Đầu tư mạnh cơ sở vật chất, giáo viên giỏi cho ngành Giáo dục

Ưu tiên đầu tư cho giáo dục

Ngày 22/8, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (GD-ĐT), là cơ hội đặc biệt, chưa từng có đối với ngành giáo dục. Nghị quyết xác định giáo dục là "quốc sách hàng đầu", "quyết định tương lai dân tộc". Nghị quyết đặt phát triển GD-ĐT trong tư duy quản trị quốc gia, quản trị xã hội, đưa các mục tiêu nhiệm vụ phát triển GD-ĐT thành trọng tâm trong chiến lược, quy hoạch, chính sách, chương trình, kế hoạch phát triển các lĩnh vực của quốc gia.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, TPHCM tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Đẩy mạnh triển khai nền tảng giáo dục số, cải cách hành chính, tiên phong thực hiện nhiều chế độ, chính sách đặc thù trong giáo dục. Tuy nhiên, TPHCM sau sáp nhập, dân số mới ước tính 13,608 triệu người, chiếm 13,4% dân số cả nước (101,344 triệu người), có một hệ thống giáo dục rộng khắp ba khu vực, thậm chí có nhiều vùng xa, trình độ và mức độ hưởng thụ giáo dục của người dân chưa đồng đều, là một vấn đề rất đáng quan tâm trong nhiệm kỳ tới của Đảng bộ TPHCM. Theo thống kê của Sở GD-ĐT, năm học 2025 - 2026, TPHCM mới có quy mô trên 3.500 cơ sở giáo dục trong và ngoài công lập. Riêng hệ thống công lập có hơn 2.100 trường, quy mô lớn nhất cả nước.

Dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, xác định mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia: Mầm non đạt tỷ lệ 40%; tiểu học đạt tỷ lệ 45%; trung học cơ sở (THCS) đạt tỷ lệ 50%; Trung học phổ thông (THPT) đạt tỷ lệ 38,5%. Thực ra, chuẩn để các trường đạt chuẩn quốc gia ở nước ta chưa cao. Nhìn các trường do người Pháp xây dựng trước đây như Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai..., tất cả đều có cơ sở vật chất hoàn chỉnh, có cả hồ bơi, các sân chơi thể thao đạt chuẩn, nhưng để các trường học ở TPHCM đạt chuẩn như vậy, còn rất lâu.

Cứ lấy chuẩn của Bộ GD-ĐT hiện nay, nhìn các con số này, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia bậc THCS đạt 50%, các khối khác đều dưới 50%. Tuy là mục tiêu "khiêm nhường", nhưng để đạt được mục tiêu đó không đơn giản, khi mà cơ sở vật chất cho giáo dục ở TPHCM hiện vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng dạy và học trong giao đoạn mới, khi mà giáo dục được Đảng đưa lên ưu tiên, để phát triển đột phá trong giai đoạn đầu của kỷ nguyên mới.

Bảo đảm cơ sở vật chất để dạy 2 buổi/ngày

Cách đây không lâu, báo chí phản ánh việc nhiều phụ huynh học sinh (PHHS) có con theo học tại Trường tiểu học Vĩnh Tân (P.Vĩnh Tân, TPHCM - trước đây là P.Vĩnh Tân, TP.Tân Uyên, tỉnh Bình Dương) bức xúc trước tình trạng nhà trường sử dụng bàn ghế cũ, rỉ sét... để HS ngồi học. Trong khi đó, các lớp học xuống cấp nghiêm trọng không khác gì tình trạng các trường học ở vùng sâu, vùng xa.

Lãnh đạo nhà trường thông tin, trước đây trường đã được đầu tư xây dựng thêm tòa nhà mới trong khuôn viên trường, nhưng chưa thể đáp ứng được số lượng HS tăng đột biến. Vì thế, trường phải tiếp tục sử dụng một số bàn ghế và phòng học cũ.

Trường THCS Lê Quý Đôn - TPHCM tham gia ngày hội Công nghệ thông tin và STEM của ngành GD-ĐT 2024

Bức xúc trước tình trạng này, ngày 22/9, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được có văn bản yêu cầu các trường công lập tổng rà soát và tham mưu phương án tổng thể về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tại tất cả các trường của TP. Chủ tịch UBND TPHCM chỉ đạo Sở GD-ĐT khẩn trương chủ trì, phối hợp UBND các phường, xã, đặc khu tổng rà soát cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tại tất cả các trường công lập; phân loại mức độ hư hỏng, xuống cấp; tham mưu phương án xử lý tổng thể, bao gồm cả sửa chữa cấp bách và kế hoạch đầu tư xây mới tại những khu vực có tốc độ dân số tăng nhanh, tránh tình trạng quá tải, trình UBND TP trước ngày 30/9/2025.

Chủ tịch Nguyễn Văn Được yêu cầu, trước mắt, đối với Trường tiểu học Vĩnh Tân (P.Vĩnh Tân), Sở GD-ĐT chủ trì, phối hợp sở liên quan khẩn trương điều phối, bố trí ngay bàn ghế và trang thiết bị cần thiết để thay thế, bảo đảm điều kiện học tập an toàn, đầy đủ cho HS. Yêu cầu UBND các phường, xã, đặc khu chủ động bố trí, tạm ứng kinh phí từ ngân sách địa phương theo quy định để sửa chữa ngay những hư hỏng nghiêm trọng, bảo đảm an toàn cho HS và giáo viên; rà soát, báo cáo ngay các điểm trường có nguy cơ mất an toàn, phòng học xuống cấp về Sở GD-ĐT.

Chủ tịch Nguyễn Văn Được cũng yêu cầu Sở Tài chính phối hợp Sở GD-ĐT tham mưu UBND TP phương án phân bổ kinh phí, bố trí vốn sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới cơ sở vật chất trường học trong giai đoạn 2025 - 2030 theo quy định.

Việc học 2 buổi/ngày nhằm cụ thể hóa Chỉ thị 17 của Thủ tướng Chính phủ. Chỉ thị 17 xác định mục tiêu của việc dạy học 2 buổi/ngày là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện về đức - trí - thể - mĩ, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn, bổ ích, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Theo phản ánh của PHHS, nhiều trường tiểu học ở TPHCM (thuộc địa bàn tỉnh Bình Dương trước đây) chưa tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, như ở P.An Phú (Bình Dương cũ), với nhiều lý do khác nhau như không đủ số phòng học, thiếu giáo viên... hoặc chờ xây dựng bổ sung trường lớp. Việc dạy học 2 buổi/ngày không triển khai được vì trường lớp quá tải với trên 50 HS/lớp.

Ông Nguyễn Hữu Châu, Chủ tịch UBND phường An Phú (sáp nhập P.An Phú cũ và một phần P.Bình Chuẩn, TP.Thuận An, Bình Dương trước đây), cho biết: "Với quy mô dân số như hiện nay sau sáp nhập (234.000 dân), phường An Phú cần thêm 4 trường học nữa vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đi học của con em công nhân lao động trên địa bàn".

Ông Châu còn cho biết thêm, địa phương vẫn đang thiếu giáo viên do ngành giáo dục chưa giao biên chế, chưa cho hợp đồng giáo viên... dẫn đến địa phương chưa chủ động được việc tuyển giáo viên. Lỗi này do Sở GD-ĐT TPHCM chậm triểm khai thi tuyển giáo viên trước năm học mới (Sở mới tổ chức thi tuyển giáo viên hôm 27/9).

Ngày 01/10, Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang cùng đoàn công tác đã làm việc tại phường Dĩ An - phường đông dân nhất TPHCM sau sáp nhập. Tại buổi làm việc, phường Dĩ An đề nghị TP bố trí ngân sách đầu tư trường lớp và bổ sung 267 biên chế giáo viên cho phường. Bí thư Trần Lưu Quang đã đồng ý với đề xuất này.

Cơ sở vật chất dạy và học đang là vấn đề lớn không chỉ ở TPHCM mà cả nước. Sau sáp nhập, nhiều trụ sở các cơ quan dôi dư rất nhiều, vì sao không cải tạo các cơ sở này để làm trường học? Tại buổi tiếp xúc với cử tri xã Quang Minh (huyện Mê Linh cũ - Hà Nội) hôm 30/9, Tổng Bí thư Tô Lâm nhắc lại về việc sử dụng các trụ sở dôi dư sau sắp xếp bộ máy, yêu cầu không được để lãng phí: "Phải tận dụng trụ sở để phục vụ cho giáo dục, làm thành các trường cấp 1, cấp 2, rất có ý nghĩa cho các cháu".

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và đánh giá kết quả việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; có kế hoạch và sắp xếp cơ sở vật chất các cơ quan hành chính dôi dư do sắp xếp để bổ sung cơ sở vật chất, trường lớp cho ngành giáo dục, y tế...

Chấn chỉnh lạm thu

Chỉ thị 17 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu: Các địa phương ưu tiên bố trí ngân sách địa phương, thực hiện lồng ghép có hiệu quả các chương trình, đề án, dự án để tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, kinh phí chi cho việc thực hiện dạy học 2 buổi/ngày.

Yêu cầu là vậy, nhưng việc dạy 2 buổi/ngày lại là một trong những nguyên nhân nảy sinh tình trạng lạm thu đang xảy ra ở các trường tại TPHCM. PHHS rất thất vọng, cứ nghĩ khi được miễn học phí, học 2 buổi/ngày không thu phí lại xảy ra tình trạng lạm thu không kiểm soát được, dù có rất nhiều quy định chống lạm thu và năm nào khi báo chí phản ánh, Sở GD-ĐT đều lập đoàn thanh kiểm tra, rồi thôi!

Học 2 buổi/ngày, triển khai, tổ chức học các môn tự nguyện, liên kết, nếu không tổ chức tốt cũng dễ phát sinh lạm thu mà thực tế đã xảy ra. Có một thực tế lâu nay là PH dù không muốn con học các môn tự nguyện, liên kết trong trường công lập do vấn đề tài chính hoặc không tin tưởng về chất lượng, nhưng vẫn phải đăng ký vì không muốn con em mình "lạc loài" trong tập thể! Nhiều PH rất vui mừng khi năm học này được miễn học phí, nhưng thực tế học phí không bao nhiêu, lại phát sinh nhiều "phí” khác qua lạm thu đủ cách, qua học các môn liên kết, tự nguyện. Tính trung bình, nếu PH có 2 con em đang học bậc THCS, "phụ phí” này có khi lên đến 3 triệu đồng/HS. Nếu một gia đình có thu nhập khá thì mức đóng này không vấn đề, nhưng với gia đình có 2 - 3 con, cha mẹ làm công nhân, nghề tự do thu nhập thấp, thì mức chi phí cho học tập quá sức chịu đựng của họ.

TPHCM cần có biện pháp chống lạm thu một cách căn cơ, phải xử lý nghiêm khắc các hiệu trưởng để xảy ra tình trạng lạm thu, gây mất uy tín ngành giáo dục. Cần đầu tư đồng bộ cả cơ sở vật chất lẫn lực lượng giáo viên giỏi để nâng cao chất lượng dạy và học theo yêu cầu phát triển đột phá của Nghị quyết 71.

XUÂN NHÂN