Đầu tư công trung hạn: Bố trí vốn đầu tư tập trung, không dàn trải

Các bộ, ngành, địa phương đều có nhu cầu đầu tư lớn trong giai đoạn 2026-2030. Ảnh: Đức Thanh

Nhu cầu đầu tư “khủng” cho giai đoạn tăng trưởng 2 con số

Đã bắt đầu có những phác thảo đầu tiên của Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2026-2030. Theo đó, dự kiến có một nguồn lực “khủng” được đầu tư cho giai đoạn này, khi nền kinh tế bắt đầu bước vào giai đoạn tăng trưởng 2 con số để tăng tốc phát triển.

Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, qua tổng hợp, sơ bộ nhu cầu đầu tư giai đoạn 2026-2030 của các bộ, ngành, địa phương khoảng 8,75 triệu tỷ đồng. Trong đó, ngân sách trung ương gần 5 triệu tỷ đồng, ngân sách địa phương trên 3,755 triệu tỷ đồng. Nhu cầu đầu tư này là rất lớn, nhất là nếu so với 2,87 triệu tỷ đồng của Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2021-2025.

Cũng là dễ hiểu khi các bộ, ngành, địa phương đều có nhu cầu đầu tư lớn trong giai đoạn 2026-2030, giai đoạn có ý nghĩa chiến lược trong đột phá phát triển của các địa phương nói riêng và toàn nền kinh tế nói chung. Chẳng hạn, TP. Hải Phòng có nhu cầu đầu tư lên tới trên 198.345 tỷ đồng trong giai đoạn 2025-2030.

Trong cuộc làm việc mới đây với Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, lãnh đạo TP. Hải Phòng đã kiến nghị Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành quan tâm tăng số bổ sung nguồn vốn đầu tư công hằng năm để bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cao của Thành phố giai đoạn 2026 - 2030. Trong đó, riêng năm 2026, nhu cầu đầu tư khoảng 35.107,5 tỷ đồng.

Trong khi đó, Quảng Ngãi có nhu cầu đầu tư trên 41.500 tỷ đồng. Đà Nẵng có nhu cầu 118.000 tỷ đồng. Còn Phú Thọ có nhu cầu đầu tư trên 108.000 tỷ đồng (vốn ngân sách trung ương hơn 34.246 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương hơn 73.877 tỷ đồng).

Hôm Phú Thọ họp bàn về việc xây dựng Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2026-2030, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, ông Trần Duy Đông nhấn mạnh, đầu tư công được xem là “đầu kéo” cho nền kinh tế, đặc biệt trong các giai đoạn cần kích thích tăng trưởng. Thông qua đầu tư công, nguồn vốn ngân sách nhà nước sẽ kích hoạt, huy động các nguồn lực đầu tư toàn xã hội, đẩy mạnh hợp tác công - tư trong phát triển hạ tầng chiến lược.

“Do đó, việc xây dựng Kế hoạch Đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 là nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa then chốt để tạo đột phá chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn 5 năm tới. Đây là một trong các động lực để thực hiện mục tiêu tăng trưởng 2 con số”, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ nhấn mạnh.

Khi dự thảo Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2026-2030, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh việc phát huy vai trò của đầu tư công - một trong các động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng.

Bố trí vốn có trọng tâm, trọng điểm

Giai đoạn 2026-2030, theo Bộ Tài chính, nhu cầu cầu tư cho các dự án trọng điểm quốc gia, như các dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM, các dự án đường bộ nhằm đạt mục tiêu 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030… là rất lớn.

Dựa trên Báo cáo kế hoạch tài chính công 5 năm quốc gia, Bộ Tài chính cho rằng, dự kiến khả năng cân đối ngân sách nhà nước chi cho đầu tư phát triển giai đoạn 2026-2030 khoảng 8,5 triệu tỷ đồng, song các nguyên tắc đã được đặt ra. Đó là bố trí vốn có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, ưu tiên cho các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công đặc biệt, dự án đầu tư công khẩn cấp…

Hồi tháng 5/2025, tại Hội nghị Thúc đẩy đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo, kế hoạch đầu tư công trung hạn nhiệm kỳ tới, chỉ bố trí dưới 3.000 dự án, bảo đảm không dàn trải. Tinh thần này đã được quán triệt trong Dự thảo Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2026-2030, mà Bộ Tài chính đang xây dựng.

Theo đó, tổng số dự án sử dụng vốn ngân sách trung ương trong giai đoạn này không quá 3.000 dự án, trong đó đề xuất không bao gồm dự án thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Hiện các địa phương khi xây dựng Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2026-2030 của tỉnh cũng theo sát tinh thần này. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang đã yêu cầu Sở Tài chính rà soát lại nguồn lực, xác định rõ khả năng cân đối nguồn vốn để xây dựng Kế hoạch Đầu tư công trung hạn sát thực tế, khả thi, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đồng thời, rà soát lại danh mục các dự án đã đăng ký, tránh để sót dự án cần thiết, nhưng cũng phải loại ra các dự án trùng lắp, chưa cần thiết.

Lựa chọn và chuẩn bị dự án tốt, bố trí vốn có trọng tâm, trọng điểm chính là một trong những yếu tố quan trọng góp phần đưa việc thực hiện Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2021-2025 đạt được kết quả tích cực. Ở kỳ trung hạn này, dù ban đầu nguồn lực được bố trí là 2,87 triệu đồng, song cuối cùng, có thêm nguồn lực của Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội, dự phòng ngân sách trung ương, huy động từ ngân sách địa phương…, khoảng 3,043 triệu tỷ đồng đã được giao.

Nếu năm 2025 giải ngân hết 100% kế hoạch, thì tổng nguồn lực đầu tư công được giải ngân giai đoạn 2021-2025 lên tới hơn 3,026 triệu tỷ đồng. Nguồn lực đầu tư công đã được đưa vào nền kinh tế, phát huy hiệu quả, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Hà Nguyễn