Đánh thức di sản Thủ đô Hà Nội với những hành trình khác biệt và độc đáo

“Hôm nay, chúng ta không chỉ giới thiệu các hành trình di sản tới công chúng, mà còn đặt nền móng cho một giai đoạn mới: xây dựng một thành phố coi tri thức về di sản là động lực phát triển bền vững, là yếu tố nâng cao sức hấp dẫn văn hóa-du lịch, và là công cụ đào tạo cho các thế hệ trẻ. Pháp sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trên con đường này, với sự nhiệt huyết, lắng nghe và quyết tâm như từ trước đến nay.”

Đại sứ Pháp tại Việt Nam, ông Olivier Brochet chia sẻ trong khuôn khổ lễ ra mắt chương trình “Hành trình du lịch di sản Hà Nội” vào sáng 3/12, tại Đền Quán Thánh, Hà Nội.

Theo đó, bốn hành trình khám phá di sản độc đáo của Thủ đô là những trải nghiệm mới mẻ, có sự hỗ trợ của hệ thống bản đồ tương tác, ứng dụng H-Heritage và hệ thống mã QR tại nhiều điểm di tích trong trung tâm thành phố đã được giới thiệu tới công chúng.

Di tích cổ “thức giấc”

Có lẽ, hiếm có nơi nào mà những di tích cổ vẫn hiện hữu trầm mặc giữa lòng khu dân cư hiện đại, nơi quá khứ và hiện tại đan xen trong từng con phố, nếp nhà và nếp sống như Hà Nội. Tuy nhiên, phần lớn giá trị ấy mới đang hiện diện dung dị, khiêm nhường là những ngôi đình, đền, chùa, quán ẩn mình sâu trong các ngõ ngách, ít được biết đến, và hiếm khi được giới thiệu một cách hệ thống.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Xuất phát từ thực tế này, chương trình “Hành trình du lịch di sản Hà Nội” đã ra đời nhằm giúp người dân, du khách nhận diện, kết nối với di sản thông qua tư duy mới: kết hợp giữa khảo cứu học thuật và công nghệ số hiện đại.

Chia sẻ bên lề sự kiện với phóng viên Báo điện tử VietnamPlus, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp (Cơ quan hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp - Expertise France, Điều phối khoa học của Dự án), cho biết dự án chọn phương pháp kết hợp giữa khảo sát điền dã, phân tích tư liệu, đào tạo và ứng dụng công nghệ bản đồ hóa.

Theo đó, đội ngũ thực hiện đã khảo sát hơn 100 di tích cổ trên địa bàn Hà Nội. Một kho tư liệu đồ sộ bằng tiếng Pháp, Hán Nôm và tiếng Việt đã được đánh thức. Để rồi, mỗi di tích được tái hiện sống động qua những hồ sơ hoàn chỉnh, được số hóa trên bản đồ điện tử và tích hợp vào ứng dụng H-Heritage. Chỉ bằng điện thoại thông minh, du khách đã có thể chạm tay vào lịch sử.

“Các hành trình du lịch mà chúng tôi xây dựng hướng tới mọi đối tượng công chúng: không chỉ phục vụ du lịch trải nghiệm đơn thuần mà còn là công cụ tìm hiểu tri thức văn hóa, công cụ giáo dục và cuối cùng là tư liệu khảo cứu dành cho sinh viên và các nhà khoa học. Như vậy, chỉ một nền tảng nhưng tích hợp được nhiều chức năng,” Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp chia sẻ.

Đáng chú ý, một trong những kết quả ấn tượng của Dự án là đã xây dựng được website các hành trình di sản trực tuyến và ứng dụng di động (QR code) để người dân Việt Nam và bạn bè thế giới có thể tiếp cận và tìm hiểu về di sản Hà Nội một cách đầy đủ, nhanh chóng, thuận tiện nhất.

Di sản độc đáo của Hà Nội trong sách và bản đồ giới thiệu hành trình trải nghiệm của Dự án tại sự kiện. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Các chuyên gia đánh giá đây là bước tiến quan trọng trong việc đưa tri thức di sản đến gần hơn với công chúng, du khách, biến việc tham quan, học tập và nghiên cứu di sản thành một trải nghiệm tương tác, linh hoạt.

“Chúng tôi đã lựa chọn 28 di tích tiêu biểu, chia thành bốn hành trình di sản gắn với bốn dòng tín ngưỡng cổ truyền của người Việt bao gồm: Tứ Trấn, Đền Mẫu, Đình Tổ nghề và Chùa Hà Nội. Mỗi hành trình không chỉ tập hợp một nhóm di tích, mà còn kể lại một câu chuyện liên kết, phản ánh cấu trúc tinh thần và ký ức của người Hà Nội xưa và nay,” Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp nói.

Theo Đại sứ Olivier Brochet, một công trình nghiên cứu bài bản đã được thực hiện cho từng di tích trong bốn tuyến hành trình: mô tả khoa học, tư liệu hình ảnh cổ và hiện đại, trích dẫn lịch sử xác thực, dữ liệu từ kho tư liệu và kiểm kê của EFEO. Bộ tư liệu này được lựa chọn, xử lý, hệ thống hóa, rồi số hóa và tích hợp vào bản đồ dựa trên định vị địa lý. Tất cả được kết nối trong một hệ thống số tương tác, truy cập dễ dàng qua mã QR và ứng dụng di sản H-Heritage.

Hơn cả những trải nghiệm…

Đây là hoạt động thuộc khuôn khổ dự án FEF-R Patrimoine, do Bộ Châu Âu và Ngoại giao Pháp tài trợ (thông qua Đại sứ quán Pháp và Viện Pháp tại Việt Nam - IFV), phối hợp triển khai cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội (USSH - VNU), Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) và Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF).

Đại sứ Pháp tại Việt Nam, ông Olivier Brochet phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Là địa bàn trung tâm của Chương trình, lãnh đạo Phường Ba Đình cho biết đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, hiệu quả để gìn giữ các giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống.

Đặc biệt, trong hơn một năm qua, các nhóm nghiên cứu Pháp-Việt đã làm việc không ngừng nghỉ để ghi chép, phân tích và giới thiệu những di sản đặc biệt của Hà Nội. Nhờ đó, bốn hành trình di sản theo chủ đề đã ra đời, bao gồm: Các vị thần trấn giữ bốn hướng của kinh thành Thăng Long-Hà Nội xưa; Các đền thờ thờ Mẫu; Các đình làng thờ tổ nghề của các ngành thủ công truyền thống; Các cơ sở thờ tự và không gian tín ngưỡng Phật giáo.

Đại sứ Olivier Brochet nhấn mạnh các hành trình này không chỉ dành cho du khách. Chúng còn là công cụ giáo dục hữu hiệu cho các trường học, trung học và đại học; là phương tiện truyền thông văn hóa cho các hướng dẫn viên, bảo tàng và địa phương; đồng thời là mô hình phương pháp luận quý giá cho giới nghiên cứu. Các tuyến hành trình sẽ giúp mỗi người nhìn Hà Nội bằng một góc nhìn mới - một thủ đô lịch sử nhưng luôn sống động, nơi truyền thống được đan cài vào những thách thức của hiện đại.

“Di sản văn hóa là minh chứng cho những gì chúng ta từng là; và cách chúng ta chăm chút cho di sản hôm nay thể hiện chúng ta muốn trở thành ai trong tương lai. Đây là một hành trình hợp tác đẹp đẽ, đầy triển vọng; phản ánh sự phong phú và bền chặt của tình hữu nghị Pháp-Việt,” Đại sứ Olivier Brochet nói./.

Đại sứ Olivier Brochet tham gia các hoạt động trong lễ ra mắt sáng nay tại Đền Quán Thánh. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

(Vietnam+)