Đánh giá năng lực thí sinh năm 2026: Công bằng, không gây xáo trộn

Thực tiễn tại Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM), cho thấy phương thức xét tuyển tổng hợp đã được triển khai hiệu quả từ năm 2022. Ảnh: ITN

Quan trọng hơn, cách làm mới này không gây xáo trộn việc học và không bắt buộc thí sinh phải tham gia kỳ thi đánh giá năng lực.

Chủ trương một phương thức thống nhất

Mới đây, Đại học Quốc gia TPHCM tổng kết tuyển sinh đại học chính quy năm 2025 và triển khai phương hướng tuyển sinh năm 2026. PGS.TS Nguyễn Minh Tâm - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM, cho biết, năm 2025, toàn hệ thống đại học này ghi nhận 24.549 thí sinh nhập học, đạt tỷ lệ 97,57%.

Kết quả trên đến từ việc triển khai đồng thời 3 phương thức xét tuyển gồm: Xét tuyển thẳng và ưu tiên xét tuyển, xét tuyển bằng kết quả thi đánh giá năng lực và xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT. Cách làm này giúp các đơn vị thành viên chủ động phân bổ chỉ tiêu, đồng thời tiếp cận đa dạng nguồn thí sinh trên cả nước. Trong đó, phương thức đánh giá năng lực tiếp tục giữ vai trò nòng cốt khi chiếm tới 56,32% tổng số thí sinh nhập học, vượt mức kỳ vọng đặt ra từ đầu năm.

Sự gia tăng này phản ánh xu hướng thí sinh ngày càng quan tâm đến các hình thức đánh giá toàn diện, chú trọng năng lực tư duy và vận dụng kiến thức. Song song đó, phương thức xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT giảm theo đúng lộ trình nhưng vẫn giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu tuyển sinh, nhất là tại những đơn vị có truyền thống tuyển sinh lớn từ nguồn này.

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, công tác tuyển sinh năm 2025 cũng bộc lộ những hạn chế nhất định, theo đánh giá của lãnh đạo Đại học Quốc gia TPHCM. Việc tồn tại nhiều phương thức xét tuyển song song, các bảng quy đổi điểm chưa hoàn toàn đồng nhất và hồ sơ ưu tiên xét tuyển còn phức tạp đã tạo ra áp lực cho cả thí sinh lẫn các đơn vị đào tạo. Đây chính là cơ sở để Đại học Quốc gia TPHCM đề ra định hướng cải tiến mạnh mẽ cho giai đoạn tiếp theo.

Năm 2026, Đại học Quốc gia TPHCM xác định đổi mới tuyển sinh theo hướng tinh gọn, chuẩn hóa và nâng cao chất lượng, phù hợp với định hướng chung của Bộ GD&ĐT và xu thế quốc tế. Đại học Quốc gia TPHCM chủ trương thống nhất triển khai một phương thức xét tuyển tổng hợp. Cách tiếp cận này nhằm giảm số lượng phương thức, hạn chế sự xáo trộn cho thí sinh, đồng thời tạo sự đồng bộ trong đánh giá chất lượng đầu vào.

Phương thức xét tuyển tổng hợp được thiết kế dựa trên sự kết hợp của 3 nhóm tiêu chí: Kết quả thi tốt nghiệp THPT, kết quả thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia TPHCM tổ chức và quá trình học tập THPT. Tỷ trọng của từng tiêu chí được xác định trên cơ sở dữ liệu thực tế của ba năm gần nhất, bảo đảm sự phù hợp giữa đầu vào và chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó, điểm cộng dành cho học sinh có thành tích nổi trội tại các trường chuyên, năng khiếu được quy định chặt chẽ nhằm giữ vững nguyên tắc công bằng giữa các nhóm thí sinh. Các trường đại học thành viên vẫn được trao quyền tự chủ trong triển khai chi tiết phương án tuyển sinh, song phải tuân thủ khung chung, công khai minh bạch toàn bộ quy trình.

Thí sinh dự thi đánh giá năng lực đợt 1/2025 do Đại học Quốc gia TPHCM tổ chức. Ảnh: ĐHQG TPHCM

Giải tỏa băn khoăn cho thí sinh

Thông tin Đại học Quốc gia TPHCM dự kiến chỉ xét tuyển theo phương thức tổng hợp với yêu cầu bắt buộc phải thi đánh giá năng lực đã khiến không ít thí sinh lo lắng. Nhiều em đang tập trung ôn thi tốt nghiệp THPT băn khoăn liệu điểm thi đánh giá năng lực có trở thành điều kiện bắt buộc hay không.

Nguyễn Hương Linh - học sinh lớp 12 ở Đồng Nai, cảm thấy áp lực khi chỉ tập trung ôn các môn khối D01. Em dự định xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp, nhưng với phương thức tích hợp sắp áp dụng từ năm 2026, Linh không khỏi băn khoăn: “Nếu trường yêu cầu điểm đánh giá năng lực thì liệu em có kịp chuẩn bị không?”. Việc chưa ôn đều các môn khiến Linh lo rằng cơ hội xét tuyển có thể bị ảnh hưởng, làm thời gian ôn tập trở nên căng thẳng hơn.

Trước những băn khoăn đó, Đại học Quốc gia TPHCM khẳng định “phương thức xét tuyển tổng hợp” không đồng nghĩa với việc bắt buộc thí sinh phải tham gia kỳ thi đánh giá năng lực.

Đây là việc sử dụng một khung công thức xét tuyển thống nhất, cho phép thí sinh tham gia xét tuyển thông qua các nguồn dữ liệu đầu vào khác nhau như kết quả thi tốt nghiệp THPT, kết quả thi đánh giá năng lực, kết quả học tập THPT và các tiêu chí hợp lệ khác theo quy định. Các tiêu chí này được kết hợp thông qua trọng số và nguyên tắc quy đổi rõ ràng, công khai, nhằm bảo đảm quyền tiếp cận công bằng cho thí sinh.

Căn cứ định hướng chung, các trường thành viên đang rà soát, hoàn chỉnh phương án tuyển sinh của mình, bao gồm việc xác định trọng số, cách thức quy đổi và hướng dẫn cụ thể cho từng nhóm đối tượng. Đại học Quốc gia TPHCM nhấn mạnh không quy định bắt buộc thí sinh phải dự thi đánh giá năng lực; các chế độ xét tuyển thẳng và ưu tiên xét tuyển thẳng theo quy định của Bộ GD&ĐT tiếp tục được thực hiện đầy đủ, nhất quán.

Kỳ thi đánh giá năng lực năm 2026 sẽ tổ chức 2 đợt trước Kỳ thi tốt nghiệp THPT. Ảnh: ĐHQG TPHCM

Năm 2026: Tiếp tục 2 đợt thi

TS Nguyễn Quốc Chính - Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Kiểm định chất lượng đào tạo (Đại học Quốc gia TPHCM), cho biết, kỳ thi đánh giá năng lực năm 2026 dự kiến tiếp tục tổ chức hai đợt vào ngày 5/4 và 24/5, trước Kỳ thi tốt nghiệp THPT, đồng thời tại nhiều địa phương. Việc tổ chức hai đợt thi nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh chủ động lựa chọn thời gian và địa điểm phù hợp, đồng thời giảm áp lực tập trung tại một kỳ thi duy nhất.

Thí sinh có thể đăng ký dự thi đợt 1 từ ngày 24/1 đến 23/2, với kết quả được công bố vào ngày 17/4. Đợt 2 dự kiến mở đăng ký từ 18/4 đến 25/4, kết quả thông báo vào ngày 6/6. Lộ trình này giúp thí sinh và các trường thành viên chủ động trong quá trình xét tuyển, đảm bảo sự linh hoạt và minh bạch.

Về cấu trúc đề thi, TS Chính cho biết Đại học Quốc gia TPHCM sẽ giữ ổn định hình thức trắc nghiệm khách quan trên giấy. Tuy nhiên, số câu hỏi của các phần Tiếng Việt, Tiếng Anh và Toán sẽ được tăng lên nhằm nâng cao độ tin cậy và khả năng phân biệt trình độ của thí sinh. Phần tư duy khoa học được điều chỉnh cả về hình thức lẫn cách đặt câu hỏi, với mục tiêu đánh giá năng lực logic, suy luận khoa học và khả năng giải quyết tình huống thực tế trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế và xã hội.

“Cấu trúc và nội dung đề thi có nhiều nét tương đồng với các kỳ thi chuẩn hóa quốc tế như SAT (Mỹ), PET (Israel) hay GAT (Thái Lan)”, TS Chính cho biết. Nhận định này cho thấy, định hướng chuẩn hóa và quốc tế hóa kỳ thi, nhằm giúp thí sinh Việt Nam làm quen với các chuẩn đánh giá năng lực tương đồng trên thế giới.

Lê Mạnh