Dấu ấn Việt Nam tại UNESCO: Từ hội nhập sang kiến tạo chính sách văn hóa

Trong bối cảnh thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp và khó lường, văn hóa ngày càng được nhìn nhận như một “nguồn lực chiến lược” của phát triển bền vững. Nếu như trước đây, hợp tác văn hóa quốc tế chủ yếu dừng ở mức giao lưu, quảng bá, thì hiện nay, xu hướng nổi bật của nhiều quốc gia là chuyển từ “tham gia” sang “đồng kiến tạo” các chuẩn mực, chương trình và sáng kiến văn hóa toàn cầu. Năm 2025, Việt Nam đã ghi dấu ấn rõ nét theo xu hướng ấy, thể hiện năng lực chủ động, trách nhiệm và vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.

Theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (BVHTTDL), một dấu ấn có ý nghĩa lịch sử trong năm qua là việc Đại hội đồng UNESCO thông qua sáng kiến “Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững” vào ngày 8/11/2025. Sáng kiến được nêu trong báo cáo là kết quả từ đề xuất của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng tại Hội nghị Thế giới về Chính sách Văn hóa và Phát triển bền vững do UNESCO tổ chức tại Tây Ban Nha. Việc UNESCO đồng thuận thông qua sáng kiến không chỉ là thành công về đối ngoại, mà còn phản ánh vai trò kiến tạo chính sách của Việt Nam trong các vấn đề văn hóa mang tầm toàn cầu.

Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO, đã có bài phát biểu giới thiệu sáng kiến “Thập kỷ quốc tế về Văn hóa vì phát triển bền vững”.

Văn hóa trở thành trụ cột của phát triển bền vững

Trong nhiều năm qua, cộng đồng quốc tế đã thừa nhận văn hóa là yếu tố quyết định sức mạnh mềm, năng lực gắn kết xã hội và bản sắc quốc gia. Tuy nhiên, việc đưa văn hóa vào các khuôn khổ chính sách phát triển bền vững vẫn là thách thức đối với nhiều quốc gia. Việc UNESCO thông qua “Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững” được kỳ vọng sẽ tạo động lực để văn hóa được đặt đúng vị trí trong tiến trình thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu, xung đột, bất bình đẳng, khủng hoảng niềm tin và những hệ lụy xã hội do chuyển đổi công nghệ gây ra.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam không chỉ hưởng ứng mà còn đóng góp cụ thể bằng sáng kiến, thể hiện tư duy “đồng hành – cùng kiến tạo” với các tổ chức quốc tế. Đây là sự chuyển biến đáng chú ý, phù hợp với tinh thần hội nhập quốc tế chủ động, tích cực, sâu rộng trong tình hình mới; đồng thời góp phần củng cố vai trò của Việt Nam như một quốc gia “đề xuất giải pháp”, không chỉ là “người thụ hưởng”.

Theo Bộ VHTTDL, công tác văn hóa đối ngoại trong năm 2025 được Bộ triển khai theo hướng bài bản, đồng bộ và gắn chặt với hoạt động đối ngoại cấp cao của Đảng, Nhà nước. Nhiều chương trình, văn kiện hợp tác về văn hóa, thể thao và du lịch được tổ chức, ký kết trong các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao. Ở chiều sâu, BVHTTDL tiếp tục duy trì và mở rộng hợp tác với UNESCO, đặc biệt trong lĩnh vực bảo tồn di sản vật thể và phi vật thể.

Điều đáng chú ý là, khi Việt Nam tham gia hợp tác quốc tế về văn hóa, mục tiêu không chỉ dừng ở việc quảng bá, mà còn hướng tới bảo tồn có trách nhiệm, tuân thủ khuyến nghị quốc tế, đồng thời khai thác giá trị di sản như một nguồn lực phát triển. Đây cũng là cách để tăng sức cạnh tranh quốc gia trong thời đại kinh tế sáng tạo, khi giá trị văn hóa và di sản ngày càng gắn chặt với du lịch, truyền thông, nghệ thuật và các ngành công nghiệp nội dung.

Từ “dấu ấn UNESCO” tới hình ảnh quốc gia

BVHTTDL khẳng định đóng góp của ngành không chỉ ở phương diện tinh thần, mà còn ở việc “lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam”, “phát huy sức mạnh mềm quốc gia” và đồng hành cùng mục tiêu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Những thành tựu văn hóa đối ngoại trong năm 2025 là một minh chứng cụ thể, cho thấy văn hóa Việt Nam đang được “đưa ra thế giới” theo cách hiện đại hơn – có chiến lược hơn – và có khả năng tạo ảnh hưởng tích cực.

Cùng với đó, Bộ VHTTDL nêu bật nhiệm vụ trọng tâm: tham mưu hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết “Về phát triển văn hóa Việt Nam”. Nếu được ban hành và triển khai hiệu quả, Nghị quyết này sẽ là “bệ đỡ” thể chế quan trọng, giúp tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo không gian phát triển mới, nâng cao năng lực quản trị văn hóa, đồng thời tạo nền tảng để Việt Nam tiếp tục tham gia sâu hơn vào việc thiết kế chính sách văn hóa mang tầm khu vực và quốc tế.

Có thể khẳng định, thành công tại UNESCO ngày 8/11/2025 là bước tiến cho thấy Việt Nam đang chuyển từ hội nhập “theo sau” sang hội nhập “chủ động dẫn dắt”, từ cách tiếp cận “giới thiệu” sang “đồng kiến tạo”. Đây cũng là một cách thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và khát vọng phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong giai đoạn 2026–2030, khi Việt Nam bước vào chu kỳ phát triển mới gắn với mục tiêu chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh, thì văn hóa sẽ càng đóng vai trò nền tảng. Việc Việt Nam khẳng định vai trò kiến tạo chính sách văn hóa toàn cầu không chỉ mang ý nghĩa đối ngoại, mà còn là yêu cầu nội tại: xây dựng hệ giá trị, bản lĩnh và sức mạnh mềm đủ lớn để đồng hành cùng đất nước trong hành trình phát triển bền vững.

Hà Phương/VOV.VN