Dân số hài hòa phát triển bền vững

Truyền thông cung cấp thông tin về dân số và phát triển cho học sinh Trường Trung học phổ thông Bình Thạnh Đông. Ảnh: Nguyễn Hồng Nam

Hiện, chính sách dân số của nước ta đang chuyển mạnh từ kế hoạch hóa gia đình sang cách tiếp cận toàn diện hơn - dân số và phát triển. Theo đó, việc nâng cao chất lượng dân số trở thành nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa quyết định trong sự nghiệp phát triển đất nước. Đây không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế mà còn đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ các cấp, các ngành và sự tham gia tích cực của toàn xã hội. Đảng và Nhà nước cần tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo, người có công với cách mạng và người khuyết tật để từng bước nâng cao chất lượng dân số một cách toàn diện.

Tại tỉnh, cùng với tiến trình đổi mới và phát triển kinh tế, xã hội, công tác dân số và phát triển có những chuyển biến tích cực, đóng góp hiệu quả vào sự nghiệp phát triển bền vững của địa phương. Năm 2024, các chỉ tiêu dân số tiếp tục ghi nhận những kết quả khả quan, phản ánh sự nỗ lực đồng bộ từ hệ thống chính trị đến từng người dân.

Tổng tỷ suất sinh (TFR) của tỉnh đạt 1,92 con/phụ nữ, tăng nhẹ so với mức 1,89 của năm 2023 cho thấy An Giang đang tiệm cận mức sinh thay thế một cách bền vững. Tỷ lệ sinh đủ hai con đạt 33,77% trong tổng số phụ nữ sinh con cho thấy xu hướng hình thành mô hình gia đình 2 con đã và đang trở thành chuẩn mực xã hội.

Trong năm 2024, toàn tỉnh ghi nhận 24.472 trẻ sơ sinh, nâng tỷ suất sinh lên 12,8‰, tăng 0,3‰ so với năm 2023. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên đạt 0,6%, phản ánh xu hướng phát triển ổn định và hợp lý. Dù tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên vẫn còn ở mức 8,79% nhưng đây là kết quả tích cực từ quá trình truyền thông, cung cấp dịch vụ dân số - kế hoạch hóa gia đình trong nhiều năm qua.

Tuy nhiên, tỷ số giới tính khi sinh là 108,66 bé trai/100 bé gái, vượt ngưỡng cân bằng tự nhiên (103 - 107), tiềm ẩn nguy cơ mất cân bằng giới tính trong tương lai. Điều này đòi hỏi các cấp, các ngành cần đẩy mạnh truyền thông về bình đẳng giới và áp dụng các biện pháp can thiệp kịp thời.

Trong năm, tỉnh tổ chức khám sức khỏe trước hôn nhân cho 17.094 người, đạt 100,53% kế hoạch, góp phần nâng cao chất lượng dân số từ khâu tiền hôn nhân. Công tác chăm sóc người cao tuổi tiếp tục được chú trọng với 37.404 lượt khám sức khỏe định kỳ, đạt 105,41% kế hoạch, góp phần bảo đảm chất lượng sống và phát huy vai trò của người cao tuổi trong gia đình và xã hội.

Với dân số trung bình năm 2024 đạt 1.912.581 người, tỉnh An Giang cũ đang sở hữu một cơ cấu dân số ổn định, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế, xã hội. Những kết quả đã đạt được khẳng định định hướng đúng đắn và sự nỗ lực không ngừng của cả hệ thống chính trị tỉnh nhà; đồng thời mở ra triển vọng tích cực trong chiến lược nâng cao chất lượng dân số, xây dựng xã hội hài hòa, công bằng và bền vững.

Để tiếp tục đẩy mạnh công tác dân số và phát triển, tỉnh cần tập trung triển khai các nhóm giải pháp chủ yếu sau:

Thứ nhất, tiếp tục tổ chức học tập, quán triệt và tuyên truyền sâu rộng nội dung Nghị quyết số 21-NQ/TW đến các cơ quan, ban ngành, địa phương và toàn thể Nhân dân. Tạo sự đồng thuận xã hội về chủ trương chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Đẩy mạnh truyền thông về các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể trong chính sách dân số mới, nhất là 6 mục tiêu tổng quát và 23 chỉ tiêu cụ thể được xác định.

Thứ hai, đổi mới công tác truyền thông, giáo dục phù hợp với từng nhóm đối tượng, từng vùng, miền. Tập trung vào các nội dung như: Duy trì mức sinh thay thế, giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng; giảm tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; tuyên truyền nâng cao thể chất, trí tuệ và tinh thần cho các nhóm dễ bị tổn thương.

Thứ ba, lồng ghép các yếu tố dân số vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh và từng ngành, lĩnh vực. Đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học về dân số, trọng tâm là chất lượng dân số và tác động của biến động dân số đến phát triển bền vững.

Thứ tư, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác dân số; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn chuyển trọng tâm chính sách. Đồng thời, tăng cường sự phối hợp liên ngành, phát huy hiệu quả các hoạt động liên quan đến dân số và phát triển giữa các cơ quan, tổ chức.

Thứ năm, tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ban, ngành, đặc biệt giữa ngành y tế và ngành giáo dục để triển khai đồng bộ các chương trình nâng cao thể lực, trí tuệ cho người dân. Ưu tiên các nhóm đối tượng như trẻ em, thanh niên, phụ nữ mang thai, người cao tuổi. Đồng thời, phát triển các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, văn hóa nhằm nâng cao toàn diện chất lượng dân số.

Thứ sáu, tiếp tục mở rộng và nhân rộng các mô hình hiệu quả trong nâng cao chất lượng dân số như: Sàng lọc trước sinh và sơ sinh; tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân; giảm tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng.

Tóm lại, những thành tựu nổi bật trong công tác dân số của tỉnh đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, nâng cao bình đẳng giới, thúc đẩy tiến bộ xã hội và bảo vệ tài nguyên - môi trường. Việc không ngừng cải thiện chất lượng sống của người dân chính là nền tảng vững chắc để tỉnh phát triển bền vững, hài hòa và nhân văn trong những năm tới.

Nguyễn Hồng Nam -(Trưởng phòng Dân số và Trẻ em, Sở Y tế)