vực nông nghiệp – nơi chịu ảnh hưởng mạnh từ các nhóm lợi ích trong nước.

Mỹ gây áp lực buộc Ấn Độ giảm nhập khẩu dầu từ Nga, cho rằng điều này giúp Moscow duy trì nguồn thu giữa lúc bị phương Tây trừng phạt. Tháng 8, Washington áp thêm 25% thuế lên hàng hóa Ấn Độ nhằm răn đe việc mua dầu Nga.

Dù Mỹ thừa nhận Ấn Độ đã phần nào cắt giảm nhập khẩu, New Delhi vẫn khẳng định chính sách năng lượng của mình dựa trên diễn biến thị trường toàn cầu và nhu cầu đảm bảo giá năng lượng hợp lý cho 1,4 tỷ dân.

Theo Nomura, nông nghiệp là trở ngại lớn nhất khi Mỹ muốn Ấn Độ chấp nhận nhập khẩu cây trồng biến đổi gen và sản phẩm sữa – những lĩnh vực vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nhóm nông dân trong nước.

Vấn đề này càng nhạy cảm khi Ấn Độ sắp bước vào loạt bầu cử cấp bang quan trọng, nơi các nhóm vận động nông nghiệp có ảnh hưởng chính trị rất lớn.

Sự chậm trễ của thỏa thuận đang khiến kinh tế Ấn Độ trả giá ra sao?

Theo các chuyên gia tài chính, việc thiếu vắng một thỏa thuận thương mại đang gây biến động dòng vốn, tạo áp lực lên đồng rupee và khiến thị trường duy trì trạng thái thận trọng, đặc biệt với các ngành phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ.

Một mức thuế 50% có thể làm giảm khoảng 0,5–0,6 điểm phần trăm tăng trưởng GDP của Ấn Độ. Dù xuất khẩu tháng 11 tăng mạnh, Mỹ vẫn là thị trường then chốt mà New Delhi khó có thể thay thế.

Các chuyên gia Mỹ cho rằng thuế quan cao đối với hàng hóa Ấn Độ đang góp phần làm gia tăng lạm phát và chi phí sinh hoạt cho các gia đình Mỹ. Nhiều doanh nghiệp nhỏ phải vay lãi suất cao để bù đắp chi phí tăng thêm, làm gia tăng rủi ro tài chính.

Ngoài ra, các nhà nhập khẩu Mỹ trong lĩnh vực dược phẩm, máy móc và hàng tiêu dùng cũng đang đối mặt với chi phí đầu vào cao hơn và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Thu Trang (Theo CNBC)